IPO chứng khoán: đòn bẩy mới của các ngân hàng

Đẩy mạnh tăng vốn chứng khoán

Không chỉ có dòng tiền đầu tư đang rất sôi động trên thị trường cổ phiếu, các công ty chứng khoán cũng nhộn nhịp huy động vốn, đặc biệt là nhóm thuộc hệ sinh thái của các ngân hàng thương mại.

Mới đây, Công ty chứng khoán VPBank (VPBankS) vừa công bố nghị quyết của đại hội đồng cổ đông, thông qua kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), đồng thời đặt mục tiêu xa hơn là niêm yết cổ phiếu trên sàn HOSE.

Cụ thể, VPBankS dự kiến phát hành tối đa 375 triệu cổ phiếu, tương đương 25% tổng lượng cổ phiếu đang lưu hành. Nếu thành công sẽ tăng vốn điều lệ lên mức 18.750 tỉ đồng, xếp thứ ba trong bảng tổng sắp vốn hiện nay. Giá bán không thấp hơn giá trị sổ sách là 12.130 đồng/cổ phiếu tại thời điểm soát xét bán niên 2025.

Đi cùng kế hoạch huy động vốn, HĐQT cũng vừa nâng doanh thu và lợi nhuận trước thuế kế hoạch lần lượt tăng tới 58% vào 122% trong năm nay. Nếu hoàn thành kế hoạch mới, lợi nhuận năm nay sẽ gấp 4 lần năm 2024. Trong nửa đầu năm, lãi trước thuế tăng 80%. "Thị trường chứng khoán sôi động là thời điểm vàng để công ty triển khai thương vụ IPO, từ đó củng cố tiềm lực tài chính, bứt tốc tăng trưởng", thông cáo của VPBankS có đoạn.

Ngày 8-9 tới đây cũng là lúc kết thúc đợt IPO của Công ty chứng khoán Ngân hàng Kỹ thương TCBS, thuộc Techcombank. Với giá chào bán lên đến 46.800 đồng/cổ phiếu, tương đương huy động thêm 10.800 tỉ đồng, thương vụ IPO này được các môi giới “chào hàng” rầm rộ trong suốt tháng 8 vừa qua, trong bối cảnh cổ phiếu lĩnh vực tài chính, bao gồm cả ngân hàng và chứng khoán đều bùng nổ.

TCBS là một công ty con rất quan trọng với Techcombank, trong khi VPBank gần đây mới “đẩy” VPBankS lên khá mạnh mẽ về quy mô hoạt động. Điểm chung là cả hai đều thuộc sở hữu của nhóm ngân hàng tư nhân “mạnh về vốn, bạo về chiến lược”, xếp vào tốp đầu bảng.

Nhưng không chỉ có nhóm đầu mà rất nhiều ngân hàng thương mại ở nhóm sau cũng thể hiện ý chí muốn tham gia vào lĩnh vực chứng khoán sâu hơn. Một điểm thú vị khác là Công ty chứng khoán VPS cũng công bố cũng sẽ tiến hành IPO, dự kiến vào cuối năm 2025. VPS trước đó thuộc về VPBank, sau ngân hàng thoái vốn vào năm 2015.

Hay như Công ty CP Chứng khoán LPBank (LPBS), thành viên của hệ sinh thái Ngân hàng Lộc Phát Việt Nam (LPBank), vừa công bố sẽ phát hành 878 triệu cổ phiếu với giá 10.000 đồng/cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu. Vốn điều lệ dự kiến nâng từ mức 3.888 tỉ đồng lên 12.588 tỉ đồng.

Hàng loạt ngân hàng trước đó cũng công bố ý định tham gia ngành thông qua các đại hội cổ đông. Gần đây có PGBank thông qua việc đầu tư góp vốn, thành lập hoặc mua lại công ty hoạt động trong lĩnh vực có nhiều dịch vụ liên quan đến chứng khoán.

Trước đó, vào tháng 4, Sacombank, hay MSB, hay Seabank cũng đều công bố kế hoạch sẽ góp vốn, hoặc mua lại cổ phần công ty chứng khoán, hoặc công ty quản lý quỹ. Trong khi đó, ngân hàng VIB lại bắt tay với Công ty chứng khoán Kafi để phát triển sản phẩm dịch vụ tài chính số; hay ngân hàng OCB bắt tay hợp tác chiến lược với Công ty chứng khoán Chứng khoán OCBS.

Vốn các công ty chứng khoán thuộc ngân hàng tăng rất mạnh trong chu kỳ 5 năm qua.

Mở đường tăng đòn bẩy

Trên thực tế, ngày càng nhiều ngân hàng gia tăng các dịch vụ môi giới chứng khoán và thị trường vốn, những mảng có biên lợi nhuận cao hơn so với hoạt động cho vay truyền thống, đồng thời cũng góp phần củng cố hệ sinh thái của tập đoàn. Năm 2024, một số công ty chứng khoán liên kết với ngân hàng như TCBS đã đóng góp đáng kể, gần 20%, vào lợi nhuận của ngân hàng mẹ.

“Hoạt động cho vay truyền thống của ngân hàng đang chịu áp lực từ cạnh tranh gay gắt với biên lợi nhuận mỏng hơn. Việc mở rộng dịch vụ chứng khoán với biên lợi nhuận cao sẽ giúp ngân hàng tăng thu nhập từ phí”, nhóm phân tích của VIS Ratings đánh giá.

Trên thực tế, các công ty chứng khoán liên kết với ngân hàng, hoặc nằm trong hệ sinh thái có lợi thế rõ rệt và lớn hơn nhiều so với các công ty cùng ngành khác. Nhờ đó các công ty này cũng tăng vốn dễ dàng hơn, tăng tốc cũng nhanh hơn dù xuất phát điểm chậm hơn.

Báo cáo kết quả hoạt động năm 2024 cũng cho thấy công ty chứng khoán liên kết ngân hàng tư nhân đạt lợi nhuận vượt trội hơn so với các công ty cùng ngành, nhờ tận dụng vốn và mạng lưới khách hàng của ngân hàng mẹ. Những công ty này cũng dẫn dắt thị phần tư vấn phát hành trái phiếu, theo VIS Ratings.

Cuộc chạy đua tăng vốn này sẽ còn tiếp tục, trong bối cảnh các ngân hàng không được phép đầu tư trực tiếp vào thị trường chứng khoán nhưng cơ hội thị trường đang ngày càng nhiều hơn.

Thứ nhất là hoạt động quản lý tài sản tài chính đang ngày càng mở rộng cả về chiều dọc khi thu nhập của người dân tăng lên; và chiều ngang khi tài sản số, đang được một số ngân hàng thể hiện sự thích thú.

Cơ hội khác đến từ nhu cầu huy động vốn của các doanh nghiệp. Các “tay đòn” của ngân hàng cũng góp phần tô điểm thêm cho thị trường vốn, đang được đẩy mạnh phát triển khi ngành ngân hàng khó có thể trực tiếp tài trợ vượt mức quy định vốn trung và dài hạn vì rủi ro kỳ hạn. Tuy nhiên, thị trường cũng sẽ có những rủi ro nhất định.

Không chỉ đầu tư vào công ty con trong lĩnh vực chứng khoán sẽ làm giảm tỷ lệ an toàn vốn trong ngắn hạn của các nhà băng, việc bắt tay “dồn trứng vào rổ” cũng sẽ ảnh hưởng đến thị trường nếu không được quản lý chặt chẽ.

Thực tế dòng tiền tài trợ cho doanh nghiệp khá đa dạng,dưới nhiều hình thức, từ tín dụng, trái phiếu doanh nghiệp hoặc nghiệp vụ đầu tư thế chấp bằng cổ phiếu. Hệ sinh thái ngân hàng được xem là nhóm cấp vốn chủ lực, trong khi lĩnh vực hút vốn chủ yếu hiện nay lại là bất động sản và năng lượng tái tạo.

Bài học gần nhất ở giai đoạn 2021-2022 cho thấy, khi thanh khoản thị trường cạn kiệt, các công ty đầu ngành như TCBS hay Chứng khoán VNDirect vốn sở trường cho vay trái phiếu doanh nghiệp, đều rơi vào trạng thái khó khăn. Cho đến nay, vẫn còn nhiều doanh nghiệp chậm trả nợ trái phiếu và loay hoay giữa bài toán pháp lý dự án cùng dòng tiền tái cấu trúc.

Nhìn về quá khứ, một vài ngân hàng sở hữu công ty chứng khoán trong giai đoạn 2010-2013, cũng phải thoái vốn sau đó trong xu hướng tái cấu trúc, xử lý nợ xấu. Nay quy mô thị trường bùng nổ, nhu cầu sở hữu "đòn bẩy" cũng quay trở lại. “Để hạn chế tổn thất tín dụng, điều quan trọng là các ngân hàng và công ty chứng khoán liên kết cần thiết lập tốt tiêu chí lựa chọn khách hàng mới và tăng cường quản lý tài sản đảm bảo”, báo cáo của VIS Ratings đánh giá.

Dũng Nguyễn