Iran và Nga có thể vô hiệu hóa các lệnh trừng phạt của phương Tây?
Trước áp lực trừng phạt từ phương Tây, Iran và Nga đang nỗ lực đáp trả bằng kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt dài 162 km - có tiềm năng làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu.
Trước áp lực trừng phạt từ phương Tây, Iran và Nga đang nỗ lực đáp trả bằng kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt dài 162 km - có tiềm năng làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu. (Ảnh: YouTube)
Tuyến đường sắt Rasht - Astara không đơn thuần là những dải thép và bê tông. Đây chính là mảnh ghép còn thiếu của Hành lang Vận tải Quốc tế Bắc - Nam (INSTC), mạng lưới dài 7.200 km được thiết kế nhằm giảm 30% chi phí thương mại và rút ngắn thời gian vận chuyển từ 37 ngày xuống chỉ còn 19 ngày.
Con số này gần như chỉ bằng một nửa thời gian so với tuyến kênh đào Suez truyền thống. Đối với hai nền kinh tế bị trừng phạt nặng nề nhất thế giới, tuyến đường này không khác gì một biểu tượng của sự giải phóng.
Dự án này được Moscow tài trợ với kinh phí khoảng 1,6 tỷ euro, do các kỹ sư Nga trực tiếp xây dựng, trong khuôn khổ Hiệp ước Đối tác Chiến lược Toàn diện kéo dài 20 năm được ký vào tháng 1/2025. Đây không chỉ là sự hợp tác đơn thuần, mà còn là hình thức đối đầu thông qua hạ tầng.
Hành lang này đang biến cả hai quốc gia từ những “kẻ bị ruồng bỏ” thành những nhân tố then chốt trong một trật tự kinh tế song phương mới. Khi hoàn thành, tuyến đường sắt sẽ có khả năng vận chuyển khoảng 20 triệu tấn hàng hóa mỗi năm, bao gồm dầu mỏ, khí đốt, thép, lương thực và máy móc, thông qua những tuyến đường hoàn toàn nằm ngoài tầm ảnh hưởng của sức mạnh hải quân phương Tây.
Khác với các điểm nghẽn hàng hải như kênh đào Suez hay eo biển Malacca, “cầu nối trên đất liền” này không thể bị phong tỏa bởi các hạm đội Mỹ, cũng không thể bị đóng băng bởi các ngân hàng châu Âu.
Trung Quốc đang theo dõi sát sao. Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Bắc Kinh hoàn toàn trùng khớp với INSTC, hình thành một mạng lưới thương mại liền mạch kéo dài từ Biển Đông tới biển Baltic. Cùng với các nền tảng như BRICS và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), khối kinh tế mới nổi này đang âm thầm bác bỏ các lệnh trừng phạt của phương Tây, rằng đó là điều bất hợp pháp.
Ngay cả Afghanistan - quốc gia vừa được Moscow công nhận vào năm 2024 - cũng có thể trở thành nút thắt quan trọng, giúp mở rộng hành lang này sang khu vực Trung và Nam Á, hoàn toàn bỏ qua lãnh thổ Pakistan.
Nếu hành lang đối trọng của Ấn Độ - IMEC (India-Middle East-Europe Corridor) vẫn chủ yếu nằm trên bản vẽ, thì INSTC đã đi vào vận hành thực tế, với những đoàn tàu đang lưu thông và các hợp đồng đã được ký kết.
Mỗi km đường ray giữa Rasht và Astara như đang bào mòn sức ảnh hưởng của phương Tây. Thông điệp gửi ra thế giới là: thời kỳ cô lập đã qua và thế giới không còn đơn cực.
