Israel chuẩn bị cho màn trả đũa tiềm tàng của Iran và Hezbollah như thế nào?

Israel đã “vượt lằn ranh đỏ”

Cuối tuần trước, Israel cho biết quân đội của họ đang trong tình trạng báo động cao để sẵn sàng ngăn chặn một màn đáp trả có thể rộng hơn và phức tạp hơn so với cuộc tấn công của Iran vào Israel hồi tháng 4.

Trong cuộc tấn công hồi tháng 4, Iran đã bắn hơn 300 máy bay không người lái và tên lửa vào Israel, nhưng chỉ sau khi gửi điện tín cho các nhà ngoại giao trước thời hạn và cho Israel cũng như Mỹ thời gian để chuẩn bị sơ tán. Cuối cùng, hầu hết các quả đạn đã bị bắn hạ trước khi đến Israel.

Người dân Iran đi theo xe tải chở quan tài của thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh, người đã thiệt mạng trong vụ ám sát được cho là do Israel thực hiện. Ảnh: CNN

Lần này, mọi thứ ở trong trạng thái hoàn toàn khác. Israel mù tịt về cách thức và thời điểm Iran sẽ đáp trả sau vụ thủ lĩnh chính trị của Hamas, Ismail Haniyeh bị ám sát hôm 31/7 tại Tehran.

Dù Tel Aviv chưa nhận trách nhiệm về cái chết của Hanieyh, các phương tiện truyền thông của Iran đều khẳng định, Israel đã thực hiện vụ tấn công này. Và, tình hình càng thêm phức tạp khi Israel cũng ra tay với một thủ lĩnh của Hezbollah, đồng minh của Iran.

Sự leo thang căng thẳng bắt đầu vào ngày 27/7, khi một cuộc tấn công bằng tên lửa từ Lebanon đã giết chết 12 thanh niên trên một sân bóng đá ở Cao nguyên Golan do Israel kiểm soát. Tel Aviv đổ lỗi cho Hezbollah. Lực lượng này phủ nhận mọi sự liên quan. Nhưng Israel sau đó đã thực hiện một cuộc tấn công vào Beirut khiến quan chức cấp cao của Hezbollah, Fuad Shukr, thiệt mạng vào ngày 30/7.

Cả Iran và Hezbollah đều thề sẽ trả thù. Trước sự giận dữ từ Tehran và Beirut, các nhà ngoại giao Mỹ và Ả Rập đang cố hết sức để ngăn chặn một vòng xoáy bạo lực có thể biến Trung Đông thành lò lửa.

Nhưng một nhà ngoại giao Iran cho biết các nỗ lực của nhiều quốc gia nhằm thuyết phục Tehran không leo thang đã và sẽ không có kết quả do các cuộc tấn công gần đây của Israel.

"Không có ích gì. Israel đã vượt qua mọi lằn ranh đỏ", nhà ngoại giao Iran nói. "Phản ứng của chúng tôi sẽ nhanh chóng và mạnh mẽ".

Israel và Mỹ chuẩn bị cho tình huống xấu

Dù tuyên bố cứng rắn như vậy nhưng cả Iran lẫn Hezbollah đều không nói rõ họ sẽ đáp trả Israel khi nào, và bằng cách nào. Việc thiếu thông tin này đã đẩy Trung Đông đến một trong những thời điểm nguy hiểm nhất kể từ khi cuộc chiến ở Gaza bắt đầu vào tháng 10 năm ngoái.

"Ít điện báo hơn có nghĩa là có khả năng đánh giá sai bước tiếp theo trên thang leo thang", Andrew Tabler, cựu giám đốc phụ trách khu vực Trung Đông tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, cho biết. Kết quả có thể là một vòng xoáy khó kiểm soát thay vì một sự ăn miếng trả miếng hạn chế được thể hiện rõ ràng như hồi tháng 4.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã ra lệnh cho nhóm tác chiến tàu sân bay USS Abraham Lincoln tới Trung Đông. Ảnh: Defensa Aerea & Naval

Hiện tại chính quyền Tổng thống Biden đang ưu tiên là giúp Israel sẵn sàng cho mọi tình huống tấn công từ phía Iran cũng như Hezbollah. Mỹ đã có sẵn hỏa lực đáng kể ở khu vực, bao gồm một nhóm tác chiến tàu sân bay và nhiều tàu khu trục tên lửa dẫn đường ở Vịnh Oman, cũng như các tàu khu trục bổ sung và Nhóm tác chiến đổ bộ USS Wasp ở phía đông Địa Trung Hải, cùng với các hệ thống phòng thủ tên lửa bố trí trên khắp Trung Đông.

Nhưng Lầu Năm Góc cũng đang điều động thêm lực lượng. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cuối tuần trước đã ra lệnh cho nhóm tác chiến tàu sân bay USS Abraham Lincoln thay thế nhóm tác chiến tàu sân bay USS Theodore Roosevelt, hiện đang ở Vịnh Oman, theo người phát ngôn của Lầu Năm Góc Sabrina Singh.

Bộ trưởng Austin còn ra lệnh tăng cường thêm các tàu tuần dương và tàu khu trục có khả năng phòng thủ tên lửa cho cả Bộ Tư lệnh châu Âu và Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ, cũng như triển khai thêm các đơn vị phòng thủ tên lửa trên bộ đến khu vực này.

Cuối cùng, ông Austin điều động một phi đội máy bay chiến đấu bổ sung đến Trung Đông nhằm tăng cường khả năng phòng không của Mỹ. Trong cuộc tấn công vào tháng 4, máy bay chiến đấu của Mỹ đã giúp bắn hạ nhiều tên lửa Iran hướng đến Israel.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng cảnh báo đất nước rằng "những ngày khó khăn đang ở phía trước chúng ta". Một số hãng hàng không nước ngoài đã hủy các chuyến bay đến Israel, tương tự như việc họ đã hủy các chuyến bay đến và đi từ Israel trước cuộc tấn công của Iran vào tháng 4.

Trước đấy, Israel cũng đã chuẩn bị cho cư dân phía bắc nước này - nơi gần biên giới với Lebanon - những bệnh viện, trạm cứu thương, cứu hỏa dã chiến bố trí trong lòng đất để sẵn sàng ứng phó với những cuộc tấn công tên lửa dữ dội của Hezbollah. Các quan chức Israel tính toán, lực lượng Hồi giáo bên phía Lebanon có thể bắn vào lãnh thổ Israel khoảng 4.000 quả tên lửa và rocket mỗi ngày.

Tình trạng sương mù nguy hiểm

Các quan chức Ả Rập cho biết Iran và Hezbollah tin rằng phản ứng, bất kể dưới hình thức nào, cần phải mạnh mẽ hơn đợt tấn công vào tháng 4. Một số người lo ngại cuộc tấn công có thể không chỉ liên quan đến Iran và Hezbollah mà còn cả các lực lượng dân quân khu vực khác như Houthi ở Yemen và các chiến binh Hồi giáo ở Iraq.

Một số nhà đàm phán Ả Rập đã thay mặt Israel và Mỹ, chuyển cảnh báo tới Iran rằng Israel sẵn sàng chiến tranh nếu Hezbollah và Iran phản ứng quá hung hăng, chẳng hạn như tấn công Tel Aviv hoặc sâu hơn vào lãnh thổ Israel.

Hệ thống phòng không "Vòm sắt" trứ danh của Israel đang đánh chặn tên lửa từ Hezbollah bắn vào lãnh thổ nước này. Ảnh: Sky News

Các quan chức Iran trả lời họ hiểu nguy cơ leo thang nhưng Lãnh tụ tối cao Khamenei đang chịu áp lực nội bộ từ những người theo đường lối cứng rắn để phản ứng. Trong khi đó, nhận được cảnh báo tương tự, Hezbollah cũng nói cứng với các nhà trung gian Ả Rập rằng, “chúng tôi sẽ đáp trả trên chiến trường”.

Helima Croft, một nhà phân tích địa chính trị tại ngân hàng Canada RBC và là cựu quan chức an ninh Mỹ, cho biết sự kết hợp của các bên đối địch lần này làm gia tăng rủi ro so với cuộc đối đầu giữa Iran và Israel hồi tháng 4. “Các sự kiện trong vài ngày qua có thể gây ra một động thái sương mù chiến tranh nguy hiểm, nơi các ranh giới đỏ không thể nhận thấy và nguy cơ tính toán sai lầm nghiêm trọng rất cao”, bà nói.

Cảnh sát và nhân viên cứu hộ Israel đang mô phỏng cách ứng phó với một cuộc tấn công dữ dội bằng tên lửa từ phía Iran và Hezbollah. Ảnh: Zuma Press

Hezbollah và Israel chỉ giao tranh cầm chừng kể từ khi chiến sự ở Gaza bùng phát sau ngày 7/10 năm ngoái. Song vụ tấn công bằng tên lửa vào sân bóng đá ở Cao nguyên Golan hôm 27/7 và các cuộc không kích đáp trả sau đó của Israel khiến hai bên có nguy cơ sa vào một cuộc chiến toàn diện.

Trong khi các nhà ngoại giao nỗ lực ngăn chặn hậu quả từ sự cố tại Cao nguyên Golan cũng như ngăn cuộc tấn công trả đũa của Israel thì tin tức về việc thủ lĩnh chính trị của Hamas, ông Haniyeh bị giết đã tạo thêm một biến số mới bất ổn.

Các cuộc đàm phán hiện trở nên phức tạp do Hezbollah cảm thấy rằng họ đã bị các nhà ngoại giao đánh lừa về việc phản ứng của Israel sẽ bị giới hạn đều vô nghĩa. Trên thực tế, Tel Aviv đã mở cuộc tấn công trên hai mặt trận: nhắm vào một quan chức cấp cao của Hamas và tiêu diệt một chỉ huy Hezbollah ở Beirut.

Khi Tehran chuẩn bị mở đợt tấn công lớn bằng tên lửa và UAV vào tháng 4 để trả thù cho vụ ám sát mà họ nghi ngờ do Israel thực hiện nhằm vào một vị tướng Iran, nước này đã thông báo trước rõ ràng đến mức các đài phát thanh và truyền hình ở Israel phải đếm ngược thời gian để người dân có thể về nhà hoặc đến nơi trú ẩn.

“Khi ấy, Iran muốn mọi người đều biết họ sẽ tấn công”, một quan chức Mỹ ở Trung Đông nói. “Nhưng lần này thì không”.

Quang Anh