Israel thúc đẩy dự án E1: 'Sẽ không có Nhà nước Palestine'

Phát biểu tại lễ ký diễn ra ở khu Ma’ale Adumim, ngoại ô Jerusalem ngày 11/9, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu Netanyahu tuyên bố dứt khoát: “Sẽ không có Nhà nước Palestine, vùng đất này thuộc về chúng ta”.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu đến dự lễ ký kết thỏa thuận khung nhằm đẩy nhanh tiến độ phát triển khu định cư Ma'ale Adumim ở Bờ Tây, ngày 11/9/2025. Ảnh: AFP

E1 - điểm nóng tranh cãi lâu năm

E1 là khu đất rộng khoảng 12 km² nằm giữa Jerusalem và khu định cư Ma'ale Adumim, được coi là vị trí chiến lược và điểm nóng tranh cãi nhiều năm qua. Nếu Israel triển khai mở rộng định cư ở đây, dự án sẽ chia cắt Bờ Tây làm hai phần, cắt đứt Đông Jerusalem - nơi người Palestine kỳ vọng trở thành Thủ đô trong tương lai khỏi phần còn lại của lãnh thổ.

Những người ủng hộ giải pháp hai nhà nước từ lâu đã cảnh báo rằng, E1 sẽ khiến viễn cảnh thành lập Nhà nước Palestine gần như trở thành điều không thể. Tổ chức phi chính phủ Peace Now (Israel) cho rằng, kế hoạch này “cực kỳ nguy hiểm cho tương lai của Israel và cho mọi cơ hội đạt được giải pháp hòa bình hai nhà nước”. Các kế hoạch xây dựng tại E1 đã bị đóng băng trong nhiều năm do vấp phải sự phản đối của cộng đồng quốc tế.

Quyết định cứng rắn

Theo kế hoạch được Thủ tướng Benjamin Netanyahu vừa ký phê duyệt, Israel sẽ xây dựng 3.412 căn hộ mới tại một khu phố phía Tây Ma’ale Adumim, chỉ cách Đông Jerusalem vài km. Tổng mức đầu tư, bao gồm cả đường sá và hạ tầng trọng điểm, ước tính gần 1 tỷ USD.

“Dự án sẽ nhân đôi quy mô thành phố Ma'ale Adumim. Sẽ có 70.000 người ở đây trong 5 năm. Đây sẽ là một sự thay đổi to lớn”, Thủ tướng Netanyahu phát biểu bằng tiếng Do Thái tại buổi lễ.

“Chúng tôi đã nói sẽ không có nhà nước Palestine, và thực sự sẽ không có nhà nước Palestine! Nơi này là của chúng tôi. Chúng tôi sẽ chăm sóc di sản, đất đai và an ninh của mình”.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu phát biểu tại buổi lễ ở Ma'ale Adumim, Bờ Tây, cùng sự tham dự của Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich, ngày 11/9/2025. Ảnh: Flash90

Thủ tướng Israel nhấn mạnh dự án E1 là sự hiện thực hóa một “tầm nhìn lớn” mà Chính phủ Israel đã theo đuổi nhiều thập niên nhưng vấp phải phản đối quốc tế. Tháng trước, kế hoạch này đã nhận được phê duyệt quy hoạch cuối cùng, mở đường cho việc khởi công trong tương lai gần. Peace Now dự báo hạ tầng có thể khởi công trong vài tháng tới, còn việc xây dựng nhà ở có thể bắt đầu trong khoảng một năm.

Sáp nhập Bờ Tây?

Tại buổi lễ, Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich khẳng định, bước đi tiếp theo của Israel sẽ là áp dụng chủ quyền đối với toàn bộ Bờ Tây. “Tất cả chúng ta sẽ sớm cảm ơn, chúc mừng và cùng nhau ăn mừng việc áp dụng chủ quyền trên toàn Judea và Samaria”, ông phát biểu, sử dụng tên gọi Kinh Thánh của vùng lãnh thổ này.

Trong những tuần gần đây, nhiều Bộ trưởng cánh hữu Israel kêu gọi sáp nhập một phần hoặc toàn bộ Bờ Tây. Đây được coi là động thái đáp trả của Tel Aviv trước việc một số nước phương Tây, trong đó có Anh, Pháp và Canada, tuyên bố ý định công nhận Nhà nước Palestine tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (LHQ) trong tháng 9 này.

Tác động sâu rộng

Hiện nay, Bờ Tây là nơi sinh sống của khoảng 3 triệu người Palestine và khoảng 500.000 người định cư Israel. Việc Israel thúc đẩy dự án E1 có nguy cơ làm gia tăng căng thẳng, đồng thời đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với mọi nỗ lực quốc tế nhằm khôi phục tiến trình hòa bình Trung Đông.

Toàn cảnh khu vực dự án E1 được quy hoạch giữa Jerusalem và Ma'ale Adumim. Ảnh: Flash90

Nhiều năm nay, Tòa án Công lý Quốc tế đã tuyên bố các khu định cư của Israel tại lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng, bao gồm Gaza và Bờ Tây là bất hợp pháp, và Israel có nghĩa vụ phải chấm dứt sự hiện diện này “càng nhanh càng tốt”, trong khi Hội đồng Bảo an LHQ cũng đã thông qua một số nghị quyết lên án các khu định cư, gần đây nhất là vào năm 2016.

Trong khi Chính phủ Israel coi E1 là “dấu mốc chiến lược”, nhiều ý kiến quốc tế lo ngại việc Tel Aviv thúc đẩy dự án này sẽ không chỉ làm thay đổi cục diện trên thực địa, mà còn thu hẹp đáng kể cơ hội đạt tới giải pháp hai nhà nước - nền tảng của các cuộc đàm phán hòa bình trong suốt nhiều thập niên qua.

Hồng Nhung