Kể chuyện di sản bằng ngôn ngữ số ở trường Trần Đăng Ninh, Ninh Bình

Lịch sử không còn là những trang sách khô khan

Giờ học trải nghiệm, vào những ngày đầu tháng 10/2025 của học sinh Trường THCS Trần Đăng Ninh, phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình sôi nổi hơn thường lệ. Trong khuôn viên trường, “bảo tàng thu nhỏ” trưng bày hiện vật di sản lưu động tái hiện sinh động lịch sử cùng chuyên đề “Kinh đô Hoa Lư - Vang vọng mãi ngàn năm” do Bảo tàng tỉnh Ninh Bình tổ chức đã mang đến cho thầy và trò nhà trường buổi học trải nghiệm vô cùng đặc biệt.

Hoạt động “Giáo dục trải nghiệm - Đưa hiện vật bảo tàng tới trường học” với mục tiêu giúp học sinh được tiếp cận trực tiếp với di sản văn hóa quê hương. Qua những slide trình chiếu hấp dẫn cùng phần giới thiệu các hiện vật thật được sưu tầm từ khu di tích Cố đô Hoa Lư, các cán bộ bảo tàng đã đưa học sinh ngược dòng thời gian trở về với thời kỳ hình thành Nhà nước Đại Cồ Việt, tìm hiểu vai trò của vua Lê Hoàn trong công cuộc chống giặc ngoại xâm, và khám phá nét đẹp văn hóa đặc trưng của vùng đất Hoa Lư qua nhiều thế kỷ.

Các hiện vật thuộc Bảo tàng Ninh Bình được giới thiệu đã mang đến cho học sinh trải nghiệm chân thực và sinh động

Chương trình đã được Bảo tàng tỉnh Ninh Bình phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức gần 10 năm qua. Theo kế hoạch, năm nay chương trình được tổ chức tại tại 12 trường THCS thuộc phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình.

Bà Vũ Thị Thư, Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Ninh Bình, cho biết: “Việc kể chuyện lịch sử bằng các hiện vật đã mang đến cho học sinh trải nghiệm chân thực và sinh động, giúp các em hình thành ý thức, trách nhiệm trong việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Theo chúng tôi đây chính là nền tảng quan trọng để thế hệ trẻ vững bước trong tương lai”.

Cô Trần Thị Hương, Hiệu trưởng Trường THCS Trần Đăng Ninh cho biết: "trải nghiệm “Giáo dục trải nghiệm - Đưa hiện vật bảo tàng tới trường học” là hoạt động rất ý nghĩa và thiết thực".

Cô Trần Thị Hương, Hiệu trưởng Trường THCS Trần Đăng Ninh cho biết, chương trình giáo dục trải nghiệm “Giáo dục trải nghiệm - Đưa hiện vật bảo tàng tới trường học” là hoạt động rất ý nghĩa và thiết thực, góp phần đổi mới phương pháp dạy học, đặc biệt với các môn Lịch sử và Địa lý. Thông qua những hiện vật chân thực, sống động, các bài học lịch sử trở nên gần gũi, giúp học sinh hiểu sâu hơn về truyền thống hào hùng của dân tộc, nuôi dưỡng lòng tự hào và ý thức gìn giữ di sản văn hóa.

Thời gian tới, nhà trường sẽ tiếp tục lồng ghép các nội dung giới thiệu về di sản văn hóa địa phương vào hoạt động sinh hoạt dưới cờ, câu lạc bộ, các tiết học trải nghiệm và giáo dục địa phương, giúp học sinh thêm yêu quê hương, tự hào về truyền thống dân tộc và chủ động tham gia gìn giữ, phát huy các giá trị di sản.

Xây dựng chuỗi bài học số hóa về dòng chảy di sản nhà Trần

Lịch sử không còn là những trang sách khô khan, mà trở thành câu chuyện sống động, khơi dậy tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc và ý thức trân trọng, gìn giữ di sản văn hóa trong mỗi trái tim trẻ.

Bạn Trần Nguyệt Ánh, học sinh lớp 8A2 Trường THCS Trần Đăng Ninh chia sẻ: “Em cảm thấy vô cùng ngạc nhiên và thích thú khi được được ngắm nhìn các hiện vật của các thế hệ cha ông để lại. Khi được nghe các cô chú của bảo tàng Nam Định giới thiệu chi tiết về các hiện vật như chất liệu chế tác, công dụng, niên đại và sự độc đáo khác biệt… con cảm thấy rất tự hào. Em ấn tượng nhất với những viên ngói cổ, những con vịt đất nung. Chúng giúp em hiểu thêm về lịch sử, về những giá trị di sản văn hóa của dân tộc mình. Em muốn tìm hiểu nhiều hơn về lịch sử và di sản quê hương để trân trọng, giữ gìn những điều tốt đẹp ấy”.

Bạn Trần Nguyệt Ánh, học sinh lớp 8A2 Trường THCS Trần Đăng Ninh chia sẻ: “Em cảm thấy vô cùng ngạc nhiên và thích thú khi được được ngắm nhìn các hiện vật của các thế hệ cha ông để lại".

Trần Nguyệt Ánh cùng nhóm bạn đã lựa chọn đề tài: “Dòng chảy di sản văn hóa Trần trong không gian văn hóa đế đô xưa, Ninh Bình nay - Ứng dụng chuyển đổi số trong giáo dục cộng đồng về công tác bảo tồn và phát huy di sản thời kỳ hội nhập” cho cuộc thi Sáng tạo khoa học kỹ thuật và ngày hội Stem, với mong muốn góp phần đổi mới cách thức giáo dục di sản bằng sức mạnh của công nghệ số, khơi dậy niềm tự hào văn hóa dân tộc và lan tỏa giá trị di sản nhà Trần đến với cộng đồng.

“Sinh ra trên quê hương của các vị vua Trần, năm nào cũng được cùng gia đình hòa vào dòng người thập phương về dâng hương, chiêm bái tại về Lễ Khai Ấn Đền Trần (rằm tháng Giêng) và Ngày Hóa Đức Thánh Trần (20 tháng 8 âm lịch) khiến những hình ảnh ấy luôn in đậm trong tâm trí chúng em.

"Ở trường chúng em được tham gia nhiều hoạt động giáo dục di sản như năm học 2024 - 2025, trường em có tổ chức chương trình Dạ hội văn học với chủ đề :“Dòng chảy ngàn năm” Trong chương trình ấy, chúng em được phục dựng lại những lễ hội của triều đại nhà Trần, như lễ rước nước, tế cá, được diễn lại các tích truyện của triều đại nhà Trần như: Trần Quốc Toản bóp nát quả cam, Trần Quốc Toản ra quân. Từ đó, niềm tự hào về truyền thống văn hóa triều đại nhà Trần mỗi lúc một sâu đậm hơn. Qua đó, giúp chúng em nhận ra trách nhiệm của thế hệ trẻ. Từ đó, nhóm chúng em quyết tâm tìm kiếm giải pháp công nghệ để bảo tồn và phát huy giá trị di sản nhà Trần”, bạn Ánh cho biết thêm.

Cô giáo Tô Thị Bình, giáo viên hướng dẫn nhóm nghiên cứu đề tài chia sẻ, khi được nhà trường phân công phụ trách hướng dẫn học sinh tham dự cuộc thi Sáng tạo Khoa học Kỹ thuật và Ngày hội STEM năm học 2025–2026, tôi đã lắng nghe mong muốn nghiên cứu về bảo tồn và phát huy di sản văn hóa Trần của các em. Từ đó, tôi đã định hướng các em lựa chọn đề tài này.

Nội dung cốt lõi của đề tài tập trung vào việc tìm hiểu sự gắn kết của ba vùng không gian phía Tây, Nam và Đông của Ninh Bình (cụ thể là của 3 tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình cũ) tạo nên chỉnh thể “vành đai đế đô Trần” và ứng dụng chuyển đổi số để bảo tồn và phát huy giá trị di sản đó trong thời kỳ hội nhập. Đề tài đặc biệt chú trọng các giải pháp về, bao gồm: số hóa tư liệu di sản, xây dựng mã QR và bản đồ số “Dòng chảy Trần”, thiết lập trang học liệu/LMS và chuỗi bài học số hóa.

Song song với việc ứng dụng công nghệ, nhóm còn thành lập câu lạc bộ “Em yêu di sản Trần”, tạo liên kết chặt chẽ giữa nhà trường, Ban quản lý di tích, Sở Văn hóa Thể thao và Đoàn thanh niên... nhằm tăng khả năng tiếp cận, lan tỏa giá trị văn hóa và gắn kết cộng đồng một cách hiệu quả.

“Chuyển đổi số không chỉ là công cụ, mà là một phương thức tiếp cận giáo dục di sản mới giúp lan tỏa giá trị truyền thống, gắn di sản với học sinh, cộng đồng, thời đại. Đây là hướng đi bền vững để gìn giữ và phát huy di sản văn hóa Trần nói riêng, và di sản Việt Nam nói chung trong thời kỳ hội nhập quốc tế”, cô Bình nhấn mạnh.

Vân Hồng - CTV Trần Hồng/VOV.VN