Kế hoạch lớn của Trung Quốc

Kỳ họp thứ 3 của quốc hội Trung Quốc khóa XIV khai mạc tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 5/3. Ảnh: Tân Hoa Xã.

Ngày 11/3, Trung Quốc đã kết thúc kỳ họp kéo dài một tuần của "lưỡng hội", tức Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (NPC) và Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc (CPPCC).

Hàng nghìn đại biểu đã tề tựu tại Bắc Kinh trong kỳ họp kéo dài một tuần của đại hội và gần như nhất trí thông qua báo cáo công tác chính phủ cùng dự toán ngân sách.

Theo đó, chính phủ nước này đặt mục tiêu tăng trưởng năm nay 5%, lạm phát 2% và thâm hụt ngân sách 4% GDP - mức cao nhất từng ghi nhận.

Phát biểu tại phiên khai mạc NPC hôm 5/3, Thủ tướng Lý Cường nhấn mạnh mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% của Trung Quốc là minh chứng cho “quyết tâm đương đầu khó khăn và nỗ lực hết sức để đạt được kết quả”.

Ba trọng tâm chiến lược

Trước mục tiêu kinh tế đã đặt ra, chính phủ Trung Quốc cũng công bố 3 điểm nhấn quan trọng trong kế hoạch phát triển kinh tế bao gồm: thúc đẩy đổi mới công nghệ với trọng tâm là AI và công nghệ mới, kích thích tiêu dùng nội địa và củng cố vị thế quốc tế trước những rủi ro từ căng thẳng với Mỹ, theo CNN.

Trí tuệ nhân tạo (AI) trở thành chủ đề nóng nhất tại kỳ họp năm nay, khi niềm đam mê công nghệ của Trung Quốc bùng nổ nhờ thành công vang dội của DeepSeek - một công ty công nghệ tư nhân trong nước.

Để thúc đẩy công nghệ, Bắc Kinh đã công bố quỹ đầu tư nhà nước trị giá gần 1.000 tỷ nhân dân tệ (138 tỷ USD) trong 20 năm tới từ chính quyền địa phương và khu vực tư nhân, nhằm hỗ trợ AI và các công nghệ tương lai như sinh học, công nghệ lượng tử và mạng 6G.

Ông Tập Cận Bình nhấn mạnh Trung Quốc cần tự chủ về công nghệ để đối phó với các biện pháp siết chặt từ Mỹ. Ông cũng gửi tín hiệu mạnh mẽ tới khu vực tư nhân, kêu gọi các doanh nghiệp công nghệ lớn đóng vai trò tiên phong trong công cuộc đổi mới.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp mặt lãnh đạo các tập đoàn công nghệ trong nước tại Hội nghị chuyên đề về doanh nghiệp tư nhân ngày 17/2 tại Bắc Kinh (Trung Quốc). Ảnh: Tân Hoa Xã.

Tháng trước, nhà lãnh đạo Trung Quốc đã gặp gỡ lãnh đạo các tập đoàn công nghệ lớn trong nước tại một hội nghị và khẳng định đây chính là “thời điểm vàng” để khu vực tư nhân phát huy hết tiềm năng.

Sự kiện này đánh dấu một thay đổi lớn trong cách tiếp cận đối với lĩnh vực công nghệ, vốn đang dần phục hồi sau nhiều năm bị siết chặt quản lý. Thông điệp của ông Tập tiếp tục được củng cố tại các cuộc họp bên lề kỳ họp Quốc hội vừa qua, khi ông nhấn mạnh các đại biểu cần “triệt để thực hiện” tinh thần của hội nghị đó.

Ngoài ra, chính quyền cũng nới lỏng các rào cản hiện tại với phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), đặc biệt cho phép các công ty thua lỗ trong các lĩnh vực chủ chốt, như AI được tiếp cận thị trường vốn công khai, theo China Daily.

Bên cạnh thúc đẩy đổi mới công nghệ, Trung Quốc cũng đẩy mạnh việc kích thích tiêu dùng nội địa để giảm phụ thuộc vào xuất khẩu.

Thủ tướng Lý Cường khẳng định trong bài phát biểu hôm 5/3 rằng Trung Quốc sẽ đẩy nhanh quá trình cải thiện nhu cầu nội địa và biến đây thành động lực chính cho tăng trưởng.

Hiện nay, tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ Trung Quốc ở mức cao, hệ thống an sinh xã hội chưa hoàn thiện, thị trường chứng khoán biến động mạnh cùng với khủng hoảng trong lĩnh vực bất động sản khiến nhiều người dân lo lắng về tương lai kinh tế, dẫn đến xu hướng tiết kiệm thay vì chi tiêu.

Vấn đề này ngày càng trở nên cấp bách đối với Bắc Kinh, đặc biệt trong bối cảnh xuất khẩu - vốn là động lực tăng trưởng quan trọng suốt nhiều năm - có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi hàng rào thuế quan mới từ Mỹ.

Trước tình hình này, chính phủ Trung Quốc đã đề xuất hàng loạt biện pháp kích thích tiêu dùng, bao gồm tăng vay - với một phần tiền được dùng cho sáng kiến 300 tỷ nhân dân tệ (41,3 tỷ USD) trợ cấp người tiêu dùng đổi xe và đồ gia dụng cũ lấy sản phẩm mới, tạo thêm việc làm, tăng lương, mở rộng hệ thống giáo dục mầm non miễn phí và phát triển dịch vụ chăm sóc người cao tuổi.

Hàng loạt biện pháp nhằm thúc đẩy nhu cầu nội địa, như chương trình đổi mới đồ điện tử được chính phủ Trung Quốc đẩy mạnh. Ảnh: Reuters.

Ngoài ra, để đối phó với cuộc khủng hoảng bất động sản, Bắc Kinh đã công bố cơ chế hỗ trợ chính quyền địa phương mua lại các căn hộ tồn kho do thị trường địa ốc suy thoái.

“Chính phủ Trung Quốc đang gửi tín hiệu tới các chính quyền địa phương rằng thúc đẩy tiêu dùng, thông qua cải thiện chính sách phúc lợi hoặc khuyến khích mua sắm thiết bị điện tử”, ông Victor Shih, Giám đốc Trung tâm Trung Quốc Thế kỷ 21 tại Đại học California, San Diego, nhận định.

China Daily nhận định chính sách tài khóa chủ động kết hợp nới lỏng tiền tệ vừa phải được kỳ vọng hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng. Trong khi đó, các biện pháp ổn định thị trường bất động sản, chứng khoán, quản lý nợ chính quyền địa phương và phát triển công nghệ, xanh hóa giúp đảm bảo tăng trưởng bền vững, chất lượng cao.

Đặc biệt, dù đối mặt với căng thẳng thương mại và công nghệ với Mỹ, thông điệp từ Bắc Kinh trong kỳ họp vẫn là sự tự tin và quyết tâm.

Tại cuộc họp báo bên lề kỳ họp quốc hội, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị tuyên bố Trung Quốc sẽ không chùn bước trước các lệnh trừng phạt và thuế quan từ Washington.

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị bày tỏ lập trường cứng rắn của nước này về cuộc chiến thuế quan với Mỹ tại cuộc họp báo bên lề kỳ họp Quốc hội ngày 7/3. Ảnh: Reuters.

Bên cạnh những tuyên bố mạnh mẽ, mức độ thành công của các chính sách mà Bắc Kinh công bố vẫn cần thời gian để kiểm chứng. Theo Giáo sư Yao Yang từ Đại học Bắc Kinh, sự lạc quan đang dần lan rộng, nhưng “nếu chính phủ không có các biện pháp quyết liệt để kích thích nền kinh tế và hỗ trợ khu vực tư nhân, tâm lý này có thể sớm phai nhạt”.

Cần nhiều kích thích hơn nữa

Dù các chiến lược được công bố với sự quyết tâm và lạc quan cao, một số chuyên gia vẫn hoài nghi liệu các biện pháp được công bố trong những ngày qua có đủ sức bù đắp những tác động tiêu cực nếu căng thẳng thương mại với Mỹ leo thang.

Theo AP, Jeremy Zook, nhà phân tích hàng đầu về Trung Quốc của Fitch Ratings, cho biết trong một báo cáo: "Không rõ ngân sách này sẽ tác động mạnh đến nhu cầu trong nước và nỗ lực tái lạm phát như thế nào, bất chấp mức thâm hụt tăng đáng kể".

Theo chuyên gia Alicia Garcia Herrero, việc không có gói kích thích quy mô lớn tại kỳ họp "lưỡng hội" là một quyết định có tính toán, bởi mở rộng tài khóa quá mức có thể đẩy nợ công - vốn đã lên tới 100% GDP - tăng cao hơn nữa.

Dù vậy, mục tiêu tăng trưởng đầy tham vọng 5% có thể vẫn để ngỏ khả năng Bắc Kinh sẽ tung ra thêm các biện pháp kích thích trong thời gian tới. Năm ngoái, chính phủ Trung Quốc đã khiến thị trường bất ngờ khi liên tiếp triển khai các chính sách hỗ trợ từ tháng 9, giúp duy trì tốc độ tăng trưởng đúng với mục tiêu đề ra.

Trước căng thẳng thương mại gia tăng, Trung Quốc đã chủ động đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, nhưng Mỹ vẫn là một đối tác thương mại quan trọng. Theo bà Herrero, điều đáng lo ngại không chỉ là thuế quan, mà còn là sức khỏe nền kinh tế Mỹ và nhu cầu đối với hàng hóa Trung Quốc.

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1, Tổng thống Donald Trump đã hai lần tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, làm gia tăng căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, Bắc Kinh không có dấu hiệu nhượng bộ.

“Nếu Mỹ tiếp tục đi xa hơn trên con đường sai lầm này, chúng tôi sẽ chiến đấu đến cùng”, Bộ trưởng Thương mại Vương Văn Đào tuyên bố tại kỳ họp quốc hội.

Phương Linh