Doanh nghiệp dệt may lo ngại bị Mỹ áp thuế do nguyên liệu chủ yếu nhập từ Trung Quốc

Bàn về câu chuyện tăng trưởng từ 8% trở lên từ năm sau và hướng đến 10% trở lên trong những năm tiếp theo tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025 phiên thứ 1 diễn ra sáng 13/3, các chuyên gia, doanh nghiệp đã nêu ra nhiều khó khăn, thách thức về thủ tục hành chính, vướng mắc liên quan đến thuế, phí,...hay lo ngại về thị trường xuất khẩu.

Nguy cơ lớn về "rửa xuất xứ"

Trong đó, một trong những vấn đề rất mới được các doanh nghiệp xuất khẩu nêu ra là nguy cơ "rửa xuất xứ" với hàng xuất khẩu. Theo Hiệp hội Doanh nghiệp TP HCM, Việt Nam đang đứng trước cơ hội thu hút dòng vốn FDI lớn trong bối cảnh xung đột giữa các nền kinh tế lớn. Tuy nhiên, nguy cơ lớn nhất là tình trạng chuyển xuất xứ sang Việt Nam để né thuế (hay còn gọi là "rửa xuất xứ").

Nếu các doanh nghiệp FDI chuyển nhà máy sang Việt Nam chỉ để né thuế, nguy cơ Việt Nam bị áp thuế nhập khẩu là rất cao. Nền kinh tế cũng không được hưởng lợi từ quá trình này mà chỉ trở thành cứ điểm “lắp ráp - gia công”, trong khi doanh nghiệp trong nước không học hỏi được gì.

"Cần sớm có các giải pháp ngăn chặn tình trạng này, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam đầu tư sâu hơn vào các công đoạn đầu vào, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu, thay vì chỉ tận dụng lợi thế về nguồn nhân lực", ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP HCM (HUBA) cho hay.

Ông Trần Như Tùng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Dệt may - Đầu tư - Thương mại Thành Công, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS)

Ông Trần Như Tùng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Dệt may - Đầu tư - Thương mại Thành Công, Phó Chủ tịchHiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cũng cho biết năm 2024, năm nay các ngành xuất khẩu trong đó có dệt may gặp rất nhiều thách thức từ việc áp thuế của Mỹ. Hiện xuất khẩu dệt may của Việt Nam đạt 44 tỷ USD và đặt mục tiêu tăng 10% trong năm 2025. Trong hai tháng đầu năm nay, đơn hàng dệt may đã có sự tăng trưởng nhẹ.

Tuy nhiên, dù xuất khẩu dệt may đang diễn biến tích cực, ngành vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là ở thị trường Mỹ, nơi chiếm đến 40% kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. Toàn ngành đang chờ đợi các chính sách điều hành mới của Tổng thống Mỹ, trong đó vấn đề áp thuế là một thách thức lớn, ông Tùng cho biết.

Hiện tại, Trung Quốc là quốc gia xuất khẩu dệt may lớn nhất vào Mỹ, còn Việt Nam đứng thứ hai. Thoạt nhìn, đây là cơ hội để Việt Nam hưởng lợi nhưng thực tế lại tiềm ẩn nhiều rủi ro.

"Ngành dệt may Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc. Nếu Mỹ phát hiện ra điều này và áp thuế lên hàng dệt may của Việt Nam, đó sẽ là một đòn giáng nặng nề, dù hiện tại nguy cơ này chưa xảy ra", đại diện VITAS nói.

Vì vậy, Phó Chủ tịch VITAS khuyến nghị các doanh nghiệp trong ngành cần theo dõi sát diễn biến thị trường để kịp thời thích ứng. Nếu Việt Nam không bị áp thuế, ngành dệt may có cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ.

Ngoài ra, ông cho biết ngành dệt may hiện đang chịu áp lực lớn từ quá trình chuyển đổi số và phát triển bền vững. Việc đầu tư cho các mục tiêu này đòi hỏi nguồn vốn lớn nhưng các doanh nghiệp lại gặp khó khăn trong việc tiếp cận các gói vay ưu đãi. Hiện tại, vẫn chưa có các gói vay ưu đãi dành riêng cho ngành dệt may trong quá trình chuyển đổi xanh và chuyển đổi số.

Vướng mắc trong lĩnh vực đất đai

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch HUBA. (Ảnh: Người Lao Động).

Theo ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch HUBA, đối với các vấn đề trong nước, một trong những điểm nghẽn quan trọng mà doanh nghiệp mong muốn được tháo gỡ là vấn đề thủ tục hành chính.

Bởi như hiện tại, khi có một vấn đề cần giải quyết, doanh nghiệp phải lấy ý kiến của nhiều sở, ngành — có khi lên đến hơn mười đơn vị — và phải chờ đợi phản hồi. Sau đó, hồ sơ tiếp tục được trình qua UBND TP HCM, lại phải lấy thêm ý kiến từ nhiều đơn vị khác. Mỗi khâu xử lý mất khoảng một tuần, thậm chí từ 10 đến 15 ngày, khiến quy trình trở nên rườm rà và kéo dài.

"Cần nâng cao trách nhiệm của các bên liên quan. Cơ quan được giao chủ trì không nên chờ đợi đầy đủ ý kiến từ các sở, ngành để ra quyết định. Nếu đến thời hạn quy định mà vẫn chưa nhận được đủ ý kiến, cơ quan chủ trì cần được quyền ra quyết định dựa trên thông tin và phân tích sẵn có", ông Hòa đề xuất.

Theo ông, những điều chỉnh này không quá khó nhưng có ý nghĩa lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp. Điều quan trọng là phải quy định rõ ràng về thời gian xử lý cho tất cả các bên liên quan, qua đó nâng cao trách nhiệm và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.

Nhấn mạnh một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là về đất đai, ông Hòa cho biết, đã đến lúc cần thay đổi tư duy từ đấu giá đất sang đấu giá dự án — tức là xác định rõ trên khu đất đó nên thực hiện dự án gì để đạt hiệu quả cao nhất trong thời gian ngắn nhất và tạo ra sức lan tỏa mạnh nhất. Việc này có thể được triển khai theo hình thức thí điểm trong một số lĩnh vực, ngành nghề nhất định trước khi áp dụng rộng rãi.

Nguồn lực thứ hai là cần rà soát lại các tồn đọng trong quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Chẳng hạn, Dệt Thành Công đã cổ phần hóa từ nhiều năm trước nhưng đến nay vẫn chưa được phê duyệt quyết toán chuyển thể sang công ty cổ phần, dù doanh nghiệp đã đi vào hoạt động dưới mô hình công ty cổ phần từ 5 - 6 năm nay. Cần sớm phân loại và giải quyết dứt điểm những trường hợp tồn đọng này.

Tương tự, một số hợp đồng liên doanh với doanh nghiệp FDI đời đầu có điều khoản "sau khi kết thúc thời hạn hợp đồng thì chuyển giao cho phía Việt Nam" nhưng lại không quy định cụ thể ai sẽ là bên tiếp nhận. Kết quả là khi hợp đồng hết hạn, không ai đứng ra tiếp nhận khiến nhiều dự án phải đóng cửa, gây lãng phí lớn.

Liên quan đến vấn đề đất đai, ông Trần Như Tùng cũng nêu ra vướng mắc về việc giảm 30% tiền thuê đất.

"Dù có đề xuất giảm 30% tiền thuê đất cho các doanh nghiệp sản xuất nhưng thực tế chính sách này vẫn chưa đến được với doanh nghiệp. Điều kiện để được giảm thuế là doanh nghiệp phải có hợp đồng thuê đất trực tiếp từ nhà nước. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp hiện đã hết hạn hợp đồng và chưa được tái ký, dù vẫn đang đóng tiền thuê đất", ông Tùng chia sẻ tại Diễn đàn.

Đại diện VITAS đề nghị HUBA có tiếng nói để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp tiếp cận được các chính sách ưu đãi. Điều này không chỉ tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển mà còn góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế chung của đất nước.

Hạ An