Kế hoạch thả muỗi biến đổi gen chống Zika phản tác dụng
Cuộc thí nghiệm nhằm giảm số lượng muỗi ở Brazil bằng cách thả 450.000 con muỗi biến đổi gen đã thất bại đau đớn, thậm chí còn tạo ra một loài siêu sinh vật tạp chủng.
Ảnh minh họa - RT
Kênh truyền hình RT (Nga) đưa tin công ty công nghệ sinh học Anh Oxitec đã triển khai dự án kéo dài 27 tháng tại thành phố Jacobina, Brazil từ năm 2013 nhằm giảm số lượng muỗi ở địa phương này đến 90% mà vẫn bảo tồn tính toàn vẹn di truyền của loài muỗi bản địa.
Mục tiêu chính là giảm sự lây lan các bệnh do muỗi gây ra, chẳng hạn sốt vàng da, sốt xuất huyết, sốt chikungunya và Zika. Họ đã thả nửa triệu con muỗi OX513A. Những con côn trùng này là phiên bản biến đổi gen của muỗi Aedes aegypti, được phối giống giữa muỗi ở Mexico và một giống muỗi ở Cuba.
OX513A chứa một loại gen trội, sẽ tạo ra thế hệ con cái không có khả năng sinh sản, đồng thời đánh dấu chúng bằng gen protein huỳnh quang màu xanh lá. Tuy nhiên, mọi dự đoán đã nằm ngoài quy luật phát triển của tự nhiên.
“Tuyên bố về các gen đặc biệt trong loài muỗi được thả vào môi trường sẽ không xâm nhập vào quần thể muỗi địa phương bởi vì hậu duệ của chúng sẽ chết. Nhưng đó rõ ràng không phải điều đã xảy ra”, nhà sinh vật học Jeffrey Powell trong nhóm nghiên cứu về cuộc thí nghiệm muỗi biến đổi gen cho biết.
Nghiên cứu ban đầu của Oxitec cho thấy chỉ có 3-4% hậu duệ vô sinh của OX513A có thể sống sót đến tuổi trưởng thành và chúng quá yếu ớt nên không thể sinh sản. Những dự đoán này hóa ra là sai lầm.
Tại bất kỳ khu vực nào, từ 10 – 60% số muỗi do ông Powell cùng nhóm nghiên cứu của mình phân tích đều có bộ gen của OX513A. Mặc dù kế hoạch đã đạt hiệu quả ban đầu, với lượng muỗi giảm đáng kể, nhưng sau đó nó sẽ hoàn toàn phản tác dụng quanh mốc 18 tháng, đưa số lượng muỗi trong khu vực trở về mức trước khi thả loại biến đổi gen.
Theo ông Jeffrey Powell, muỗi cái hóa ra không hề giao phối với những muỗi biến đổi gen yếu ớt hơn – một hiện tượng gọi là “kỳ thị giao phối”. Một số con muỗi biến đổi gen thậm chí còn có dấu hiệu của “ưu thế lai”, trong đó sự đa dạng di truyền được đưa vào thí nghiệm nhân tạo thực chất đã làm cho muỗi mạnh hơn và dẻo dai hơn, tăng khả năng kháng thuốc diệt côn trùng.
Tuy nhiên, đại diện công ty Oxitec cho rằng nghiên cứu của ông Powell có “nhiều sai lệch, dựa trên đồn đoán “. Oxitec tuyên bố hiện tượng “kỳ thị giao phối” chưa từng xảy ra đối với khoảng 1 tỷ con muỗi đực biến đổi gen do công ty này thả ra trên khắp thế giới.
