Kế thừa và phát triển nguyên tắc 'của dân, do dân, vì dân'

Người dân phường Phong Điền góp ý kiến khi bộ máy mới đi vào hoạt động

Tiếp nối mạch nguồn lịch sử

Tinh thần ấy không chỉ là tuyên ngôn về độc lập dân tộc, mà còn là kim chỉ nam cho toàn bộ mô hình tổ chức và hoạt động của bộ máy chính quyền. 80 năm sau, mạch nguồn đó vẫn chảy bền bỉ, được bồi đắp và thể hiện rõ nét trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (CQĐP2C) đang triển khai, với bộ máy tinh gọn, vận hành hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và trên hết là đặt người dân vào vị trí trung tâm của mọi quyết sách.

Ông Nguyễn Văn Mạnh, Giám đốc Sở Nội vụ đánh giá, đối với CQĐP2C, cấp xã chính là “bộ não” điều hành tại cơ sở, tuyến đầu của mọi hoạt động, nơi biến chủ trương thành hành động cụ thể để người dân “chạm” vào chính quyền mỗi ngày. Đây là bước tiến quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, xây dựng nền hành chính công minh, minh bạch, phục vụ Nhân dân một cách tận tâm và kịp thời.

Với mô hình này, UBND thành phố trực tiếp quản lý các phường; các phòng, ban chuyên môn giải quyết công việc nhanh hơn, chịu trách nhiệm trực tiếp trước Đảng bộ và Nhân dân. Không còn “bức tường” trung gian gây chậm trễ, lãnh đạo thành phố và các phòng, ban phải xuống cơ sở nhiều hơn, từ đó rút ngắn thời gian ra quyết định và nâng cao chất lượng phục vụ.

Nguyên tắc “gần dân, sát dân” của CQĐP2C gợi nhớ mô hình Ủy ban Hành chính các cấp của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa buổi đầu, khi chính quyền cấp tỉnh, huyện, xã vừa quản lý trực tiếp, vừa sâu sát đời sống, tiếp nhận ý kiến và giải quyết kịp thời những nhu cầu bức thiết.

TS. Nguyễn Thế Phúc, Trưởng khoa Lý luận chính trị, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế nhận định, nếu so sánh khái quát, cả hai mô hình đều đặt quyền lực vào tay Nhân dân, hoạt động vì lợi ích của Nhân dân. Sau Cách mạng tháng Tám, cán bộ Ủy ban Hành chính “ăn ở cùng dân, làm việc cùng dân, nói tiếng nói của dân”. Ngày nay, CQĐP2C cũng yêu cầu cán bộ thường xuyên xuống cơ sở, lắng nghe, nắm bắt thực tiễn và giải quyết ngay tại chỗ. Năm 1945, chính quyền mới tinh giản những cơ cấu rườm rà của chế độ cũ thì nay, mô hình CQĐP2C cũng mạnh dạn bỏ cấp trung gian, tạo bộ máy gọn nhẹ, linh hoạt.

Ông Hoàng Khánh Hùng, UVTV, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy cho rằng, từ góc nhìn lịch sử, đây là sự kế thừa sáng tạo tinh thần của Nhà nước năm 1945. Cả hai đều khởi đi từ nguyên tắc bất biến: “Lấy dân làm gốc và đặt lợi ích của dân lên trên hết".

Tiếp tục “gần dân, sát dân” trong thời đại mới

Kế thừa không có nghĩa là sao chép nguyên trạng. Trong bối cảnh mới, CQĐP2C đã gắn tinh giản bộ máy với chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính, phân cấp rõ ràng, tăng trách nhiệm cá nhân và đẩy mạnh tuyên truyền tạo đồng thuận xã hội. Trung ương đã khẳng định, để CQĐP2C “của dân, do dân, vì dân” vận hành hiệu quả, phải bảo đảm các yếu tố: Tổ chức tinh gọn, cán bộ gần dân và cơ chế minh bạch.

Những ngày đầu triển khai, tinh thần “gần dân, sát dân” đã được chứng minh bằng hàng loạt việc làm cụ thể: Phường Thủy Xuân cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chỉ sau 15 ngày; xã Vinh Lộc rút ngắn quy trình, lần đầu trao giấy kết hôn có yếu tố nước ngoài; phường Phú Bài trả kết quả lưu động cho người yếu thế… Mỗi việc làm đều tiết kiệm thời gian, chi phí và nâng cao chất lượng phục vụ, được người dân ghi nhận và tin tưởng.

Có được kết quả đó là việc ứng dụng công nghệ thông tin trong điều hành và thực hiện nhiệm vụ; tăng cường số hóa hồ sơ và triển khai dịch vụ công trực tuyến đã rút ngắn thủ tục, tăng tính minh bạch và tiện lợi. Khoảng cách giữa chính quyền và người dân được thu hẹp không chỉ bằng địa lý, mà bằng tốc độ phản hồi và mức độ hài lòng.

Ông Nguyễn Văn Mạnh cho rằng, Huế cần tiếp tục phân quyền, phân cấp mạnh mẽ theo nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm” để phát huy tính chủ động, sáng tạo, khơi thông nguồn lực phát triển. Song song, phải tăng cường sự tham gia của Nhân dân và tổ chức xã hội vào quản trị địa phương, qua đó mở rộng dân chủ và nâng cao giám sát xã hội.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, thách thức đặt ra cho chính quyền mới cũng không nhỏ. Đó là nguy cơ “xa dân” nếu cán bộ quá phụ thuộc vào công nghệ; áp lực công việc tăng khi tinh gọn bộ máy; sự khác biệt về nhận thức giữa khu vực đô thị cũ và các phường mới sáp nhập…

Chính vì vậy, UVTW Đảng, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND, Trưởng đoàn ĐBQH thành phố Lê Trường Lưu nhiều lần nhấn mạnh: Mô hình CQĐP2C là cả cơ hội và thách thức, đòi hỏi sự quyết tâm cao để vừa bảo đảm quản lý, điều hành thông suốt, vừa xây dựng nền hành chính phục vụ, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Thành phố và các địa phương phải nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức của giai đoạn đầu để bảo đảm tổ chức bộ máy hoạt động thông suốt, hiệu quả trên tất cả các lĩnh vực.

Mô hình CQĐP2C không chỉ là cải tiến kỹ thuật quản lý, mà còn là sự tiếp nối giá trị chính trị - xã hội đã được chứng minh sức sống từ năm 1945. Đó là đặt Nhân dân vào trung tâm của mọi quyết sách. Trong bối cảnh mới, sự kế thừa ấy phải đi cùng đổi mới, sáng tạo và thích ứng, Huế đang làm điều đó và thành công bước đầu. CQĐP2C chính là minh chứng sinh động, khi chính quyền thực sự “của dân, do dân, vì dân”, mọi cải cách đều nhận được sự đồng lòng, ủng hộ và chung tay của Nhân dân.

Bài, ảnh: ĐỨC QUANG