Kế toán viên trong kỷ nguyên mới: Làm chủ AI hay bị thay thế?

Ông Chris Freeland AM, CEO của CPA Australia chia sẻ với phóng viên Báo Đầu tư về tương lai nghề kế toán, báo cáo ESG (môi trường, xã hội và quản trị minh bạch) và những kỹ năng mà kế toán viên cần có để dẫn đầu kỷ nguyên số.

Ông Chris Freeland AM, CEO của CPA Australia

Trước việc các chuẩn mực tài chính và kế toán toàn cầu không ngừng thay đổi bởi sự phát triển của công nghệ và điều chỉnh quy định liên tục, những xu hướng nào sẽ định hình tương lai của ngành này trên thế giới và tại Việt Nam?

Một trong những phát kiến quan trọng nhất của công nghệ hiện nay là AI và nó có tác động sâu rộng đến ngành tài chính - kế toán. Đây cũng là mối quan tâm lớn không chỉ đối với những sinh viên đang theo học chuyên ngành này, mà còn với cả những người đang làm việc trong lĩnh vực kế toán.

Nếu nhìn lại quá khứ, khi Excel ra đời cách đây vài thập kỷ, không ít người cũng từng e ngại rằng công cụ này sẽ thay thế vị trí của kế toán viên. Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh, Excel không làm mất đi công việc của kế toán, mà giúp họ tập trung vào các nhiệm vụ có giá trị cao hơn. Giờ đây, AI cũng đang đặt ra một thách thức tương tự. Vậy AI có thể tạo ra sự gián đoạn hay thậm chí là thay thế hoàn toàn con người trong ngành này hay không?

Theo quan điểm của tôi và CPA Australia, AI không phải là một mối đe dọa, mà là một cơ hội to lớn. AI có thể tự động hóa những công việc lặp đi lặp lại như nhập liệu, tổng hợp số liệu, giúp kế toán viên có thêm thời gian để tập trung vào việc phân tích dữ liệu, đưa ra các chiến lược tài chính và tư vấn cho doanh nghiệp. Điều này giúp gia tăng đáng kể giá trị mà một kế toán viên có thể mang lại cho tổ chức.

Các thành viên của CPA Australia tại Việt Nam cũng có đồng quan điểm khi chia sẻ rằng, AI xuất hiện đã dần thay thế các vị trí nhân sự như nhân viên nhập liệu. Tuy nhiên, điều họ đang thực sự gặp khó khăn là tìm kiếm những kế toán viên có thể phân tích kinh doanh chuyên sâu và đưa ra những góc nhìn chiến lược. Đây cũng chính là thử thách lớn nhất mà ngành kế toán đang đối mặt và vấn đề đặt ra là làm thế nào để không ngừng học hỏi và tận dụng công nghệ để phát triển bản thân?

Có một nhận định thú vị mà tôi rất tâm đắc: “Không phải AI lấy đi công việc của bạn, mà chính những người biết sử dụng AI sẽ lấy đi công việc của bạn”. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thích ứng với sự thay đổi và tận dụng công nghệ để phát triển sự nghiệp.

Khi báo cáo tài chính bền vững ngày càng trở nên quan trọng, thì vai trò của kế toán viên sẽ thay đổi ra sao trong việc báo cáo phi tài chính, thưa ông?

Kế toán viên ngày nay không chỉ tập trung vào báo cáo tài chính, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xác định và đánh giá tác động của các yếu tố ESG đối với doanh nghiệp. Gần đây, chúng tôi đã tham dự một hội thảo của A4S (Accounting for Sustainability), sáng kiến do Hoàng gia Anh khởi xướng, nhằm chia sẻ các thực hành tốt nhất trong báo cáo ESG.

Hiện nay, nhiều tổ chức hướng tới mô hình báo cáo tổng hợp, kết hợp giữa báo cáo tài chính truyền thống và báo cáo ESG để cung cấp một bức tranh toàn diện hơn về tình hình doanh nghiệp. CPA Australia đang tích cực hỗ trợ các thành viên trong việc xây dựng và triển khai các mô hình báo cáo hợp nhất này, giúp kế toán viên mở rộng phạm vi chuyên môn và tăng giá trị cho doanh nghiệp.

Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) dự báo, số lượng kế toán viên sẽ giảm do tự động hóa và AI, trong khi một số nghiên cứu khác lại dự đoán nhu cầu kế toán viên sẽ tăng trong thập kỷ tới. Ông đánh giá thế nào về vấn đề này?

Khi phân tích báo cáo, điều quan trọng là phải hiểu rõ định nghĩa của họ về kế toán. Báo cáo này bao gồm cả các vị trí như kế toán sổ sách, kế toán công nợ - những công việc có thể dễ dàng được tự động hóa, nhưng không nhất thiết phản ánh toàn bộ ngành kế toán chuyên nghiệp.

Một nghiên cứu gần đây của Đại học Victoria (Australia) cho thấy, trong 10 năm tới, Australia sẽ thiếu khoảng 30.000 kế toán viên. Điều này cho thấy, nhu cầu về kế toán chuyên nghiệp vẫn rất cao, đặc biệt là những người có khả năng phân tích dữ liệu, hoạch định tài chính và tư vấn chiến lược.

Tôi tin rằng, đây là thời điểm tuyệt vời để bước vào ngành kế toán, khi vai trò của kế toán viên đang được mở rộng và nâng cao, giúp doanh nghiệp đối mặt với những thách thức mới như biến đổi khí hậu, ESG và sự thay đổi của các quy định tài chính toàn cầu.

Những kỹ năng nào sẽ là cần thiết đối với kế toán viên trong thập kỷ tới, thưa ông?

Ngành kế toán đang bước vào một giai đoạn đầy hứng khởi với nhiều cơ hội mới. AI và ESG là hai xu hướng lớn nhất sẽ định hình tương lai của nghề này. AI có thể giúp kế toán viên nâng cao hiệu suất làm việc, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn đối với những ai không biết cách tận dụng nó. Trong khi đó, ESG mang đến những cơ hội to lớn, nhưng cũng đòi hỏi kế toán viên phải trang bị kiến thức chuyên sâu để chuyển đổi dữ liệu ESG thành giá trị thực tiễn cho doanh nghiệp.

Những kế toán viên thành công nhất trong tương lai sẽ là những người sở hữu một bộ kỹ năng toàn diện: không chỉ giỏi về phân tích dữ liệu và lập kế hoạch tài chính, mà còn có khả năng lãnh đạo và quản lý con người.

Tại CPA Australia, chúng tôi cam kết hỗ trợ kế toán viên trong suốt hành trình sự nghiệp của họ. Dù họ xuất phát là một kế toán viên thông thường hay chuyển hướng sang các vị trí lãnh đạo, chúng tôi luôn đồng hành cùng họ, giúp họ cập nhật xu hướng và phát triển không ngừng.

Vy Vy