Kế tục truyền thống, tập trung xây dựng, phát triển văn hóa và con người Hà Tĩnh trong thời kỳ mới

Cách đây 80 năm, ngày 28/8/1945, trong Tuyên cáo của Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Bộ Thông tin - Tuyên truyền (tiền thân của Bộ VH-TT&DL ngày nay) được thành lập. Tròn 8 thập kỷ hình thành và phát triển, đội ngũ những người làm công tác văn hóa Việt Nam nói chung, Hà Tĩnh nói riêng đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành về mọi mặt, đóng góp xứng đáng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Ngay sau Cách mạng Tháng Tám thành công năm 1945, bộ máy ngành Văn hóa Hà Tĩnh đã được hình thành từ tỉnh xuống huyện. Hoạt động tập trung vào công tác tuyên truyền, cổ động, động viên Nhân dân tham gia bầu cử Quốc hội và kháng chiến chống Pháp; văn hóa thông tin là vũ khí sắc bén của chính quyền Nhân dân trên mặt trận tư tưởng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh dự lễ khai mạc Tuần Văn hóa tại Hà Nội, năm 1946. Ảnh Tư liệu

Sau khi hòa bình lập lại ở miền Bắc, Bộ Tuyên truyền được đổi thành Bộ Văn hóa; theo đó Ty Tuyên truyền Văn nghệ Hà Tĩnh được đổi tên thành Ty Văn hóa. Có sự chuyển đổi lớn về mặt tổ chức, ngành Văn hóa Hà Tĩnh tiếp tục thực hiện nhiệm vụ trong giai đoạn mới, tích cực tham gia vào công cuộc xây dựng đất nước. Ngành có nhiều hoạt động như: phát hành sách báo, thiết lập hệ thống thư viện, thành lập các đội văn nghệ và hoạt động ca kịch, sáng tác trong quần chúng. Việc thành lập Đoàn Văn công Hà Tĩnh vào năm 1959 và Đội đèn chiếu bóng lưu động vào năm 1960 cho thấy sự trưởng thành của ngành.

Nhà hát Nhân dân thị xã Hà Tĩnh - nay là Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh Hà Tĩnh - nơi diễn ra các sự kiện văn hóa - chính trị quan trọng của tỉnh. Ảnh tư liệu của Sỹ Ngọ

Năm 1965, ngành Văn hóa Hà Tĩnh tập trung thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền cho Nhân dân đề cao cảnh giác trước âm mưu phá hoại bằng không quân của Mỹ. Trong mưa bom bão đạn, nhiều văn nghệ sĩ đến từng trận địa để ghi lại những khoảnh khắc anh hùng, dũng cảm của quân và dân tỉnh nhà. Trong năm 1965, dưới sự chỉ đạo của Trung ương Đảng và Chính phủ, tỉnh Hà Tĩnh tổ chức thành công lễ kỷ niệm 200 năm Ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du (1765-1965), trong đó ngành Văn hóa đóng vai trò chủ đạo. Năm 1972, Ty Văn hóa Hà Tĩnh vinh dự được công nhận là “Lá cờ đầu của ngành Văn hóa toàn miền Bắc” và nhận “Cờ luân lưu của Chính phủ”.

Tác phẩm "Để mẹ đi đánh Mỹ" (ảnh trái) của tác giả Từ Tiện (quê huyện Thạch Hà cũ) chụp năm 1968. Tác phẩm nổi tiếng "O du kích nhỏ" của tác giả Phan Thoan (quê huyện Đức Thọ cũ) chụp năm 1965 đã vinh dự được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật, chuyên ngành Nhiếp ảnh năm 2007.

Sau ngày đất nước thống nhất, Nghệ An và Hà Tĩnh hợp nhất thành tỉnh Nghệ Tĩnh; Ty Thông tin Nghệ Tĩnh cũng được hình thành. Đây là giai đoạn chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của phong trào văn nghệ quần chúng và các hoạt động tuyên truyền cổ động xây dựng nếp sống mới. Sự chuyên nghiệp của ngành được thể hiện rõ ở tinh thần bám sát cơ sở, có mặt tại các công trường, nhà máy, đồng ruộng, khu dân cư để tuyên truyền, cổ động về xây dựng nếp sống mới. Trong đó, tiêu biểu là sự hiện diện của các văn nghệ sĩ tại công trường xây dựng công trình Đại thủy nông Kẻ Gỗ, tại đó nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý đã sáng tác ca khúc huyền thoại “Người đi xây hồ Kẻ Gỗ”.

Hồ Kẻ Gỗ. Ảnh: Nguyễn Thanh Hải

Tháng 8/1991, tỉnh Nghệ Tĩnh được chia tách thành tỉnh Nghệ An và tỉnh Hà Tĩnh. Ngành Văn hóa Hà Tĩnh tiếp tục bước vào một thời kỳ mới với nhiều thử thách. Để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, Sở Văn hóa Thông tin Hà Tĩnh đã thành lập các đơn vị sự nghiệp trực thuộc gồm: Thư viện tỉnh, Bảo tàng tỉnh, Đoàn ca múa kịch, Trung tâm Văn hóa thông tin và Triển lãm tỉnh, Xí nghiệp in và Trường Trung học Văn hóa nghệ thuật. Giai đoạn 1995-1999, định hình các phong trào văn hóa cơ sở và xây dựng đời sống văn hóa thông qua các hội thảo khoa học như “Văn hóa làng và xây dựng làng văn hóa” là cơ sở để HĐND tỉnh khóa XIII (tháng 7/1995) thông qua Nghị quyết về xây dựng đời sống văn hóa thông tin cơ sở…

Trước yêu cầu của công cuộc đổi mới và hội nhập, năm 2008, ngành Thể dục thể thao, Du lịch và bộ phận Gia đình của Ủy ban Dân số, Gia đình và Trẻ em được sáp nhập vào ngành Văn hóa; tháng 3/2025, tiếp nhận thêm chức năng, nhiệm vụ quản lý Nhà nước về báo chí - xuất bản. Đây là sự kiện đánh dấu sự phát triển toàn diện của ngành VH-TT&DL, tạo nên một thiết chế đa ngành, đa lĩnh vực. Ngành đã tham mưu UBND tỉnh ban hành nhiều đề án, quy hoạch, nghị quyết quan trọng. Tiêu biểu như: Đề án Phát triển sự nghiệp TDTT tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2012-2020, tầm nhìn đến năm 2030; Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Hà Tĩnh đến năm 2020, tầm nhìn 2030; Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo Khu lưu niệm Nguyễn Du, huyện Nghi Xuân; Quy hoạch quảng cáo ngoài trời đặc biệt là Nghị quyết số 18/NQ-TU ngày 22/12/2023 của BCH Đảng bộ tỉnh về “Xây dựng, phát triển văn hóa và con người Hà Tĩnh trong giai đoạn mới”…

Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du - Ảnh Huy Tùng

Lễ hội cầu ngư Nhượng Bạn, nét văn hóa độc đáo của ngư dân Hà Tĩnh. Ảnh: Huy Tùng

Hiện nay, các hoạt động văn hóa được kế thừa và phát huy hiệu quả, đáp ứng kịp thời đời sống tinh thần của Nhân dân; công tác tuyên truyền cổ động, triển lãm, thư viện đều được chú trọng phát triển cả về số lượng và chất lượng. Phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng được duy trì và phát triển sâu rộng. Nghệ thuật chuyên nghiệp Hà Tĩnh đã có những bước đổi mới mạnh mẽ, nhiều chương trình nghệ thuật đã để lại dấu ấn sâu đậm, đặc biệt là phối hợp tổ chức thành công Festival dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, góp phần tôn vinh và lan tỏa sâu rộng giá trị di sản xứ Nghệ. Công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa được chú trọng. Hiện nay, Hà Tĩnh có 694 di tích được xếp hạng (cấp quốc gia đặc biệt: 2, cấp quốc gia: 92, cấp tỉnh: 600); 3 bảo vật quốc gia; 4 lễ hội quốc gia; 3 di sản tư liệu thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương; 2 di sản phi vật thể UNESCO (dân ca ví, giặm và ca trù). Đặc biệt, trong 7 danh nhân Việt Nam được UNESCO vinh danh, tỉnh có 2 danh nhân là: Đại thi hào Nguyễn Du và Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Hà Tĩnh là một trong những tỉnh có nhiều sắc phong nhất cả nước.

Đại thi hào Nguyễn Du và Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là 2 trong 7 danh nhân của Việt Nam được UNESCO vinh danh. Ảnh: Đậu Hà -Ánh Dương

Ca trù và dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh là 2 di sản phi vật thể UNESCO. Ảnh: Huy Tùng

Công tác quản lý Nhà nước về gia đình được triển khai đồng bộ, hiệu quả, ngành đã tham mưu ban hành nhiều chương trình, kế hoạch; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống, phòng chống bạo lực gia đình; bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống gia đình Việt Nam. Đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới ngày càng đi vào chiều sâu, có chất lượng. Đến nay, toàn tỉnh có 360.715/379.364 gia đình văn hóa (đạt tỷ lệ 95,08%); 1.874/1.901 thôn, tổ dân phố văn hóa (tỷ lệ 98,57%).

Một góc nông thôn mới xã Nghi Xuân. Ảnh: Đậu Hà - Ngọc Thắng

Lĩnh vực TDTT không ngừng phát triển. Tỷ lệ người dân tham gia tập luyện TDTT thường xuyên đạt 35,7%, số gia đình thể thao đạt 25,6%. Hằng năm, toàn tỉnh tổ chức từ 10-15 giải thể thao cấp tỉnh, hàng trăm giải thể thao cấp cơ sở. Đặc biệt, Hà Tĩnh vinh dự là được chọn là địa điểm tổ chức của nhiều giải thể thao tầm quốc gia và quốc tế, tiêu biểu như Giải Bóng chuyền nữ quốc tế VTV Cup, Giải Vô địch Pencak Silat châu Á… Thể thao thành tích cao của tỉnh cũng đã có những bước tiến vững chắc, khẳng định vị thế thể thao Hà Tĩnh trên các đấu trường quốc gia, khu vực và quốc tế. Điển hình như các VĐV: Hoàng Thị Mỹ Tâm liên tiếp giành HCV Giải Vô địch Karatedo châu Á, HCV tại SEA Games; Nguyễn Lê Quỳnh Chi giành HCV thế giới và châu Á môn Pencak Silat; Nguyễn Thị Ngọc và Nguyễn Trung Cường HCV tại SEA Games, trong đó Trung Cường còn phá kỷ lục quốc gia nội dung 3.000m vượt chướng ngại vật... Đội tuyển bóng chuyền Hà Tĩnh 2 lần giành hạng 4 tại giải các đội mạnh quốc gia (2021, 2023); CLB Bóng đá Hồng Lĩnh Hà Tĩnh đạt vị trí thứ 5 tại mùa giải 2024/2025…

Thể thao thành tích cao của tỉnh cũng đã có những bước tiến vững chắc, khẳng định vị thế thể thao Hà Tĩnh trên các đấu trường quốc gia, khu vực và quốc tế.

Du lịch Hà Tĩnh ngày càng khởi sắc, khẳng định vị trí trên bản đồ du lịch, đặc biệt ở Bắc Trung Bộ. Lượng khách tăng ổn định hằng năm. Hạ tầng hoàn thiện với 313 cơ sở lưu trú (hơn 7.000 phòng), hơn 6.300 cơ sở ăn uống, 17 khu/điểm du lịch cấp tỉnh. Các dự án hiện đại như Sân golf Mường Thanh Xuân Thành, Khách sạn Melia Vinpearl, Vinpearl Water Park Cửa Sót, Khu nghỉ dưỡng Hoa Nắng và Hoa Tiên Xuân Thành, Khách sạn Sông Lam Waterfront, Hải Âu Thiên Cầm đã tạo diện mạo mới cho du lịch Hà Tĩnh. Ngoài ra, sản phẩm du lịch mới như mô hình cộng đồng gắn bảo tồn văn hóa và phát triển bền vững tại Làng Chè (Sơn Kim 2), Hoa Thị (Vũ Quang), Phú Lâm (Hương Khê)…

Khu du lịch biển Thiên Cầm.

Công tác quản lý Nhà nước về thông tin, báo chí, xuất bản, in, phát hành được triển khai đồng bộ, hiệu quả. Đặc biệt, hoạt động chỉ đạo, định hướng thông tin đối với các sự kiện, hoạt động lớn trên địa bàn tỉnh được thực hiện bằng nhiều hình thức, trong đó chú trọng tổ chức họp báo và thường xuyên tập huấn, hướng dẫn cho các sở, ngành, địa phương thực hiện nghiêm túc công tác phát ngôn, cung cấp thông tin cho báo chí. Hoạt động thông tin đối ngoại, thông tin cơ sở và truyền thông chính sách tiếp tục phát huy hiệu quả, bảo đảm chuyển tải đầy đủ, kịp thời thông tin thiết yếu đến với Nhân dân; hình ảnh tỉnh Hà Tĩnh được quảng bá đến bạn bè quốc tế, góp phần nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại, xúc tiến đầu tư và hội nhập của tỉnh.

Đồng chí Dương Tất Thắng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh và đồng chí Phạm Viết Trường, GĐ Sở VHTT&DL Hà Tĩnh trao giải “Báo chí viết về gương người tốt, việc tốt, các điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua yêu nước và xây dựng nông thôn mới tỉnh Hà Tĩnh” năm 2025.

Với thành tích đạt được, năm 2008, Sở VH-TT&DL Hà Tĩnh được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng III; nhiều năm gần đây nhận Bằng khen và Cờ thi đua xuất sắc từ Bộ VH-TT&DL; nhiều tập thể, cá nhân được khen thưởng, vinh danh. 7 tháng đầu năm 2025, Sở được Chủ tịch UBND tỉnh biểu dương về phục vụ tốt người dân, doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trên Cổng Dịch vụ công quốc gia.

Chương trình nghệ thuật tại Lễ kỷ niệm 300 năm Ngày sinh Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác (1724-2024). Ảnh: P.V

Bên cạnh các nhà nghiên cứu, nghệ nhân, đội ngũ cán bộ văn hóa các cấp có vai trò quan trọng trong khảo sát, xây dựng hồ sơ, tham mưu các cấp, ngành bảo tồn và phát huy di sản. Ảnh: Thiên Vỹ

Kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống là dịp để cán bộ, viên chức, người lao động ngành VH-TT&DL Hà Tĩnh ôn lại truyền thống, cùng nhau đoàn kết, chung sức đồng lòng tiếp tục đổi mới tư duy, phát huy sáng tạo, nâng cao năng lực và tinh thần phụng sự với phương châm “Lãnh đạo làm gương, nhân viên kỷ cương, làm việc có trọng tâm, suy nghĩ và hành động bứt phá” và tinh thần “Mỗi công chức, viên chức, người lao động ngành văn hóa là một giải pháp chứ không phải là một vấn đề”. Đặc biệt, bám sát tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TU của BCH Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh về “Xây dựng phát triển văn hóa và con người Hà Tĩnh trong giai đoạn mới”, ngành VH-TT&DL tỉnh xác định đây là định hướng xuyên suốt, là kim chỉ nam cho mọi hoạt động trong thời gian tới nhằm phát triển văn hóa trở thành động lực bền vững, đóng góp xứng đáng vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước Việt Nam, quê hương Hà Tĩnh trong kỷ nguyên mới.

NỘI DUNG: NGUYỄN VIẾT TRƯỜNG - Giám đốc Sở VH-TT&DL
ẢNH: P.V - C.T.V
THIẾT KẾ: HUY TÙNG

Nguyễn Viết Trường - Giám đốc Sở VH-TT&DL