Kênh Vĩnh Tế thúc đẩy phát triển kinh tế vùng Tứ giác Long Xuyên

Ông Lê Hồng Quang, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy An Giang, phát biểu khai mạc Hội thảo.

Hội thảo thu hút sự tham gia của đông đảo nhà khoa học, nghiên cứu, nhà quản lý đến từ các viện, trung tâm nghiên cứu, trường đại học, cơ quan Trung ương và các địa phương trong, ngoài tỉnh.

Để khai thác hiệu quả tiềm năng của kênh Vĩnh Tế, tại hội thảo, nhiều chuyên gia cho rằng An Giang cần thực hiện đồng bộ các giải pháp mang tính cấp bách, như: Đầu tư nâng cấp hệ thống thủy lợi trên trục chính là kênh Vĩnh Tế để tạo thuận lợi cho thương mại; xây dựng thêm những hồ lớn để dự trữ nước ngọt cho toàn vùng nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước cho các tỉnh trong vùng; mở rộng hệ thống giao thông đường bộ gắn với đường thủy ở hai bên bờ kênh để kết nối với các cửa khẩu tạo điều kiện kết nối giao thông, thương mại xuyên biên giới.

Công trình đào kênh Vĩnh Tế kéo dài suốt 5 năm (1819 - 1824) là công trình quy mô nhất thời bấy giờ, với chiều dài 91km, rộng 30m, sâu 2,55m, được thi công bằng sức người. Kênh Vĩnh Tế bắt đầu từ bờ Tây sông Châu Đốc chạy thẳng tắp, nối với sông Giang Thành (tỉnh Kiên Giang) rồi đổ ra Biển Tây. Kênh có vị trí đặc biệt quan trọng trong việc trị thủy, tháo chua, rửa phèn, giao thương và quốc phòng - an ninh.

Tiến sĩ Ngô Quang Láng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Khoa học lịch sử tỉnh An Giang, phát biểu đề dẫn Hội thảo.

Qua 2 thế kỷ, kênh Vĩnh Tế luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng trên nhiều phương diện, là tuyến giao thông huyết mạch, kết nối các vùng; tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển, giao thương hàng hóa. Song song đó, kênh còn là nơi cung cấp nước ngọt, phù sa cho ruộng đồng cả vùng Tứ giác Long Xuyên; đóng vai trò như một tuyến phòng thủ tự nhiên vững chắc để bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc. Kênh Vĩnh Tế đã minh chứng cho nhiều chiến tích của tiền nhân, nuôi dưỡng biết bao đời cư dân vùng biên viễn và khẳng định mạnh mẽ chủ quyền quốc gia, dân tộc Việt Nam.

Tiến sĩ Ngô Quang Láng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội khoa học Lịch sử An Giang đánh giá: Qua 200 năm, kênh Vĩnh Tế luôn là một biểu tượng hào hùng ở Đồng bằng sông Cửu Long về một thời mở đất, lập làng gắn liền với bao công lao, xương máu của cha ông trong sự nghiệp giữ đất, bảo vệ chủ quyền miền biên viễn Tây Nam Tổ quốc.

Đánh giá về tầm quan trọng của kênh Vĩnh Tế, Tiến sĩ Ngô Quang Láng khẳng định: Trong dòng chảy 200 năm, kênh Vĩnh Tế đã chứng kiến, ghi nhận nhiều sự kiện lịch sử. Từ việc đưa dòng nước ngọt Hậu Giang chảy ra biển Tây tạo nên những cánh đồng phì nhiêu cho các làng mạc, đô thị trù phú, cho đến những chiến công hiển hách, những hy sinh mất mát, đau thương... qua các cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc”.

Lãnh đạo Hội Khoa học lịch sử Việt Nam và UBND tỉnh An Giang chủ trì Hội thảo.

Bí thư Tỉnh ủy An Giang Lê Hồng Quang, khẳng định: Kênh đào Vĩnh Tế là minh chứng cho sự sáng suốt, tài tình của các bậc tiền nhân trong chinh phục thiên nhiên, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong việc khẳng định chủ quyền lãnh thổ, khai khẩn vùng đất phương Nam. Dòng kênh cũng góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy, phát triển kinh tế vùng Tứ giác Long Xuyên, củng cố sức mạnh quốc phòng vùng biên giới Tây Nam của Tổ quốc...

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học đánh giá, dòng kênh Vĩnh Tế là công trình lịch sử vĩ đại ở Đồng bằng sông Cửu Long đầu thế kỷ XIX, là niềm tự hào của triều Nguyễn. Trải qua hai thế kỷ, kênh Vĩnh Tế luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng; là tuyến giao thông huyết mạch, kết nối các vùng, tạo điều kiện thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa; cung cấp nước ngọt phù sa cho ruộng đồng vùng Tứ giác Long Xuyên và toàn bộ diện tích tiếp giáp Campuchia. Đặc biệt, kênh Vĩnh Tế còn đóng vai trò như một tuyến phòng thủ tự nhiên vững chắc để bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Nhật, Phó Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam đánh giá, dòng kênh Vĩnh Tế đã đem lại nhiều lợi ích cho quốc gia, dân tộc mà trước hết là lợi ích với cộng đồng cư dân Nam Bộ. Lợi ích đó được nhìn nhận trên nhiều phương diện như: An ninh - quốc phòng, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ; thúc đẩy nhanh chóng quá trình khẩn hoang, lập làng, mở rộng địa bàn cư trú, canh tác, hoàn thiện quá trình định hình lãnh thổ quốc gia. Với giá trị to lớn về kinh tế và vai trò chiến lược quan trọng về mặt quốc phòng, năm 1836, vua Minh Mạng (thứ 17) cho chạm hình tượng kênh Vĩnh Tế vào Cao đỉnh, là một đỉnh đồng lớn nhất trong Cửu đỉnh, thờ vua Gia Long đặt trước sân Thế miếu Đại nội Huế.

Một góc kênh Vĩnh Tế nhìn từ thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang.

Tháng 7/1996, nhận thấy rõ vai trò quan trọng của kênh Vĩnh Tế, Thủ tướng Võ Văn Kiệt quyết định đào tuyến kênh T5 (nay là kênh Võ Văn Kiệt) với chiều dài 36,7 km, đưa nước ngọt từ "kênh mẹ" Vĩnh Tế xuyên qua vùng Tứ giác Long Xuyên ra tới biển Tây. Nhờ tuyến kênh này, chương trình khai thác vùng Tứ giác Long Xuyên sau 10 năm (1989 - 1999) thành công, góp phần quan trọng đưa sản lượng lúa của An Giang đứng top đầu của cả nước.

Sau 200 năm hình thành, kênh Vĩnh Tế vẫn đều đặn đưa phù sa bồi đắp cho vựa lúa từ Châu Đốc, Tịnh Biên (An Giang) đến Giang Thành (Kiên Giang). Đây là tuyến đường thủy huyết mạch giao thương hàng hóa từ thành phố Châu Đốc (An Giang) đến thành phố Hà Tiên (Kiên Giang), tạo nên những đô thị sầm uất, những vùng nông thôn sung túc, trải dọc dài biên giới Tây Nam Tổ quốc...

Tin, ảnh: Thanh Sang (TTXVN)