Kéo dài thời gian, mở rộng đối tượng giảm thuế VAT để thúc đẩy tăng trưởng

Trong Công điện số 22 ngày 9/3, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính giao Bộ Tài chính chủ trì việc nghiên cứu, đề xuất mở rộng đối tượng giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) áp dụng trong 6 tháng cuối năm 2025 và năm 2026, báo cáo Chính phủ trước ngày 15/3/2025.

Mỗi lần giảm thuế, ngân sách lại tăng lên

VAT là thuế gián thu, đánh vào người tiêu dùng cuối cùng. Khác với các loại thuế khác, VAT có đặc điểm là gánh nặng thuế được chia sẻ giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng. Do đó, khi giảm thuế này, người dân và doanh nghiệp cùng hưởng lợi, kích thích sản xuất và tiêu dùng, tạo nguồn thu cho ngân sách.

Để phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội từ năm 2022 đến nay, nước ta chính thức có 4 lần VAT. Qua 3 lần giảm trước đó, chính sách này được đánh giá cao, mang nhiều lợi ích cho người dân và doanh nghiệp.

Điển hình, 3 tháng đầu năm 2024, chính sách giảm thuế VAT 2% đã hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân khoảng 11.488 tỷ đồng; trong 6 tháng cuối năm 2023 đã hỗ trợ 23.400 tỷ đồng; cả năm 2022 đã hỗ trợ 51.400 tỷ đồng. Tương ứng, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng quý I/2024 tăng 8,2% so với cùng kỳ năm trước; quý III/2023 tăng 7,5%, quý IV/2023 tăng 9,3% và cả năm 2023 tăng 9,6%; năm 2022 tăng 19,8%.

Các chuyên gia kiến nghị kéo dài thời gian giảm thuế VAT đến ít nhất hết năm 2026 và giảm 2% cho toàn bộ hàng hóa, dịch vụ có thuế suất 10%.

Chuyên gia thuế, TS Nguyễn Ngọc Tú cho rằng trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên và phấn đấu tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo, việc áp dụng giảm thuế VAT là động thái tích cực giúp kích thích chi tiêu, góp phần thúc đẩy tăng trưởng GDP. Bởi giảm thuế VAT sẽ tác động trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp, giúp giảm chi phí trực tiếp cho người mua hàng, việc được giảm thuế sẽ kích thích người tiêu dùng mua sắm nhiều hơn, các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh sẽ quay vòng vốn tốt hơn.

Bên cạnh đó, việc được giảm 2% thuế VAT đối với nguyên vật liệu, phụ tùng, thiết bị… cũng giúp chi phí đầu vào sản xuất giảm, doanh nghiệp có dư địa giảm giá sản phẩm, chia sẻ khó khăn với người tiêu dùng.

Chị Lê Thu Hòa, chủ một đại lý hàng tiêu dùng (Thanh Xuân, Hà Nội) cho hay, việc giảm 2% thuế VAT dù không phải là con số lớn nhưng khiến người tiêu dùng mua hàng hóa, dịch vụ phấn khởi. “Qua 3 năm áp dụng chính sách giảm thuế VAT, số lượng hàng hóa bán ra tại cửa hàng của chúng tôi tăng cao hơn”, chị Hòa chia sẻ.

Ngoài ra, TS Nguyễn Ngọc Tú cho biết từ năm 2022 đến nay, Chính phủ liên tục trình Quốc hội giảm thuế VAT 2% đối với nhiều nhóm hàng hóa, dịch vụ có thuế suất từ 10% xuống 8%. Mỗi lần giảm thuế là tăng thu ngân sách chứ không hề giảm.

Ba năm qua đã chứng minh điều đó. Như năm 2022, tổng thu ngân sách đạt 1.803,6 nghìn tỷ đồng, bằng 127,8% dự toán, tăng 15% so với năm 2021; Năm 2024, tổng số thu ngân sách lần đầu tiên vượt 2 triệu tỷ đồng, tăng hơn 320.000 tỷ đồng so với năm 2023.

Vì sao cần mở rộng đối tượng, kéo dài thời gian giảm thuế?

Chính sách giảm thuế VAT đang áp dụng đến hết ngày 30/6/2025, đối với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ; ngoại trừ một số lĩnh vực như viễn thông, công nghệ thông tin, tài chính - ngân hàng, bảo hiểm, bất động sản, kim loại, khai khoáng (trừ than), dầu mỏ tinh chế, hóa chất và các sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt...

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng cần mở rộng đối tượng áp dụng và kéo dài thời gian giảm thuế để hỗ trợ nền kinh tế hiệu quả hơn. "Trong bối cảnh hiện nay, chúng ta đặt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên, nên giảm thuế cần mạnh mẽ và quyết liệt hơn", Một chuyên gia nêu quan điểm.

TS Đỗ Thiên Anh Tuấn (Trường đại học Fulbright Việt Nam) cho rằng trong bối cảnh hiện nay, một môi trường chính sách ổn định và minh bạch là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp yên tâm phát triển. Nếu cứ 6 tháng một lần lại thay đổi chính sách, doanh nghiệp có thể rơi vào trạng thái chờ đợi, làm giảm động lực đầu tư và tiêu dùng, giảm hiệu quả của chính sách kích thích tài khóa.

Để khắc phục tình trạng này, ông Tuấn kiến nghị Chính phủ nên cân nhắc xây dựng một chính sách giảm thuế VAT có thời gian áp dụng dài hơn, chẳng hạn duy trì ổn định trong giai đoạn 2025 - 2026.

Giám đốc một công ty du lịch chia sẻ đã nhận ký hợp đồng tour đến hết tháng 7/2025 vì nhiều khách đặt tour sớm để có giá tốt. “Khi các đơn vị như doanh nghiệp, nhà trường… đặt tour cho nhóm đông người, họ quan tâm đến cả chi phí và thuế. Khi đặt tour, khách sẽ nhìn vào mức thuế VAT là 10% hay 8%. Điều này đã được chứng minh qua những lần giảm 2% thuế VAT trước đó đã góp phần làm tăng lượt khách du lịch đáng kể”, vị này cho hay.

Phân tích vì sao cần mở rộng đối tượng và kéo dài thời gian giảm thuế như chỉ đạo của Chính phủ, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho biết kinh tế thế giới lại xuất hiện những biến động, rủi ro mới, hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước vẫn còn nhiều thách thức. Các chỉ số kinh tế hai tháng đầu năm vẫn chưa cho thấy sự khởi sắc rõ rệt. Sức sản xuất của doanh nghiệp và sức mua của người dân còn yếu, thể hiện qua chỉ số tăng trưởng tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trong 12 tháng qua chưa lần nào vượt ngưỡng hai con số. Do đó, việc nghiên cứu và triển khai chính sách giảm thuế VAT sớm là một giải pháp cần thiết nhằm đảm bảo mục tiêu tăng trưởng kinh tế trong năm nay.

Bên cạnh đó, việc giảm thuế VAT với toàn bộ hàng hóa dịch vụ còn tạo thuận lợi cho người bán hàng, cung cấp dịch vụ dễ dàng triển khai chính sách này.

Trước đó, liên quan đến giải pháp “tiếp sức” cho tăng trưởng kinh tế, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) nhìn nhận, chúng ta đang sử dụng quá ít chính sách tài khóa để hỗ trợ doanh nghiệp, thậm chí đang tăng chi phí cho họ. Bên cạnh đó, tỷ lệ giải ngân các gói hỗ trợ doanh nghiệp thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế đạt thấp.

“Trong bối cảnh hiện nay, cần tập trung thực hiện các chính sách tài khóa hơn là chính sách tiền tệ, theo đó, cần thực hiện quyết liệt chính sách hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp, đồng thời kéo dài thời gian thực hiện chính sách giảm thuế VAT.

Thanh Hoa