Kết dư hơn 67.000 tỷ, đề xuất giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp từ năm 2026

Kết dư đảm bảo an toàn, không cần ngân sách hỗ trợ 5 năm tới

Theo dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Việc làm 2025, Bộ Nội vụ đề xuất từ ngày 1/1/2026, mức đóng bảo hiểm thất nghiệp của người lao động giảm còn 0,9% tiền lương tháng, tương tự mức đóng của người sử dụng lao động. Ngân sách Nhà nước cũng hỗ trợ tối đa 0,9% tiền lương tháng cho người lao động tham gia BHTN, từ nguồn ngân sách trung ương.

Hiện tại, theo quy định của Luật Việc làm 2013, mức đóng BHTN của người lao động và người sử dụng lao động đều là 1%. Việc điều chỉnh trong luật mới được đánh giá là cần thiết để đảm bảo tính linh hoạt của chính sách trong bối cảnh biến động như thiên tai, dịch bệnh hay khủng hoảng kinh tế.

Kết dư BHTN lớn, trong 5 năm tới ngân sách nhà nước không phải hỗ trợ. Ảnh minh họa.

Bộ Nội vụ cho biết, tính đến hết tháng 6/2025, cả nước có khoảng 16,42 triệu người tham gia BHTN, tăng 9,7% so với cùng kỳ năm 2024.

Năm 2024, Quỹ BHTN thu được hơn 25.678 tỷ đồng, chi 23.039 tỷ đồng, kết dư 63.400 tỷ đồng. Dự kiến đến cuối năm 2025, số kết dư tiếp tục tăng lên khoảng 67.384 tỷ đồng.

Nếu mức đóng giảm từ 1% xuống 0,9%, dự kiến mỗi năm Quỹ sẽ thu về khoảng 23.162 tỷ đồng. Tuy nhiên, chi phí cũng sẽ tăng thêm khoảng 4.319 tỷ đồng do mở rộng các chính sách hỗ trợ theo luật mới.

Các khoản chi tăng bao gồm: hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao tay nghề cho người lao động; tư vấn, giới thiệu việc làm; hỗ trợ đóng BHTN cho người sử dụng người lao động khuyết tật...

Dù số chi dự kiến vượt số thu hằng năm, nhưng theo Bộ Nội vụ, với số kết dư hiện tại, Quỹ BHTN vẫn đảm bảo an toàn và không cần đến hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước trong 5 năm tới.

Cần thiết kế mức đóng linh hoạt

Trao đổi với VietNamNet, chuyên gia lao động – tiền lương Phạm Minh Huân – nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH (nay là Bộ Nội vụ) cho rằng, việc giảm mức đóng BHTN là hợp lý trong bối cảnh doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, việc điều chỉnh cần dựa trên đánh giá kỹ lưỡng về thu - chi và dự báo thị trường lao động.

Đại diện một doanh nghiệp sản xuất nhựa với gần 500 lao động nhận định, đề xuất giảm mức đóng từ 1% xuống 0,9% là tích cực nhưng chưa đủ mạnh. "Mức giảm 0,1 điểm phần trăm là không đáng kể. Cần giảm xuống 0,5 - 0,7% để tạo hiệu quả thực sự cho doanh nghiệp và người lao động", vị này nói.

Một đề xuất khác là thiết kế mức đóng BHTN theo cơ chế linh hoạt. Cụ thể, khi Quỹ BHTN kết dư lớn (trên 60.000 tỷ đồng), có thể giảm mức đóng về 0,5%. Khi kết dư giảm, mức đóng có thể tăng dần trở lại.

Bên cạnh việc giảm tỷ lệ đóng, một số ý kiến đề xuất cần miễn đóng BHTN cho nhóm người lao động đã tham gia từ 12 năm trở lên nhưng chưa từng hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Nhóm đối tượng này thực tế đã đóng góp dài hạn cho quỹ nhưng chưa từng nhận quyền lợi. Do đó, việc tiếp tục đóng với mức ngày càng cao là thiếu công bằng, trong khi vẫn chưa có cơ chế hoàn trả hoặc khấu trừ cụ thể.

"Đây là nhóm người có tính ổn định việc làm cao, gần như không có nhu cầu hưởng trợ cấp thất nghiệp. Do đó, có thể xem xét miễn đóng trong một số giai đoạn, hoặc áp dụng mức đóng thấp hơn như một hình thức khuyến khích và ghi nhận đóng góp", một chuyên gia lao động – tiền lương nêu quan điểm.

Việc điều chỉnh mức đóng BHTN, nếu được thông qua, sẽ là bước đi quan trọng nhằm cân đối giữa việc đảm bảo an sinh xã hội và giảm chi phí cho doanh nghiệp, người lao động trong bối cảnh kinh tế còn nhiều thách thức.

Vũ Điệp