Kết hợp nhiều biện pháp để đẩy lùi tình trạng khai thác IUU

Cán bộ Ban Chỉ huy Biên phòng cửa khẩu cảng Nghi Sơn phối hợp với Công an dán biển “cấm đi khai thác” lên phương tiện không đáp ứng yêu cầu. Ảnh: Biên Cương

Tỉnh Thanh Hóa có vùng biển rộng, với gần 7.000 tàu cá các loại, trong đó có nhiều phương tiện thường xuyên hoạt động ở vùng biển xa bờ. Nghề khai thác hải sản đã giúp giải quyết công ăn việc làm cho số lượng lớn lao động, đóng góp quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Trong những năm qua, phần lớn ngư dân tỉnh Thanh Hóa tuân thủ tốt các quy định của pháp luật trong hành nghề, chung sức bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Tuy nhiên, vẫn còn một số tàu cá chưa lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS), hoặc cố tình tắt thiết bị trong quá trình đánh bắt; có tàu vi phạm vùng khai thác, thậm chí vùng biển nước ngoài. Ở một số nơi, việc sử dụng ngư cụ bị cấm, hay khai thác theo hình thức "tận diệt" nguồn lợi thủy sản vẫn xảy ra, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái và uy tín nghề cá của địa phương.

Theo thống kê của BĐBP tỉnh Thanh Hóa, từ năm 2024 cho đến nay, các đơn vị, đồn Biên phòng tuyến biên giới biển đã phát hiện, xử lý hàng trăm trường hợp vi phạm quy định trong khai thác hải sản. Hành vi chủ yếu của các chủ tàu, ngư dân là không duy trì VMS, không ghi nhật ký khai thác, hoặc khai thác sai vùng quy định. Một số tàu vi phạm nghiêm trọng đã bị đình chỉ hoạt động, tước giấy phép khai thác theo Luật Thủy sản năm 2017. Trong khi đó, ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận ngư dân vẫn còn hạn chế, một số ngư dân tìm cách “lách luật” mà không nhận thức hết tác hại lâu dài đối với uy tín và sinh kế bền vững của chính mình. Không chỉ tàu cá của ngư dân địa phương, một số phương tiện ở các tỉnh, thành phố khác hoạt động trên vùng biển tỉnh Thanh Hóa cũng có hành vi khai thác IUU.

Trước thực tế trên, BĐBP tỉnh Thanh Hóa thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho ngư dân. Các đơn vị, đồn Biên phòng phối hợp với chính quyền địa phương triển khai nhiều biện pháp tuyên truyền phù hợp, hiệu quả. Trong đó, chú trọng phân tích để ngư dân hiểu rõ quy định của pháp luật, nghĩa vụ và quyền lợi của mình trong quá trình khai thác; hướng dẫn bà con duy trì VMS 24/24 giờ, không vi phạm vùng biển nước ngoài. Ngoài ra, các đơn vị còn tặng cờ Tổ quốc, ảnh Bác Hồ, phát tờ rơi tuyên truyền, động viên ngư dân yên tâm vươn khơi bám biển, góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

Cùng với đó, Ban Chỉ huy BĐBP tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo các đơn vị duy trì nghiêm công tác kiểm soát tại các cửa sông, cửa lạch và tuần tra trên biển, kịp thời phát hiện, xử lý các phương tiện vi phạm. Để thực hiện hiệu quả, đơn vị đã mở nhiều đợt cao điểm đấu tranh, ngăn chặn các hành vi khai thác IUU, góp phần cùng cả nước sớm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC). Trong đợt cao điểm từ ngày 6/10 đến 15/11/2025, BĐBP tỉnh Thanh Hóa đã thành lập 3 tổ công tác với 15 cán bộ, chiến sĩ trực tiếp xuống cơ sở, phối hợp với các lực lượng, UBND xã, phường ven biển để tổng kiểm tra toàn bộ tàu cá hoạt động trên địa bàn. Các đơn vị tiến hành rà soát, phân loại, hướng dẫn sắp xếp khu neo đậu phù hợp, điều tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Tổ công tác của Đồn Biên phòng Sầm Sơn kiểm soát chặt chẽ phương tiện ra khơi hành nghề theo đúng quy định của pháp luật. Ảnh: Biên Cương

Thực hiện đợt cao điểm, tính đến ngày 10/10, BĐBP tỉnh Thanh Hóa đã phối hợp với các lực lượng, UBND các phường: Sầm Sơn, Tĩnh Gia, Hải Bình, Nghi Sơn và xã Tiên Trang tổ chức kiểm tra, xác minh, phân loại 194 tàu cá không đủ điều kiện khai thác hải sản. Qua công tác kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện, lập biên bản vi phạm 12 vụ/12 tàu cá/12 đối tượng. Đơn vị đang tiếp tục phối hợp điều tra, xác minh 105 tàu có dấu hiệu vi phạm liên quan đến mất kết nối VMS, thiếu thủ tục, giấy tờ, không làm thủ tục xuất, nhập bến.

Đối với Ban Chỉ huy Biên phòng cửa khẩu cảng Nghi Sơn, đơn vị đã phối hợp với Hải đội Biên phòng 2 và các cơ quan chức năng kiểm đếm, xác minh 132 tàu cá không đủ điều kiện khai thác, tiến hành dán biển “cấm đi khai thác” và yêu cầu chủ phương tiện ký cam kết nằm bờ. Thượng tá Bùi Bá Ngọc, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Biên phòng cửa khẩu cảng Nghi Sơn cho biết: “Triển khai đợt cao điểm, đơn vị đã phối hợp với chính quyền địa phương và các lực lượng triển khai đồng bộ các biện pháp từ tuyên truyền pháp luật, kiểm tra toàn bộ phương tiện trên địa bàn, đến tăng cường giám sát tàu cá hoạt động trên biển. Từ đầu đợt cao điểm đến nay, chúng tôi đã tổ chức tuyên truyền pháp luật cho 100 chủ tàu cá, ngư dân về công tác phòng, chống khai thác IUU. Đơn vị đã ra quyết định xử lý 5 phương tiện vi phạm, tiếp tục điều tra, hoàn chỉnh hồ sơ xử lý một số tàu cá khác”.

BĐBP tỉnh Thanh Hóa cũng đã tham mưu cho các ngành, chính quyền địa phương triển khai giải pháp quản lý nghề cá theo hướng bền vững: Kiểm soát chặt chẽ việc đăng ký, đăng kiểm tàu cá; tăng cường hậu kiểm tại cảng; hướng dẫn ghi nhật ký khai thác, truy xuất nguồn gốc sản phẩm; khuyến khích ngư dân chuyển đổi nghề phù hợp, phát triển nuôi trồng thủy sản và dịch vụ hậu cần nghề cá. Sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ, thực chất của các cấp, các ngành trong đợt cao điểm “tuyên chiến” với nạn khai thác IUU ở tỉnh Thanh Hóa đang tạo ra chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của ngư dân.

Viết Lam - Hải Chuyền