Kết nối để vươn xa, bay cao

Khép kín hệ thống đường vành đai, hoàn thiện nhiều tuyến cao tốc, lan tỏa mạng lưới metro… là những yếu tố đưa TP HCM và các địa phương lân cận lên tầm vóc siêu vùng phát triển

Theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TP HCM (MAUR), sau hợp nhất, thành phố dự kiến có 27 tuyến đường sắt đô thị với tổng chiều dài hơn 1.012 km. Hệ thống đường sắt đô thị sẽ kết nối từ khu vực trung tâm với nhiều khu đô thị, khu công nghiệp, du lịch…

Nhà nước tiên phong, khối tư nhân hào hứng

Ngoài ra, TP HCM đang xem xét tích hợp tuyến metro số 2 (đoạn Bến Thành - Thủ Thiêm) với tuyến Thủ Thiêm - sân bay Long Thành, hình thành tuyến đường sắt liên vùng dài 47,8 km, vốn đầu tư khoảng 4,8 tỉ USD. Từ đó, trục "xương sống" được hình thành, kết nối trung tâm thành phố với sân bay Long Thành, mở ra hướng phát triển đô thị - kinh tế mới cho toàn vùng Đông Nam Bộ.

Đáng chú ý, doanh nghiệp còn đề xuất thực hiện tuyến đường sắt tốc độ cao TP HCM - Cần Giờ dài 48,5 km, tốc độ thiết kế 350 km/giờ, hành trình chỉ 15 phút. Doanh nghiệp cam kết đầu tư 100% vốn tư nhân, dự kiến khởi công tuyến này vào tháng 11-2025, chạy thử năm 2027 và vận hành thương mại năm 2028.

Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Văn Được thị sát khu vực giải phóng mặt bằng dự án tuyến cao tốc TP HCM - Mộc Bài. Ảnh: NGỌC QUÝ

Bên cạnh đường sắt, TP HCM cùng các tỉnh Đông Nam Bộ còn tăng tốc thực hiện 2 công trình giao thông trọng điểm là đường Vành đai 3 và 4 nhằm hoàn thiện mạng lưới giao thông liên vùng.

Đường Vành đai 4 - TP HCM dài 207 km, đi qua TP HCM, Đồng Nai và Tây Ninh. Trong đó, một đoạn 47 km đã khởi công tháng 6-2025; các đoạn còn lại dài 160 km, tổng vốn đầu tư hơn 120.400 tỉ đồng, cũng được Quốc hội thông qua chủ trương. Khi hoàn thành, tuyến này kết nối Đông Nam Bộ - Tây Nam Bộ - Tây Nguyên, tạo nên trục giao thông giúp luân chuyển hàng hóa giữa các khu công nghiệp, đô thị, cảng biển và sân bay Long Thành.

Trong khi đó, đường Vành đai 3 - TP HCM dài trên 76 km, tổng vốn đầu tư hơn 75.378 tỉ đồng, đã hoàn thành giải phóng mặt bằng. Các gói thầu chính đạt khối lượng từ 45% đến gần 82%, phấn đấu hoàn thành toàn tuyến ngày 30-6-2026.

"Điểm hẹn" năm 2030

Bước vào giai đoạn bứt phá phát triển hạ tầng giao thông, TP HCM ưu tiên 5 dự án đường cao tốc quy mô lớn, dự kiến hoàn thành trước năm 2030. Các tuyến này đóng vai trò chiến lược, hoàn thiện việc kết nối vùng Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Cụ thể, đường cao tốc TP HCM - Mộc Bài (Tây Ninh) dài gần 51 km, vốn đầu tư hơn 19.600 tỉ đồng, phần tuyến chính dự kiến hoàn thành trước năm 2028. Công trình sẽ giải tỏa áp lực cho Quốc lộ 22, đồng thời thiết lập lộ trình ngắn nhất từ TP HCM sang Campuchia, mở ra chuỗi phát triển công nghiệp - đô thị dọc hành lang kinh tế xuyên Á.

Nút giao Tân Vạn - đường Vành đai 3 đang được khẩn trương thi công. Ảnh: NGỌC QUÝ

Tuyến cao tốc TP HCM - Chơn Thành dài 57 km, kết nối TP HCM với Đồng Nai, vốn đầu tư 17.400 tỉ đồng. Khi đưa vào khai thác, tuyến này rút ngắn thời gian di chuyển, giảm tải cho Quốc lộ 13, thúc đẩy hàng loạt khu công nghiệp dọc trục Bắc - Nam phía Đông.

Tuyến cao tốc Bến Lức - Long Thành dài hơn 57 km, vốn đầu tư 29.500 tỉ đồng, kết nối khu vực Long An - Tây Ninh với TP HCM và Đồng Nai, giúp hàng hóa từ miền Tây đến thẳng sân bay Long Thành và cảng biển mà không qua trung tâm thành phố. Dự kiến, công trình thông xe toàn tuyến năm 2026.

Hai tuyến cao tốc còn lại là Biên Hòa - Vũng Tàu và Long Thành - Hồ Tràm, lần lượt dài 54 km và 42 km, được kỳ vọng giúp hoàn thiện mạng lưới giao thông ven biển, đưa du lịch hướng biển thăng hoa.

Mở cửa ra thế giới

TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn - chuyên gia quy hoạch - nhấn mạnh TP HCM hội đủ nhiều yếu tố thuận lợi cho việc phát triển các khu vực kinh tế đa dạng. Hệ thống hạ tầng đa phương thức (đường thủy, đường bộ, đường sắt, đường hàng không) giúp TP HCM khai thác tối đa lợi thế về công nghiệp, dịch vụ và du lịch gắn với logistics hiệu quả.

Sở hữu lợi thế hướng biển và vị thế chiến lược trong trục hành lang kinh tế xuyên Á, thông qua cửa khẩu Mộc Bài (Tây Ninh), TP HCM có thể cung ứng các dịch vụ logistics, giao thương, thu hút du lịch cho các nước tiểu vùng Mê Kông mở rộng, trở thành một trong những con đường ra biển của các quốc gia khu vực này.

Bên cạnh đó, Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ có thể trở thành một cụm cảng rất mạnh, vừa bảo đảm năng lực vận chuyển hàng hóa của đô thị TP HCM vừa có thể liên kết với các cảng lân cận, điều phối vận chuyển hàng hóa cho cả vùng Đông Nam bộ, ĐBSCL và Nam Tây Nguyên...

Theo TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn, phát triển đường cao tốc, hệ thống metro, đường vành đai là điều kiện thuận lợi để TP HCM thực hiện TOD (phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng). Điều đó góp phần tái cấu trúc không gian phát triển TP HCM, định vị siêu đô thị, hướng tới thuộc tốp 100 thành phố đáng sống trên thế giới.

NGỌC QUÝ - QUỐC ANH