Kết thúc hoạt động ba tòa án cấp cao, tổ chức tòa án còn ba cấp

Chiều 24/6, với 414/416 đại biểu bấm nút biểu quyết tán thành (đạt 86,61%), Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025.

Quốc hội thông qua Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi), từ ngày 1/7, tổ chức của tòa án nhân dân có ba cấp, kết thúc hoạt động ba tòa án nhân dân cấp cao. Ảnh: Media Quốc hội.

Theo đó, tổ chức của Tòa án nhân dân chuyển từ bốn cấp còn ba cấp gồm: Tòa án nhân dân Tối cao; Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là Tòa án nhân dân cấp tỉnh); Tòa án nhân dân khu vực.

Ngoài ra còn có: Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế (gọi chung là tòa án chuyên biệt); Tòa án quân sự Trung ương, Tòa án quân sự quân khu và tương đương, Tòa án quân sự khu vực (gọi chung là Tòa án quân sự).

Như vậy, từ 1/7 sẽ kết thúc hoạt động của ba tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM, không tổ chức tòa án cấp huyện.

Báo cáo trước Quốc hội, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết, theo mô hình mới, Tòa án nhân dân cấp tỉnh vẫn thực hiện nhiệm vụ xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự về các tội phạm mà mức cao nhất của khung hình phạt trên 20 năm tù, tù chung thân, tử hình và các vụ án nghiêm trọng, phức tạp khác.

Do Tòa án nhân dân cấp cao đã kết thúc hoạt động nên Tòa án nhân dân tối cao phải thực hiện nhiệm vụ xét xử phúc thẩm vụ án hình sự mà bản án, quyết định của Tòa án nhân dân cấp tỉnh chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị.

Do đó, việc thành lập các Tòa phúc thẩm thuộc Tòa án nhân dân tối cao để thực hiện nhiệm vụ này là cần thiết. Việc thành lập ba tòa phúc thẩm tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM nhằm đảm bảo nguyên tắc xét xử theo quy định của Hiến pháp, bảo đảm quyền tiếp cận công lý của người dân, đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân khi tham gia tố tụng tại tòa án.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết, dự án Luật quy định mở rộng nguồn bổ nhiệm thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Ảnh: Media Quốc hội.

Ngoài ra, dự thảo Luật cũng quy định số lượng thành viên Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có không ít hơn 23 người và không quá 27 người (quy định hiện hành là 13-17 người). Tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao được quy định theo hướng "mở rộng nguồn đối tượng".

Có ý kiến cho rằng, việc mở rộng nguồn bổ nhiệm thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao sẽ hạ thấp tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm và không thu hút được nhân lực chất lượng cao.

Giải trình về nội dung này, Chánh án Lê Minh Trí cho biết, quan điểm nhất quán của Tòa án nhân dân Tối cao về việc lựa chọn, bổ nhiệm thẩm phán phải bảo đảm các tiêu chuẩn cao và chặt chẽ.

Việc bổ sung điều kiện bổ nhiệm tuy có mở rộng nguồn nhưng vẫn bảo đảm nhân sự được bổ nhiệm phải là thẩm phán Tòa án nhân dân và có đủ các điều kiện, tiêu chuẩn khác tương đương hoặc cao hơn so với tiêu chuẩn, điều kiện của luật hiện hành.

Người được xem xét bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao trong trường hợp đặc biệt này đều đã giữ chức Vụ trưởng từ đủ 5 năm trở lên, là Thẩm phán Tòa án nhân dân, là những chuyên gia giỏi về chuyên môn và pháp luật trong công tác xét xử, có nhiều kinh nghiệm trong công tác xét xử, giám đốc việc xét xử của các tòa án, phát triển án lệ, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.

"Quy định này phù hợp, bảo đảm cho Tòa án nhân dân tối cao có thể lựa chọn các thẩm phán giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, trách nhiệm nghề nghiệp, công tâm, chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới", Chánh án Lê Minh Trí nhấn mạnh.

Yến Chi