Kêu gọi, vận động tiền từ thiện thế nào là đúng luật?

Thời gian gần đây, mạng xã hội xuất hiện nhiều tranh cãi liên quan đến việc kêu gọi từ thiện để giúp đỡ các hoàn cảnh khó khăn. Các tranh cãi xoay quanh vấn đề từ chối sao kê, không minh bạch khi nhận tiền quyên góp...

Từ vụ việc trên, nhiều bạn đọc thắc các quy định kêu gọi từ thiện của tổ chức, cá nhân được pháp luật hiện hành quy định thế nào?

Giải đáp vấn đề trên, theo luật sư (LS) Lê Trung Phát (Đoàn LS TP.HCM), Chính phủ đã ban hành Nghị định 93/2021 về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.

Ai được vận động, quyên góp tiền từ thiện?

Các tổ chức được tham gia vận động, quyên góp tiền thiện, gồm: Đoàn Chủ tịch Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam hoặc Chủ tịch UB MTTQ Việt Nam; Hội chữ thập đỏ Việt Nam; các cơ quan thông tin đại chúng hưởng ứng lời kêu gọi; các quỹ từ thiện; các doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ chức khác có tư cách pháp nhân kêu gọi, vận động; Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai. Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND cấp tỉnh, UBND cấp huyện…

Việc vận động được phát động ngay sau khi thiên tai, dịch bệnh, sự cố xảy ra, gây thiệt hại về người, tài sản. Thời gian khắc phục hậu quả không quá 90 ngày. Trường hợp cần thiết, Ban Vận động từ cấp tỉnh trở lên có thể quyết định kéo dài thời gian tiếp nhận.

Việc phân phối tiền từ thiện được thực hiện ngay trong quá trình vận động, tiếp nhận và kết thúc chậm nhất không quá 20 ngày (trừ trường hợp thực hiện theo cam kết với tổ chức, cá nhân đóng góp) kể từ ngày kết thúc thời gian tiếp nhận.

Các tổ chức, cơ quan trên mở tài khoản riêng tại kho bạc nhà nước hoặc ngân hàng thương mại để tiếp nhận, quản lý toàn bộ tiền đóng góp. Các cơ quan thông tin đại chúng, các tổ chức là đầu mối tiếp nhận tiền từ thiện sẽ nộp toàn bộ tiền huy động được vào tài khoản riêng của cơ quan vận động cùng cấp.

Đối với cá nhân, căn cứ Điều 2 của Nghị định, cá nhân có đủ năng lực hành vi dân sự được tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố.

Tại Mục 2 của Nghị định quy định việc cá nhân tham gia vận động tiền từ thiện. Cá nhân trách nhiệm thông báo trên các phương tiện thông tin truyền thông về mục đích, phạm vi, phương thức, hình thức vận động, tài khoản tiếp nhận (đối với tiền), địa điểm tiếp nhận (đối với hiện vật); thời gian cam kết phân phối và gửi bằng văn bản đến UBND cấp xã nơi cư trú.

UBND cấp xã có trách nhiệm lưu trữ để theo dõi và cung cấp thông tin khi có yêu cầu của tổ chức, cá nhân đóng góp và cơ quan có thẩm quyền phục vụ công tác hướng dẫn, theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm.

Cá nhân mở tài khoản riêng tại ngân hàng theo từng cuộc vận động để tiếp nhận, quản lý toàn bộ tiền đóng góp tự nguyện; bố trí địa điểm phù hợp để tiếp nhận, quản lý, bảo quản hiện vật. Sau khi kết thúc thời gian tiếp nhận, cá nhân không được tiếp nhận thêm các khoản đóng góp.

Căn cứ nguồn đóng góp tự nguyện của từng cuộc vận động, tiếp nhận, cá nhân có trách nhiệm thông báo với UBND nơi tiếp nhận hỗ trợ để phối hợp xác định phạm vi, đối tượng, mức, thời gian hỗ trợ và thực hiện phân phối, sử dụng theo đúng cam kết.

Cá nhân vận động có trách nhiệm thống nhất với tổ chức, cá nhân đóng góp để có phương án phân phối, sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện còn dư hoặc chuyển cho Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp để thực hiện phù hợp với mục tiêu đã cam kết .

Quy định vận động tiền hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo

Cạnh đó, tại mục 4 của Nghị định cũng quy định rõ việc các tổ chức, cá nhân tham gia vận động, tiếp nhận, sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.

Các cơ quan thông tin đại chúng, cơ sở y tế, quỹ từ thiện, tổ chức và các cá nhân được vận động, đóng góp để hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo theo từng trường hợp cụ thể.

Cơ quan thông tin đại chúng, cơ sở y tế, quỹ từ thiện và tổ chức mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước hoặc ngân và hỗ trợ trực tiếp cho bệnh nhân. Công khai số tiền huy động được, số tiền đã hỗ trợ và số tiền còn lại (nếu có) trên các phương tiện truyền thông hoặc niêm yết tại trụ sở làm việc của tổ chức và có văn bản thông báo cho UBND cấp xã nơi bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo cư trú biết.

Đối với cá nhân tiếp nhận nguồn đóng góp và sử dụng để hỗ trợ trực tiếp cho bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo thì cần tổng hợp đầy đủ thông tin về kết quả tiếp nhận, sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo và thực hiện công khai trên các phương tiện truyền thông.

Các khoản đóng góp tự nguyện do tổ chức, cá nhân vận động, tiếp nhận và sử dụng để hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo không tổng hợp vào ngân sách nhà nước. Các tổ chức, cơ quan, đơn vị vận động, tiếp nhận và sử dụng nguồn đóng góp để hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo có trách nhiệm phản ánh việc tiếp nhận, sử dụng vào báo cáo tài chính của tổ chức, cơ quan, đơn vị theo quy định hiện hành.

MINH CHÂU