Khả năng Canada trở thành thành viên thứ 28 của EU

Trụ sở Ủy ban châu Âu tại Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN

Trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump, một ý tưởng táo bạo đã xuất hiện: liệu Canada có thể gia nhập Liên minh châu Âu (EU) và trở thành thành viên thứ 28 của khối này? Theo AFP ngày 13/3, mặc dù thoạt nghe có vẻ như một đề xuất lạ lẫm, cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy người dân Canada không hoàn toàn bác bỏ khả năng này.

Người dân Canada nghĩ gì?

Theo cuộc khảo sát của Pollster Abacus Data được công bố vào đầu tháng 3/2025, khi được hỏi liệu Canada có nên gia nhập EU hay không, 44% trong số 1.500 người tham gia đã trả lời "có". Chỉ có 34% phản đối ý tưởng này, trong khi số còn lại chưa có ý kiến rõ ràng. Kết quả này phản ánh một thực tế đáng ngạc nhiên: gần một nửa người Canada được khảo sát ủng hộ việc đất nước họ trở thành một phần của liên minh 27 quốc gia châu Âu.

Phía EU đã phản ứng khá tích cực trước kết quả thăm dò này. Tại một cuộc họp báo, Paula Pinho, người phát ngôn của Ủy ban châu Âu, cho biết Brussels "vinh dự với kết quả này" và cho rằng nó thể hiện "sức hấp dẫn" của EU.

"Điều này không có gì ngạc nhiên, vì EU và Canada là những đối tác có cùng chí hướng, chia sẻ rất nhiều giá trị chung và cũng có mối liên hệ lịch sử chặt chẽ", bà Pinho nhận xét.

Tuy nhiên, khi được hỏi trực tiếp về khả năng Canada có đủ điều kiện để gia nhập hay không, bà Pinho không đưa ra câu trả lời dứt khoát mà chỉ đề cập đến các tiêu chí gia nhập được quy định trong các hiệp ước EU.

Rào cản và thuận lợi

Vấn đề chính nằm ở Điều 49 của Hiệp ước Liên minh châu Âu, trong đó nêu rõ rằng "bất kỳ quốc gia châu Âu nào" tôn trọng các giá trị cơ bản như tự do, dân chủ và bình đẳng đều có thể nộp đơn xin gia nhập EU. Mặc dù hiện chưa có định nghĩa chính thức nào về một "quốc gia châu Âu", việc xếp Canada vào nhóm này có thể bị coi là quá đáng.

Tiền lệ từ quá khứ cho thấy yếu tố địa lý đóng vai trò quan trọng. Năm 1987, Morocco đã bị từ chối đơn xin gia nhập EU với lý do nước này không phải là một quốc gia châu Âu. Ngược lại, các quốc gia như Albania, Bosnia, Moldova, Montenegro, Bắc Macedonia, Serbia, Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine - tất cả đều nằm trên lục địa châu Âu hoặc có một phần lãnh thổ thuộc châu Âu - đã được chấp nhận xem xét đơn xin gia nhập.

Mặc dù vị trí địa lý là một trở ngại lớn, Canada vẫn có một số yếu tố có lợi trong trường hợp hiếm hoi mà nước này quyết định theo đuổi tư cách thành viên EU:

Thứ nhất, ngôn ngữ chung: Canada sử dụng cả hai ngôn ngữ làm việc chính của EU là tiếng Anh và tiếng Pháp, giúp giảm bớt rào cản giao tiếp.

Thứ hai, giá trị chung: Cả EU và Canada đều chia sẻ các giá trị dân chủ, tôn trọng quyền con người và cam kết với chủ nghĩa đa phương.

Thứ ba, quan hệ thương mại hiện có: Canada đã có hiệp định thương mại tự do với EU, và khối này là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Canada sau Mỹ.

Thứ tư, vị trí gần châu Âu: Canada là "láng giềng" của Greenland, một lãnh thổ tự trị của Đan Mạch - một quốc gia thành viên EU.

Ý tưởng về việc Canada gia nhập EU xuất hiện trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với Mỹ. Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần đe dọa áp thuế quan đối với Canada và thậm chí đã có những phát ngôn về việc Canada nên trở thành bang thứ 51 của Mỹ - một đề xuất mà Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio sau đó đã phải làm rõ rằng sẽ không được đưa ra thảo luận tại cuộc họp G7 ở Quebec.

Trong bối cảnh này, việc tìm kiếm đồng minh kinh tế và chính trị bên ngoài Mỹ có thể được xem là một động thái chiến lược từ phía Canada.

Vũ Thanh/Báo Tin tức