Khác biệt trong việc hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện

Ảnh minh họa: BHXH Việt Nam.

Người lao động gửi thắc mắc đến Bảo hiểm xã hội Việt Nam về việc khác biệt giữa tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện. Nếu tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thì có được cộng nối quá trình tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đã tham gia trước đó?

Trả lời nội dung này, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết căn cứ quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm xã hội bắt buộc khác với bảo hiểm xã hội tự nguyện như sau:

Về căn cứ đóng, đối với bảo hiểm xã hội tự nguyện: Tỷ lệ đóng 22% tính trên cơ sở mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn. Mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn, và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở.

Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%), trên mức đóng bảo hiểm xã hội hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn.

Trong đó, bằng 30% đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thuộc hộ nghèo; bằng 25% đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thuộc hộ cận nghèo; và bằng 10% đối với các đối tượng khác.

Đối với bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, tỷ lệ đóng 32% tính trên cơ sở tiền lương tháng của người lao động. Mức đóng cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở.

Tỷ lệ đóng 32% bao gồm: Đóng vào Quỹ hưu trí và tử tuất 22%, Quỹ Bảo hiểm y tế 4,5%, đóng vào Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp 2%, đóng vào Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động 0,5%, đóng vào Quỹ ốm đau, thai sản 3% tiền lương làm căn cứ đóng.

Về chế độ hưởng, theo luật Bảo hiểm xã hội hiện hành, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng 2 chế độ là hưu trí và tử tuất, không có các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp như đối với người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Khi hưởng chế độ hưu trí thì được cấp thẻ bảo hiểm y tế do Quỹ Bảo hiểm xã hội đóng. Hằng năm, người hưởng lương hưu được điều chỉnh mức hưởng theo chỉ số giá tiêu dùng.

Ngoài ra, người đang hưởng lương hưu, hoặc người đang tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện từ đủ 5 năm trở lên, khi qua đời thì thân nhân được hưởng tiền mai táng phí, và tiền tuất một lần.

Mới đây, Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 7, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 đã bổ sung chế độ thai sản vào chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện. Như vậy, người lao động sẽ có thêm quyền lợi, ngoài 2 chế độ như hiện hành.

Trường hợp người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp được hưởng các chế độ gồm: Ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất.

Căn cứ quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, thời gian đóng bảo hiểm xã hội là thời gian được tính từ khi người lao động bắt đầu đóng, cho đến khi dừng đóng.

Trường hợp người lao động đóng bảo hiểm xã hội không liên tục, thì thời gian đóng là tổng thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội.

Người lao động vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, được hưởng chế độ hưu trí và chế độ tử tuất, trên cơ sở thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội.

Thời gian đóng bảo hiểm xã hội đã được tính hưởng bảo hiểm xã hội một lầ, thì không tính vào thời gian làm cơ sở tính hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội.

Vì vậy, với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, thì thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước đó (nếu chưa tính hưởng bảo hiểm xã hội một lần), thì được cộng với thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước đó, để giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định.

Người vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, nếu có từ đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trở lên, thì điều kiện, mức hưởng lương hưu thực hiện theo chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc (được hưởng lương huu khi suy giảm khả năng lao động).

Phúc Minh