Khai mạc 'Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025'

Ông Lê Quốc Minh, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng biên tập báo Nhân dân phát biểu tại buổi lễ.

Phát biểu tại lễ khai mạc, ông Lê Quốc Minh, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng biên tập báo Nhân dân cho biết, mạng xã hội mang đến nhiều lợi ích cho báo chí như: Cung cấp nguồn tin phong phú, mạng xã hội là nơi chia sẻ sự kiện nhanh, làm nguồn tham khảo lớn cho nhà báo; tốc độ lan tỏa thông tin, tin tức có thể được truyền tải ngay lập tức nhờ tốc độ chia sẻ của mạng xã hội; tăng sự tương tác hai chiều, người làm báo có thể thăm dò ý kiến, nhận phản hồi trực tiếp từ độc giả, từ đó hoàn thiện nội dung.

Tuy nhiên, mạng xã hội cũng để lại nhiều tác hại, trong đó có áp lực về tốc độ và tin giả: Thông tin trên mạng xã hội thường lan truyền nhanh hơn báo chí chính thống, nhưng lại thiếu kiểm chứng, gây nhiễu loạn, làm giảm uy tín báo chí nếu không kiểm soát tốt nguồn tin. Cùng với đó là việc kiểm soát nội dung, nhiều tin tức xấu, tin giả, thông tin sai lệch trên mạng xã hội gây khó khăn cho hoạt động kiểm chứng của nhà báo. Ngoài ra, việc cạnh tranh và phụ thuộc nền tảng, báo chí ngày càng phải phụ thuộc vào mạng xã hội để tiếp cận độc giả, từ đó mất dần tính kiểm soát "nguồn tin gốc"...

Quảng cáo suy giảm nghiêm trọng khi doanh nghiệp cắt giảm chi phí quảng cáo, việc dịch chuyển quảng cáo sang nền tảng số. Bởi phần lớn doanh nghiệp chọn các nền tảng mạng xã hội (Facebook, Google...) để tiếp cận khách hàng, và phần lớn ngân sách quảng cáo đang "chảy" sang các nền tảng này vì khả năng nhắm chọn đối tượng vệu tốt hơn, chi phí tối ưu hơn và đo lường hiệu quả rõ ràng hơn.

Các đại biểu tham dự buổi lễ.

Theo ông Lê Quốc Minh, trí tuệ nhân tạo cũng mang lại nhiều lợi ích, trước hết là cá nhân hóa nội dung. Nhờ khả năng học máy, AI đề xuất chính xác tin phù hợp với sở thích từng độc giả, tăng mức độ tương tác và sự hài lòng khi đọc tin báo mạng hoặc nhận bản tin tự động. Đồng thời, tạo ra các sản phẩm mới, tăng trải nghiệm độc giả. Chẳng hạn ứng dụng AI vào giọng đọc báo nói (text-to-speech), biên tập viên ảo, chatbot trả lời độc giả, sản xuất video tự động, đề xuất bài viết liên quan... giúp báo chí tiếp cận đa dạng các nhóm công chúng.

Tuy nhiên, trí tuệ nhân tạo để lại nỗi lo về đạo đức và bản quyền. AI có thể vi phạm bản quyền nội dung, tạo văn bản mà không có nguồn gốc rõ ràng; luật pháp, chuẩn mực đạo đức về việc sử dụng dữ liệu và AI hiện vẫn còn chưa đầy đủ. Đồng thời tạo ra sự cạnh tranh về lao động, thay đổi kỹ năng nghề báo. Nhiều vị trí truyền thống có thể bị thay thế bởi Al, yêu cầu phóng viên, biên tập viên phải cập nhật kỹ năng công nghệ, phân tích dữ liệu, sử dụng thành thạo AI để không bị đào thải.

Ông Lê Quốc Minh gợi ý việc ứng dụng Al vào quy trình làm báo để tự động hóa sản xuất tin tức, chẳng hạn: Sử dụng Al viết tin tự động (bản tin ngắn, dữ liệu thể thao, thời tiết, tài chính,..), kiểm tra chính tả, biên tập, dịch thuật. Đặc biệt là tích dữ liệu lớn (Big Data) để phát hiện chủ đề nóng, xu hướng xã hội, dự báo tương tác, tối ưu hóa lịch xuất bản.

Ông Lê Quốc Minh chia sẻ về nguồn thu báo chí.

Nói về nguồn thu báo chí, ông Lê Quốc Minh nhấn mạnh: “Các cơ quan báo chí cần phải đa dạng nguồn thu, không phụ thuộc duy nhất vào quảng cáo, cần phát triển các nguồn thu mới như: Thu phí độc giả (các mô hình "premium", "freemium"), tổ chức sự kiện, dịch vụ truyền thông, hợp tác sản xuất nội dung, bán bản quyền, thu từ nền tảng số, tài trợ chuyên mục... Đồng thời tăng cường sản xuất nội dung số, ứng dụng công nghệ mới (Al, dữ liệu lớn, nền tảng đa phương tiện...) để tiếp cận và giữ chân độc giả trẻ, tăng nguồn thu trên các kênh số (YouTube, podcast, mạng xã hội...)

Ngoài ra cần xây dựng thương hiệu báo chí, củng cố vị thế nguồn tin uy tín, khách quan, chú trọng nội dung chuyên sâu, độc quyền, tạo sự khác biệt so với nguồn tin đại trà trên mạng xã hội. Phát triển cộng đồng độc giả trung thành và tạo các giá trị tăng thêm. Bên cạnh đó tăng cường hợp tác - chia sẻ với doanh nghiệp, nhà quảng cáo; linh hoạt hơn trong các gói dịch vụ truyền thông, quảng cáo tích hợp, tạo ra giá trị đổi mới dựa trên dữ liệu độc giả, phát triển quảng cáo "native ads" và nội dung tài trợ hợp pháp, minh bạch hơn”.

Quang cảnh buổi lễ khai mạc “Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025”.

Tại lễ khai mạc, ông Lê Quốc Minh cũng đưa ra những yếu tố khiến báo in “đang suy giảm” như: Tính tiện lợi (Phương tiện kỹ thuật số có thể dễ dàng được tiêu thụ ở nhiều nơi, với báo in sẽ bất tiện); sự phân tâm của công chúng báo chí (Trong một thế giới tràn ngập quảng cáo pop-up, video ngắn và tin nhắn tức thì việc giữ sự chú ý của người đọc có thể khó khăn). Bên cạnh đó là yếu tố kỹ thuật, việc sản xuất nội dung kỹ thuật số tiết kiệm rất nhiều thời gian và vật liệu so với báo in; việc chỉnh sửa và cập nhật dễ dàng hơn nhiều trên nền tảng kỹ thuật số. Bên cạnh đó là vấn đề về doanh thu quảng cáo: Doanh thu quảng cáo giảm dần của báo in gây áp lực lên các nhà xuất bản để chuyển sang kỹ thuật số hoặc khám phá các nguồn doanh thu thay thế…

Ngay sau lễ khai mạc, 10 phiên thảo luận và 2 phiên khai mạc, tổng kết về các chủ đề nóng, được báo giới quan tâm được thảo luận sôi nổi. Các chủ đề được thảo luận như: Báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên mới: Tầm nhìn kiến tạo không gian phát triển; Lãnh đạo nữ trong báo chí: Tiếng nói của nữ giới trong điều hành tin tức; Chinh phục độc giả Gen Z: Giải mã công thức thành công; Trí tuệ nhân tạo và chiến lược chuyển đổi số của các tòa soạn báo chí Việt Nam; Báo chí dữ liệu tại các tòa soạn Việt Nam; Truyền hình thích nghi trong môi trường truyền thông mới; Cơ chế nào để phát thanh phát triển trong giai đoạn hiện nay?; Nguồn thu trong thời đại số: Không chỉ quảng cáo, báo chí phải bán được nhiều thứ hơn!; Cá nhân hóa nội dung để giữ độc giả trung thành; Nghị quyết 18 và yêu cầu đổi mới nhân sự báo chí. Các diễn đàn có sự tham dự của các diễn giả, chuyên gia là các nhà báo uy tín trong nước và quốc tế”

Hồng Phượng - Lê Phú / Báo Tin tức và Dân tộc