Khai mạc Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng

Sáng 24.11, tại Hội trường Diên Hồng, Nhà Quốc hội, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước chủ trì Hội nghị

Ảnh: Lâm Hiển

Dự và chủ trì Hội nghị có: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; Chủ tịch Nước Nguyễn Xuân Phúc; Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ; Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng; Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa.

Cùng dự có nguyên Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, nguyên Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng; các Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy viên Trung ương Đảng, đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các nhà khoa học, nhà văn hóa, trí thức, văn nghệ sĩ tiêu biểu…

Hội nghị được kết nối tới các điểm cầu tại các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc cơ quan Trung ương ở 63 tỉnh, thành trên cả nước.

Chính trị, kinh tế, văn hóa - 3 mặt trận quan trọng của cách mạng Việt Nam

Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa trình bày báo cáo

Ảnh: Lâm Hiển

Trình bày báo cáo về việc “Kế thừa, phát huy truyền thống văn hóa dân tộc; xây dựng, phát triển văn hóa sau 35 năm tiến hành công cuộc Đổi mới đất nước; các định hướng, giải pháp chủ yếu nhằm phát triển văn hóa, con người Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nêu rõ: Văn hóa Việt Nam là thành quả hàng nghìn năm lao động sáng tạo, đấu tranh kiên cường dựng nước và giữ nước của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, là kết quả giao lưu và tiếp thu tinh hoa của nhiều nền văn minh thế giới để không ngừng hoàn thiện mình. Văn hóa Việt Nam đã hun đúc nên tâm hồn, khí phách, bản lĩnh Việt Nam, làm rạng rỡ lịch sử vẻ vang của dân tộc, hình thành nên những giá trị văn hóa Việt Nam cao đẹp, bền vững; yêu nước, đoàn kết, cần cù, dũng cảm, tài trí, lạc quan, hiếu học, nghĩa tình, hòa hiếu, khoan dung…

Kế thừa, phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, ngay từ khi ra đời và lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định 3 mặt trận quan trọng của cách mạng nước ta là chính trị, kinh tế và văn hóa. Đề cương Văn hóa Việt Nam năm 1943 của Đảng xác định xây dựng nền văn hóa Việt Nam (bao gồm cả tư tưởng, học thuật, nghệ thuật) do cách mạng dân chủ giải phóng thắng lợi mà được cởi mở xiềng xích và sẽ đuổi kịp văn hóa tân dân chủ thế giới; khẳng định ba nguyên tắc vận động quần chúng xây dựng văn hóa là “Dân tộc hóa”, “Đại chúng hóa”, “Khoa học hóa”. Tính chất của nền văn hóa mới Việt Nam được xác định là “dân tộc về hình thức, tân dân chủ về nội dung”.

Các đại biểu dự Hội nghị

Ảnh: Lâm Hiển

Năm 1945, Cách mạng tháng Tám thành công. Trong phiên họp đầu tiên của Hội đồng Chính phủ ngày 3.9.1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu 6 nhiệm vụ cấp bách của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, trong đó có 2 nhiệm vụ cấp bách thuộc về văn hóa. Một là, cùng với diệt giặc đói phải diệt giặc dốt. Hai là phải giáo dục tinh thần cho nhân dân. Người khẳng định: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Trong bộn bề công việc của Nhà nước chống lại giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm, dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ Nhất khai mạc ngày 24.11.1946 tại Nhà hát Lớn, Hà Nội. Trong diễn văn khai mạc, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Nền văn hóa mới của nước nhà lấy hạnh phúc của đồng bào, của dân tộc làm cơ sở”; “Văn hóa liên lạc mật thiết với chính trị”. “Phải làm thế nào cho văn hóa vào sâu trong tâm lý của quốc dân”. “Văn hóa phải làm thế nào cho ai cũng có lý tưởng tự chủ, độc lập, tự do”; phải làm thế nào cho mỗi người dân Việt Nam, từ già đến trẻ, cả đàn ông và đàn bà ai cũng hiểu nhiệm vụ của mình và biết hạnh phúc của mình nên được hưởng. “Số phận dân ta là ở trong tay dân ta”. Người nêu chân lý: “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”; “Phải đem văn hóa lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường, tự chủ”. Người nhấn mạnh: Trong công cuộc kiến thiết nước nhà có 4 vấn đề cùng phải chú ý đến, cùng phải coi trọng ngang nhau: chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa.

Tiếp đó, trong các kỳ đại hội, Đảng ta tiếp tục khẳng định vai trò và tầm quan trọng của văn hóa, xác định rõ các quan điểm chỉ đạo và nhiệm vụ cụ thể phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Trên cơ sở tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5, khóa VIII về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Hội nghị Trung ương 9 khóa IX ban hành Nghị quyết 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước khẳng định: Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thống nhất trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Cuối nhiệm kỳ khóa XII, Bộ Chính trị ra Kết luận số 76-KL/TW ngày 4.6.2020 về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, nhấn mạnh: Xây dựng và phát triển văn hóa, con người là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị. Văn hóa là hồn cốt của dân tộc, là nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Quang cảnh Hội nghị

Ảnh: Lâm Hiển

Không ngừng đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo về xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam

Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương cũng nêu rõ, Đảng ta không ngừng đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo, ban hành nhiều chủ trương, đường lối, nghị quyết, chỉ thị, kết luận về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam; công tác nghiên cứu lý luận về xây dựng và phát triển văn hóa có nhiều kết quả. Cơ chế phối hợp giữa các cơ quan của Đảng, Nhà nước, MTTQ và các đoàn thể chính trị, xã hội trong triển khai các nhiệm vụ xây dựng văn hóa, con người ngày càng gắn bó hơn. Chỉ đạo đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phát huy, đề cao phương thức nêu gương, trước hết trong mọi tổ chức đảng, nhà nước, đoàn thể, trong cán bộ, đảng viên, hội viên, góp phần xây dựng văn hóa, con người. Cán bộ, đảng viên đã ý thức hơn trách nhiệm nêu gương của mình trong xã hội.

Cùng với đó, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về văn hóa từng bước được nâng cao. Xây dựng môi trường văn hóa đạt được một số kết quả tích cực. Việc xây dựng văn hóa trong chính trị được triển khai gắn với việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Xây dựng văn hóa trong kinh tế bước đầu có chuyển biến về nhận thức và hành động. Bản sắc, giá trị văn hóa, con người Việt Nam tiếp tục được kế thừa, phát huy cao độ khi đất nước gặp khó khăn, thử thách do thiên tai, dịch bệnh, nhất là đại dịch Covid-19 từ cuối năm 2019 đến nay. Tích cực, chủ động hội nhập quốc tế, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.

Báo cáo cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, yếu kém trong lĩnh vực xây dựng, phát triển văn hóa, con người qua 35 năm đổi mới, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Quan điểm xây dựng văn hóa, trọng tâm là chăm lo xây dựng con người có nhân cách, lối sống đẹp chưa được triển khai mạnh mẽ, chưa thật sự thấm sâu trong các tầng lớp xã hội. Những năm qua, khi chưa có đại dịch Covid-19, kinh tế liên tục tăng trưởng cao, đời sống vật chất nâng lên, nhưng đời sống văn hóa tinh thần chưa phát triển tương xứng. Một số mặt yếu kém, tiêu cực chưa được đẩy lùi, thậm chí gia tăng. Việc thể chế hóa đường lối, quan điểm, nghị quyết của Đảng về xây dựng, phát triển văn hóa, con người chưa theo kịp yêu cầu. Môi trường văn hóa gia đình-nhà trường-xã hội có lúc, có nơi chưa lành mạnh, có mặt xuống cấp.

Báo cáo cũng chỉ rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan của những hạn chế, yếu kém, đồng thời rút ra 6 bài học. Trong đó, bài học đầu tiên là không ngừng đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng về xây dựng, phát triển văn hóa, con người đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Coi trọng công tác lãnh đạo, quản lý, tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân về vai trò, vị trí văn hóa, con người; việc chỉ đạo thực hiện phải thường xuyên, liên tục, lan tỏa, thấm sâu, có trọng tâm, trọng điểm. Nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là xây dựng văn hóa trong chính trị, trong kinh tế, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; xây dựng các tổ chức đảng, chính quyền, MTTQ, các tổ chức chính trị-xã hội thực sự trong sạch, vững mạnh; cán bộ, đảng viên gương mẫu về mọi mặt, thực sự tấm gương, là động lực, là niềm tin để nhân dân học tập, noi theo; đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước

Đại hội XIII của Đảng xác định một trong 12 định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030 là: “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa. Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực quan trọng nhất của đất nước. Tập trung nghiên cứu và triển khai xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực của con người gắn với giữ gìn và phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới…

Báo cáo xác định những định hướng và giải pháp trọng tâm nhằm xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam. Về định hướng, đó là xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa.

Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; xác định tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước.

Đồng thời, nhận rõ những tác động từ mặt trái, những thách thức của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, thực hiện cơ chế thị trường đối với việc phát triển văn hóa, xây dựng con người. Đề cao bản lĩnh, bản sắc văn hóa dân tộc; tích cực, chủ động hội nhập văn hóa, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại làm giàu có văn hóa Việt Nam.

Báo cáo cũng xác định 10 nhiệm vụ trọng tâm nhằm xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong thời gian tới.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã nghe tham luận của đại diện một số tỉnh ủy, thành ủy, tổ chức chính trị-xã hội, văn nghệ sĩ tiêu biểu… phân tích, làm rõ những thành quả đạt được, những mặt còn hạn chế, yếu kém, đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục kế thừa và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, phát triển văn hóa, con người Việt Nam, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về lĩnh vực văn hóa.

Theo chương trình, Hội nghị sẽ nghe bài phát biểu quan trọng của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với chủ đề “Ra sức xây dựng, giữ gìn và phát huy những giá trị đặc sắc của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”.

Thanh Tâm