Khai mở chu kỳ 'thanh lọc' tiền ảo (2): tài sản số nào sẽ lên ngôi?

Một "cửa hiệu" tiền mã hóa tại Hongkong. Ảnh minh họa.

Cuộc đua của sáng tạo và công nghệ

Khi nhắc đến công nghệ blockchain, sự sôi động của tiền mã hóa được biết đến nhiều hơn vì số lượng người luôn nằm trong top đầu lượng người và thanh khoản giao dịch trên thế giới. Tuy nhiên, khi thị trường có những quy định đầu tiên, cơ hội không chỉ dành riêng cho các sàn giao dịch tiền mã hóa, hay được nhiều người nói vui là “mở sòng”.

Trên thực tế, có nhiều hoạt động khác thúc đẩy công nghệ hơn là nói về tiền mã hóa, theo báo cáo của VinaCapital. Chẳng hạn như 1Matrix (liên doanh của One Mount, Techcombank cùng các đối tác khác) cho biết đang xây dựng blockchain lớp cơ sở tại Việt Nam, tích hợp với hệ thống ngân hàng, nhằm hỗ trợ dịch vụ công và tài chính số có quản lý.

Hay Binance đã mở rộng sáng kiến “Blockchain for Vietnam”, tài trợ cho các hoạt động giáo dục và thúc đẩy ứng dụng tại địa phương. Trong diễn biến có liên quan, mới đây Thành phố Đà Nẵng cũng ký biên bản ghi nhớ hợp tác với Binance, về việc phát triển công nghệ blockchain và tài sản số.

Trước đó, Tether đã tham gia thảo luận về thí điểm giới hạn giao dịch USDT tại Đà Nẵng. Thành phố này đã cấp phép thử nghiệm cho dự án Basal Pay, ứng dụng công nghệ blockchain cho phép chuyển đổi trực tiếp tài sản mã hóa sang tiền pháp định và ngược lại, dành cho khách du lịch nước ngoài. Ngoài ra, các tập đoàn toàn cầu khác đang xem xét thí điểm trong các lĩnh vực như thanh toán stablecoin và phân tích dữ liệu.

Bên cạnh đó, một điểm đáng chú ý là hiện cuộc chơi đang có dấu hiệu tăng tốc rõ rệt với nhiều cuộc thảo luận thường xuyên giữa các cơ quan quản lý, nhiều sự kiện trong ngành, cùng việc ra mắt NDAChain (nền tảng blockchain Trung tâm Dữ liệu Quốc gia của Chính phủ). “Tất cả phản ánh một sự dịch chuyển hướng tới việc công nhận tài sản số như một phần hợp pháp của hệ thống tài chính”, theo ông Michael Kokalari, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của Tập đoàn VinaCapital.

Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), quy định đầu tiên tại Nghị quyết cho thấy ở giai đoạn đầu, cơ quan quản lý đang có một lộ trình khác với thế giới. Các nước đi trước thường bắt đầu bằng việc mã hóa (tokenize) hai loại tài sản phổ biến nhất là tiền pháp định và cổ phiếu. Tiền pháp định được mã hóa sinh ra thị trường stablecoin, còn cổ phiếu mã hóa được các sàn lớn triển khai. Sau đó, một loại tài sản khác được gọi tên là “tài sản thực” (RWA – Real World Assets).

Đây được xem là cách tiếp cận thận trọng hơn, nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi bỏ ngõ về khả năng tập trung vào các loại RWA nào, ví dụ như tài sản là bất động sản. Dù vậy, với các quy định hiện hành thì thách thức lớn vẫn là xây dựng hệ thống định danh và định giá tài sản thực đủ tin cậy, đặc biệt là trong bối cảnh hệ thống kế toán lẫn các nền tảng pháp lý của Việt Nam vẫn đang trên đường hoàn thiện.

“Chúng ta chưa thể kỳ vọng thành công lớn ngay. Với thị trường tài sản mã hóa, tôi nghĩ cần khoảng 3–5 năm để trưởng thành, từ phía cơ quan quản lý, doanh nghiệp đến nhà đầu tư”, ông Trung từng chia sẻ.

Một thách thức khác đối với việc phát triển các loại tài sản số của Việt Nam là phải đủ hấp dẫn. Quy định mới chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia, nghĩa là muốn huy động dòng vốn ngoại. Nhưng thanh khoản và sản phẩm đủ hấp dẫn mới là yếu tố quyết định sự tồn tại của thị trường.

Kết hợp khung thử nghiệm tài sản số tại các trung tâm tài chính quốc tế là đề xuất hiện nay của nhiều chuyên gia. Ảnh: TL

Nhiều cơ hội mới

Theo PGS. TS. Nguyễn Hữu Huân, Giảng viên Đại học UEH, giới hạn Nghị quyết lần này chỉ vạch ra phạm vi thí điểm ở việc thành lập và quản lý các sàn giao dịch. Đây được xem là điều kiện cần thiết nhưng vẫn còn chưa bao quát hệ sinh thái rộng lớn nếu chỉ nhắm đến hoạt động mua bán.

Trên thực tế, xung quanh các sàn giao dịch vẫn còn nhiều mảnh ghép quan trọng như mô hình tài chính phi tập trung (DeFi), dịch vụ cho vay ngang hàng dựa trên tài sản mã hóa, hoạt động token hóa bất động sản hay tín chỉ carbon; hay dịch vụ lưu ký an toàn để bảo vệ nhà đầu tư.

Với con số dự kiến khoảng 5 sàn giao dịch thí điểm với số vốn tối thiểu 10.000 tỉ đồng, thị trường sẽ dễ rơi vào trạng thái độc quyền, đồng thời nguy cơ loại bỏ các công ty khởi nghiệp, tức đi ngược với xu hướng khuyến khích đổi mới sáng tạo.

Hiện nhiều chuyên gia đánh giá cao khả năng ứng dụng của công nghệ vào những lĩnh vực tài chính truyền thống cụ thể. Chẳng hạn, bà Đặng Nguyệt Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu Dragon Capital, nhắc đến dự án thí điểm token hóa ETF (Exchange Traded Fund). “Việc ETF được token hóa mang đến một cách thức mới và hiệu quả để các nhà đầu tư cá nhân tại Việt Nam tham gia vào thị trường đầu tư, kết hợp các lợi ích của ETF truyền thống với các tính năng sáng tạo của công nghệ Blockchain”, bà Minh bình luận.

Tương tự, theo ông Michael Kokalari, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của Tập đoàn VinaCapital, với số lượng nhà đầu tư cá nhân đông đảo và nhiều định chế chuẩn bị tham gia, các chương trình thí điểm và cơ chế cấp phép có thể trở thành nền tảng cho một thị trường minh bạch, thanh khoản cao và đáng tin cậy hơn.

“Bước chuyển này nhiều khả năng sẽ kéo dòng vốn quay trở lại, tạo nguồn thu cho ngân hàng và công ty chứng khoán, đồng thời mở ra cơ hội cho các đơn vị cung cấp dịch vụ chuyên biệt về lưu ký, tuân thủ và phân tích”, ông nói.

Bên cạnh đó, đại diện VinaCapital cũng cho rằng các nền móng đầu tiên cho nền kinh tế số này sẽ vượt ra ngoài phạm vi giao dịch của tiền mã hóa, hướng đến việc tích hợp tài sản số vào thị trường và dịch vụ của quốc gia.

Theo đó, các lĩnh vực được hưởng lợi sẽ là quản lý chuỗi cung ứng, năng lượng tái tạo, haybất động sản có thể tiếp cận mô hình huy động vốn mới thông qua tài sản được token hóa, trong khi tín chỉ carbon, hóa đơn thương mại và các công cụ khác sẽ có tính thanh khoản cao hơn.

“Nếu triển khai hiệu quả, nỗ lực quản lý tài sản số của Việt Nam không chỉ giúp kiểm soát hoạt động hiện hữu mà còn tích hợp tài sản mã hóa vào hệ thống tài chính trong nước”, vị này nhấn mạnh.

Theo ông Huân, một giải pháp phù hợp hiện nay là trao quyền cho Trung tâm Tài chính Quốc tế TPHCM trong việc thiết kế và vận hành cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), với mục tiêu “khuyến khích các fintech blockchain đặt trụ sở nước ngoài, mà chủ yếu là Singapore, trở về Việt Nam, từ đó đạt nhiều mục tiêu khác nhau.

“Việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa không phải là câu chuyện “hợp pháp hóa” một xu thế đã tồn tại, mà quan trọng hơn, đây là phép thử cho năng lực quản trị, điều tiết và khả năng tận dụng cơ hội phát triển kinh tế số của Việt Nam”, ông Huân đánh giá.

Dũng Nguyễn