Khai thác hiệu quả AI trong nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn

TS Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam phát biểu khai mạc Hội thảo. (Ảnh: V.Hà)

Đây là một hoạt động trọng điểm trong chuỗi các hoạt động chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5 của Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam. Nhân dịp này, Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam trân trọng ghi nhận, biểu dương các nhà khoa học của Viện Hàn lâm có nhiều đóng góp xuất sắc cho công tác nghiên cứu khoa học.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam cho biết, AI đang trở thành một trong những đột phá công nghệ chủ đạo của thời đại; tác động mạnh mẽ tới mọi mặt, mọi lĩnh vực đời sống kinh tế, xã hội.

Đối với khoa học xã hội và nhân văn (KHXH&NV), AI đang mở ra những định hướng nghiên cứu mới, cung cấp phương pháp và công cụ nghiên cứu mới. Từ phân tích dữ liệu xã hội ở quy mô lớn, trích xuất và xử lý ngôn ngữ tự nhiên, cho đến mô hình hóa hành vi và dự báo xu hướng xã hội, AI đang làm thay đổi căn bản cách thức, phương thức tiếp cận, lý giải và phản ánh các hiện tượng xã hội. Những ứng dụng đã ngày càng trở nên quen thuộc trong đời sống như trợ lý ảo, hệ thống gợi ý thông minh từ AI có thể trở thành những công cụ hỗ trợ hữu hiệu đối với các nhà khoa học trong quá trình nghiên cứu.

Bên cạnh những tiềm năng to lớn, việc ứng dụng AI trong KHXH&NV cũng đặt ra không ít thách thức như khả năng tiếp cận công nghệ mới, kỹ năng phân tích, lập trình, khai thác ứng dụng đối với các nhà nghiên cứu; việc khai thác, sử dụng dữ liệu lớn; tiềm ẩn nguy cơ sai lệch do thuật toán và dữ liệu huấn luyện; vấn đề đạo đức và quyền riêng tư trong xử lý dữ liệu xã hội; vấn đề liêm chính học thuật, quyền sở hữu trí tuệ trong nghiên cứu, công bố kết quả khoa học qua các ứng dụng từ AI; vấn đề về bảo đảm tính phản biện, kiểm chứng và trách nhiệm khoa học trong các nghiên cứu có sử dụng AI…

TS Phan Chí Hiếu nhấn mạnh, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ (KH&CN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đã xác định mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển AI.

Vì vậy, Hội thảo hôm nay có ý nghĩa quan trọng, không chỉ góp phần lan tỏa những giá trị tốt đẹp, ý nghĩa của Ngày KH&CN Việt Nam; từng bước hiện thực hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về đột phá phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia mà còn là diễn đàn để các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, những người hoạt động thực tiễn cùng trao đổi, thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất giải pháp góp phần khai thác có hiệu quả AI trong nghiên cứu KHXH&NV hiện nay.

TS Phan Chí Hiếu và các đại biểu dự Hội thảo. (Ảnh: V.Hà)

Hội thảo cũng góp phần thúc đẩy quan hệ giao lưu, hợp tác giữa các nhà khoa học trong và ngoài Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam; mở rộng cơ hội hợp tác trong nghiên cứu khoa học giữa các tổ chức, đơn vị nghiên cứu, đơn vị đào tạo trong lĩnh vực KHXH&NV của cả nước.

Tại Hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học đã đề cập đến các vấn đề về: Tổng quan về AI và các ứng dụng hiện đại trong nghiên cứu KHXH&NV; Thực trạng ứng dụng AI tại Việt Nam; Cơ hội mà AI mở ra cho KHXH&NV ở Việt Nam; Khung chính sách và đạo đức AI cho nghiên cứu KHXH&NV; Thách thức về dữ liệu và phương pháp: Tận dụng xu hướng khoa học mở, dữ liệu mở; Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực; Định hướng nghiên cứu tương lai và kết nối quốc tế: các hướng nghiên cứu cơ bản và ứng dụng phù hợp với bối cảnh thực tiễn tại Việt Nam hiện nay; Các hướng nghiên cứu liên ngành nhằm ứng dụng AI; Mối quan hệ biện chứng giữa các thành tố như phương pháp, dữ liệu, công cụ,… trong nghiên cứu KHXH&NV trong sự phát triển của AI; Ứng dụng AI trong các ngành nghiên cứu cụ thể: triết học, kinh tế học, xã hội học, tâm lí học, nhân học, sử học, khảo cổ học, luật học….

Cũng tại Hội thảo, lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã trao Bằng khen cho các cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác nghiên cứu khoa học ngành KHXH&NV.

Nguyên Thu