Khai thác hiệu quả dữ liệu dân cư

Hơn 62 triệu tài khoản đã được kích hoạt

Quyết định số 06/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030 đã chỉ rõ: “Dữ liệu dân cư phải được khai thác, sử dụng hiệu quả nhằm thúc đẩy, phát huy trí tuệ, nguồn lực và sức mạnh quốc gia. Việc triển khai phát triển, ứng dụng dữ liệu dân cư phải gắn với mục tiêu làm giàu dữ liệu, tạo nền tảng cho hoạt động thực hiện chuyển đổi số trong xã hội”.

Để tiếp tục khai thác và sử dụng hiệu quả dữ liệu dân cư với mục tiêu thúc đẩy chuyển đổi số theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công an đã triển khai phần mềm định danh điện tử VNeID từ năm 2022, đang tiếp tục tham mưu để cấp tài khoản định danh điện tử cho người dân và các tổ chức. Đây được coi là cơ sở quan trọng để người dân và tổ chức có thể tham gia xã hội số.

Theo thông tin từ Trung tâm Dữ liệu quốc gia về dân cư, Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Bộ Công an, đến nay, cơ quan chức năng đã cấp và kích hoạt hơn 62 triệu tài khoản định danh điện tử cho người dân. Tỷ lệ người dân sử dụng phần mềm định danh điện tử VNeID năm 2024 và đầu năm 2025 đạt trung bình 3-6 triệu lượt/ngày (cao hơn 3-4 lần so với năm 2023). Ngoài ra, cơ quan chức năng đã cấp hơn 292 triệu tài khoản định danh cho các tổ chức trên VNeID bởi theo quy định, từ ngày 1-7-2025, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp khi thực hiện hoạt động trên môi trường dịch vụ công phải có tài khoản định danh điện tử trên VNeID để có thể truy cập và kết nối với các hệ thống thông tin hành chính.

Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội ứng dụng VNeID để giải quyết thủ tục hành chính.

Bên cạnh đó, việc tích hợp nhiều tiện ích trên VNeID giúp người dân có thêm lựa chọn khi tham gia hoạt động trên môi trường số. Khi hoàn thiện định danh điện tử, số hóa căn cước công dân, giấy phép lái xe trên VNeID... người dân có thể giảm bớt giấy tờ cá nhân truyền thống phải mang theo khi đến các trung tâm phục vụ hành chính công để giải quyết thủ tục hành chính, khi tham gia giao thông, làm thủ tục ở sân bay cũng như nhiều hoạt động khác. Theo đồng chí Hoàng Hiền Hạnh, Phó giám đốc Chi nhánh số 1, Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội, nhờ định danh điện tử, việc xác minh thông tin cá nhân hoặc pháp nhân trở nên nhanh chóng, tin cậy và hạn chế tình trạng giả mạo, đặc biệt hữu ích với các thủ tục yêu cầu độ bảo mật và xác thực cao. Đồng thời, trung tâm cũng chú trọng việc hỗ trợ với những trường hợp người dân chưa thực hiện định danh mức độ 2 hoặc còn gặp khó khăn khi truy cập, sử dụng VNeID.

Tăng cường bảo đảm an toàn hệ thống

Có thể thấy rằng, việc sử dụng các dữ liệu thông tin trên VNeID sẽ giúp người dân, doanh nghiệp có cơ sở và công cụ để tham gia môi trường số một cách an toàn, minh bạch; hạn chế tiếp xúc với cán bộ hành chính để tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại. Tuy nhiên, để người dân hiểu được vai trò cũng như nắm được những thao tác từ cơ bản đến phức tạp của phần mềm rất cần sự vào cuộc đầy trách nhiệm của các cơ quan chức năng. Việc tổ chức hướng dẫn người dân sử dụng phần mềm VNeID cần được cán bộ công an, cán bộ địa phương, đặc biệt là đội ngũ cán bộ tổ dân phố triển khai dưới nhiều hình thức một cách thường xuyên, dễ hiểu; bảo đảm song hành kịp thời với các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trên tinh thần tất cả vì lợi ích của nhân dân, tránh để người dân phải loay hoay trong "ma trận" công nghệ, từ đó gây hoang mang và có thể dẫn đến hiểu sai về những lợi ích mà chuyển đổi số mang lại.

Thời gian tới, trước những băn khoăn về việc cập nhật thông tin quê quán trên VNeID sau khi thực hiện điều chỉnh đơn vị hành chính sẽ do người dân hay cơ quan chức năng thực hiện, Thiếu tá Trần Duy Hiển, Phó giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia về dân cư, Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Bộ Công an cho biết, đối với các loại giấy tờ được cấp trước khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính, nếu chưa hết hạn sử dụng thì vẫn tiếp tục được sử dụng bình thường. Cơ quan công an sẽ phối hợp với các địa phương để cập nhật danh mục địa giới hành chính mới, sau đó những thông tin này sẽ được tự động cập nhật, đồng bộ với hệ thống tài khoản định danh điện tử của người dân trên VNeID. Những thông tin đã được cập nhật trên VNeID sẽ có giá trị như giấy tờ khi xuất trình. “Vì vậy, công dân không bắt buộc phải đi cấp đổi lại giấy tờ. Đồng thời có thể sử dụng các loại giấy tờ được tích hợp trên VNeID với những thông tin địa giới hành chính đã được cơ quan chức năng tự động cập nhật”, Thiếu tá Trần Duy Hiển nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, một trong những nhiệm vụ quan trọng khác đặt ra đối với cơ quan chức năng là thực hiện quản lý hiệu quả, bảo vệ an ninh, an toàn cho kho dữ liệu cá nhân trên VNeID nói riêng, trên môi trường số nói chung tại nước ta.

Hiện nay, đa số cơ quan, đơn vị đều có thể thiết lập hệ thống mạng nội bộ để chia sẻ dữ liệu, nhưng để giao tiếp giữa các cơ quan với nhau thì cần kết nối internet, nguy cơ mất an toàn thông tin từ đó sẽ cao hơn. Vì vậy, các cơ quan, tổ chức cần thiết lập cơ chế bảo mật riêng để bảo đảm an toàn cho hệ thống của từng đơn vị. Theo Thiếu tá Trần Duy Hiển, internet có nhiều cơ chế bảo mật cả về phần mềm lẫn phần cứng. Với phần mềm ứng dụng VNeID hiện do Việt Nam phát triển cùng các thiết bị phần cứng phục vụ cho hệ thống đều được cơ quan chức năng kiểm tra nghiêm ngặt, đánh giá mức độ bảo đảm an ninh, an toàn trước khi đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, vai trò của người vận hành hệ thống vẫn cần được quan tâm đặc biệt, bởi con người luôn là yếu tố quan trọng hàng đầu.

Trong khi đó, đối với người dân khi sử dụng VNeID cần thiết lập hệ thống mật khẩu để bảo đảm an toàn cho thông tin tài khoản, điều này bước đầu sẽ gây ra những khó khăn nhất định cho một bộ phận người dân, nhất là đối với những người cao tuổi, người dân ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Vì vậy, thời gian tới, Trung tâm Dữ liệu quốc gia về dân cư cần có phương thức thiết lập mật mã dễ dàng nhất cho người dân, đồng thời thường xuyên tập huấn cho đội ngũ cán bộ hướng dẫn người dân thao tác sử dụng VNeID một cách thuận tiện, hiệu quả.

Bài và ảnh: HOÀNG CHUNG