Khám phá làng nghề làm đồ chơi Trung thu truyền thống ở Hưng Yên

Còn gần 1 tháng nữa là tới Tết Trung thu (rằm tháng Tám âm lịch), làng Ông Hảo (huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên) lại tất bật vào vụ, chuẩn bị đồ chơi truyền thống cung cấp cho các tỉnh, thành phố trên cả nước.

Trong khoảng sân rộng khoảng 40m2, vợ chồng ông Vũ Huy Đông đang hoàn thiện hàng trăm chiếc mặt nạ giấy bồi để kịp giao hàng cho các đại lý. Hai ông bà đã có gần 40 năm gắn bó với món nghề truyền thống của làng.

Để tạo ra một chiếc mặt nạ giấy bồi không quá khó nhưng đòi hỏi cần phải khéo léo, tỉ mỉ trên từng nét vẽ. Những chiếc mặt nạ phải mang lại thần thái, có được cái hồn của từng nhân vật. Người thợ sẽ nhấn vào các chi tiết râu, mắt..., sử dụng màu sắc tươi sáng, sinh động để tạo sự gần gũi, thân thuộc không chỉ với trẻ nhỏ mà cả người lớn cũng yêu thích.

Ông Đông cho biết, trước kia, ông sẽ tự tay bồi giấy trước khi vẽ nhưng hiện tại quy trình bồi giấy được gia đình thuê nhân công để bảo đảm tiến độ, 2 vợ chồng ông chủ yếu sẽ hoàn thiện việc vẽ, sơn và tạo thành phẩm.

Sau khi hoàn thiện, vợ ông Đông sẽ chịu trách nhiệm sơn và quét nước bóng cho đều, mịn và bắt mắt hơn.

"Hồi xưa mặt nạ không có nhiều mẫu đâu, chỉ có ông Tễu nhưng sau này để đáp ứng nhu cầu theo từng giai đoạn, dần dần gia đình đã sáng tạo thêm các mẫu khác với nhiều hình dáng bắt mắt", ông Đông chia sẻ.

Từ những nguyên liệu đơn giản mà gần gũi như tre, nứa, bìa các-tông hay thậm chí là giấy phế liệu, ông Đông "hô biến" thành những sản phẩm mặt nạ với muôn màu muôn vẻ hình dạng như ông Địa, thằng Bờm, các linh thú khác nhau...

Làng Ông Hảo cũng được biết đến với nghề làm trống gỗ thủ công. Tại cơ sở sản xuất trống gỗ của ông Vũ Duy Ninh, người cũng có thâm niên khoảng 40 năm gắn bó với nghề cũng đang tất bật để hoàn thiện hàng trăm chiếc trống phục vụ thị trường Trung thu.

Khi chưa có máy móc để làm thân trống, các công đoạn phải làm tay, mất nhiều thời gian. Hiện nay có máy cắt, tiết kiệm nguyên vật liệu cũng như thời gian gia công và hiệu quả công việc cao.

Tang trống được quét sơn màu đỏ truyền thống.

Những khúc gỗ đề sau khi được cắt ra thành từng đoạn sẽ được đem đi tiện thành những khối trụ tròn rỗng (là thân trống hoặc tang trống), sau đó sẽ được đem ra phơi trước khi chuyển tới giai đoạn gắn mặt trống.

Hàng trăm chiếc trống hoàn thiện được xếp kín nhà kho, chờ được các đơn vị đặt hàng tới vận chuyển đến các chợ đầu mối trên khắp các tỉnh thành. Giá mặt nạ giấy bồi xuất xưởng với số lượng lớn là 15.000-35.000 đồng/chiếc, trống gỗ thì từ 14.000-80.000 đồng/chiếc tùy theo kích cỡ. Để kịp phục vụ người dân trong dịp Trung Thu sắp tới, người dân tại thôn Ông Hảo, chuyên làm đồ chơi trung thu đang dồn hết thời gian để tạo ra những sản phẩm cuối cùng.

Bà Vũ Thị Là với gần hơn 30 năm trong nghề làm trống gỗ chia sẻ, đây là nghề truyền thống của làng cũng như nhiều thế hệ trong gia đình nên bà rất muốn giữ và tiếp tục truyền lại cho con cháu. Theo bà, so với các ngành nghề khác thì thu nhập của nghề này là không cao nhưng lại có thể làm tại nhà, giúp bà có thể quán xuyến được việc trong gia đình.

Quy trình bưng trống (đóng mặt trống) là công đoạn cần sự khéo léo của những thợ lành nghề. Nếu bưng quá căng, trống sẽ không tròn tiếng, còn ngược lại nếu quá chùng thì tiếng sẽ non, sản phẩm nhanh hỏng. Sau khi đóng mặt trống xong, người thợ sẽ sơn đỏ xung quanh tang trống.

Tại làng Ông Hảo, mỗi sản phẩm đồ chơi chơi Trung thu đều chủ yếu làm thủ công nên đòi hỏi sự hăng say, lòng nhiệt huyết của những người thợ lành nghề trong lao động.

Người làng Ông Hảo thường đem sản phẩm ra hong dưới nắng. Đây cũng chính là lúc cả khoảng sân trước nhà hay con ngõ nhỏ trở nên đẹp hút hồn.

Cũng như các sản phẩm văn hóa dân gian khác, chiếc mặt nạ giấy bồi phản ánh khá rõ nét những mong ước về cuộc sống no đủ của người dân đất Việt. Chúng còn gần gũi ở chỗ từ gò má, sống mũi, đến chiếc khăn vấn đội đầu… tất cả đều mang dáng dấp hình hài thuần Việt, thể hiện sự duyên dáng, hóm hỉnh cũng như nét văn hóa không thể pha trộn của con người Việt Nam.

THÀNH ĐẠT