Khám phá ngôi làng 550 năm tuổi ở Hà Tĩnh

Theo lịch sử ghi lại, làng được hình thành từ giữa thế kỷ XIV, có tên là làng Yên Thường (xã Trú Viết xưa).

Dưới triều Hậu Lê, đến niên hiệu Hồng Đức, năm thứ 2 (1471) đổi tên thành làng Tương Nịu và suy tôn ông Phù (vị tướng quân giỏi dưới thời vua Lê Thánh Tông) làm Thần thành hoàng của làng.

Đến năm 1995, sau nhiều đổi thay của lịch sử và chủ trương nhập thôn, làng được đổi tên thành thôn Trung Tiến (Trong ảnh: Cổng chính vào đình làng Tương Nịu).

Làng Tương Nịu tự hào có ông Nguyễn Công Mưu được triều đình phong tước Quận Công và ông Nguyễn Sỹ Quý được phong Lang Trung Bộ Công. Đây đều là những người có công trong đánh giặc giữ nước dưới triều nhà Lê.

Đối diện với điện chính (nơi thờ tự) là điểm sinh hoạt cộng đồng của làng Tương Nịu xưa, được con cháu hậu thế phục dựng lại đặt ở khuôn viên đình làng ngày nay.

Ông Nguyễn Sỹ Tiện (bên phải), cháu đời thứ 12 của Lang Trung Bộ Công Nguyễn Sỹ Quý cũng là vị cao niên của làng cho biết: “Dù trong thời loạn hay thời bình, truyền thống xuyên suốt của dân làng Tương Nịu đó là ý thức cố kết, tương thân tương ái cộng đồng. Mỗi dòng họ, gia đình trong làng vừa lưu truyền lịch sử cho con cái, vừa dạy các con cách giữ nếp nhà, nếp làng”.

Các sắc phong triều đình ban cho Lang Trung Bộ Công Nguyễn Sỹ Quý và con cháu dòng họ Nguyễn Sỹ đang được ông Nguyễn Sỹ Tiện gìn giữ, bảo quản.

“Con em của làng Tương Nịu nay vào Nam, ra Bắc lập nghiệp, nhiều người là tiến sỹ, giảng viên các trường đại học; giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý ở chính quyền cấp cao và trong lực lượng vũ trang, hoặc là chủ các doanh nghiệp lớn trong và ngoài tỉnh” - Bí thư Chi bộ Võ Thị Minh Chước cho biết.

Phát huy truyền thống cha ông, con em của làng Tương Nịu dù xa quê hay gần nhà đều tích cực đóng góp nâng cấp cơ sở hạ tầng với đầy đủ thiết chế văn hóa, mở rộng đường, xây nhà truyền thống, nâng cấp đình làng... Không chỉ thế, mỗi người con đều tự gắn trách nhiệm của mình với các hoạt động an sinh xã hội như xây nhà tình nghĩa, trao tặng quà, hỗ trợ sinh kế cho người nghèo ở trong và ngoài làng.

Đặc biệt, có lẽ hiếm nơi đâu như làng Tương Nịu, con em xa quê và người dân làng đã cùng đóng góp xây dựng nên bia tưởng niệm 23 liệt sỹ của làng đã hy sinh...

... và xây dựng nhà truyền thống...

... để lưu giữ tư liệu, vật dụng xưa

Tại nhà truyền thống, còn có sa bàn thu nhỏ tổng thể làng độc đáo

Đến thăm Tương Nịu những ngày chuẩn bị kỷ niệm 550 năm thành lập, được “mục sở thị” cơ sở hạ tầng làng; khuôn viên đình làng với những công trình ý nghĩa, đặc sắc, càng hiểu thêm về niềm tự hào của người dân nơi đây.

Làng Tương Nịu xưa - thôn Trung Tiến ngày nay đang trên bước đường xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu; 100% hộ dân đạt gia đình khuyến học, gần 90% gia đình văn hóa; tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 4,3% (13/302 hộ)... Ngôi làng cổ có hơn 50 thập niên phát triển đang giữ gìn, bồi đắp những giá trị truyền thống tốt đẹp trong bức tranh trù phú, thanh bình của một làng quê NTM.

Tổng giá trị các đợt đóng góp, hỗ trợ các hoạt động ở thôn Trung Tiến lên đến hàng chục tỷ đồng. Tiêu biểu có thể kể đến các gia đình: anh Nguyễn Bá Thành, Nguyễn Bá Hùng, Từ Văn Diện, Nguyễn Công Bình, Trần Công, Nguyễn Đức Hương, Nguyễn Công Minh, Nguyễn Công Đức, Nguyễn Sỹ Nam,...

Thu Hà