Khẳng định vị thế dựa trên đổi mới sáng tạo

Xe tự hành do Công ty Phenikaa-X sản xuất chạy thử nghiệm tại Khu thương mại Hikari, phường Bình Dương, Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: ÁNH DƯƠNG)

Những dự án về hạ tầng số, các sản phẩm “Make in Vietnam” vươn ra thị trường quốc tế đang chứng minh sức mạnh của khu vực tư nhân trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Kiến tạo sức mạnh mới

Thời gian qua, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã chứng minh đổi mới sáng tạo là chìa khóa để nâng cao năng lực cạnh tranh khi mạnh dạn đầu tư vào công nghệ lõi, xây dựng hạ tầng số và từng bước khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tập đoàn công nghệ CMC vừa được chấp thuận dự án đầu tư Trung tâm dữ liệu siêu quy mô tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là dự án chiến lược, khẳng định doanh nghiệp Việt Nam chính thức tham gia sân chơi toàn cầu về hạ tầng số, vốn lâu nay phụ thuộc vào nước ngoài. Chia sẻ thêm về những dự án sẽ tham gia sâu hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu, ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Chủ tịch Điều hành Tập đoàn công nghệ CMC cho biết, tại Hà Nội, tập đoàn vừa khởi công Tổ hợp Không gian sáng tạo (CCS) với quy mô 300 triệu USD, kỳ vọng trở thành trung tâm trí tuệ nhân tạo (AI) mở và thành lập Công ty CMC Open AI nhằm đưa công nghệ AI từ nghiên cứu của người Việt Nam sang thương mại hóa, cung cấp hệ sinh thái mở về AI cho doanh nghiệp, Chính phủ và cộng đồng.

“Năm 2024, doanh thu của tập đoàn đạt hơn 8.200 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế hơn 500 tỷ đồng. Bước sang quý I năm tài chính 2025, doanh thu tăng hơn 23%, lợi nhuận trước thuế tăng hơn 40% so với cùng kỳ. Đây là nền tảng quan trọng để tập đoàn tự tin đặt mục tiêu năm 2025 đạt gần 10.000 tỷ đồng doanh thu, tăng trưởng trên 20%. Chúng tôi lấy AI làm động lực tăng trưởng mới và từng bước đưa trí tuệ Việt Nam ra thế giới”, ông Chính nhấn mạnh.

Góp phần tạo sức mạnh đổi mới sáng tạo của khu vực tư nhân, Tập đoàn Phenikaa xây dựng chuỗi đổi mới sáng tạo khép kín trong cùng một hệ sinh thái, từ đại học, viện nghiên cứu, trung tâm R&D đến doanh nghiệp sản xuất, tạo dòng chảy liên tục từ ý tưởng khoa học đến sản phẩm thương mại. Trong đó, Đại học Phenikaa cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho hoạt động R&D.

Tiến sĩ Lê Anh Sơn, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Phenikaa, Giám đốc Công ty Phenikaa-X cho biết, tập đoàn đã tập trung vào các lĩnh vực mũi nhọn như công nghệ tự hành, AI, bán dẫn, công nghệ y sinh, vật liệu tiên tiến và tích trữ năng lượng. Đây là chìa khóa bảo đảm tăng trưởng bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu trong kỷ nguyên mới. Đến nay, tập đoàn đã thương mại hóa thành công nhiều sản phẩm “Make in Vietnam” như: Xe tự hành cấp độ 4 Autonomous Mini-bus áp dụng trong các khu công nghiệp và đô thị; Robot AMR phục vụ logistics nhà máy, đã triển khai tại Nhà máy Samsung Thái Nguyên và xuất khẩu sang Hàn Quốc…

Đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp góp phần hình thành năng lực công nghệ quốc gia. Đại diện Công ty cổ phần Kỹ thuật Công nghiệp Á Châu cho biết, nhờ làm chủ công nghệ lõi trong thiết bị ngành điện, doanh nghiệp cạnh tranh sòng phẳng với doanh nghiệp nước ngoài. Các thiết bị điện hạ thế, trung thế, hệ thống tích hợp SCADA của công ty đã được đưa vào phục vụ một số dự án trọng điểm quốc gia là minh chứng và cũng là động lực để khu vực tư nhân tham gia các công trình hạ tầng trọng điểm theo tinh thần Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị…

Theo ông Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), trong thời điểm này, khát vọng, trí tuệ và hành động có thể làm nên sự khác biệt. Từng doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam sẵn sàng đổi mới sáng tạo, đặt lợi ích quốc gia trên lợi ích ngắn hạn thì chính họ trở thành ngọn nguồn sức mạnh làm nên một Việt Nam hùng cường, một nền kinh tế tự cường-sáng tạo-thịnh vượng trong kỷ nguyên mới.

Cần đột phá ở khâu thực thi

Sức mạnh nội sinh của khu vực tư nhân được khơi dậy bằng đổi mới sáng tạo, nhưng nếu không có chính sách đồng hành thì những nỗ lực ấy khó có thể đi xa. Bởi vậy, đổi mới sáng tạo không chỉ cần thúc đẩy ở việc đổi mới công nghệ, sản phẩm hay mô hình kinh doanh và tổ chức mà cần phải đổi mới về thể chế và chính sách.

Các chính sách mới như Nghị quyết số 57, Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo… đã tạo ra một “làn đường ưu tiên” cho doanh nghiệp tư nhân bứt phá bằng đổi mới sáng tạo, nhất là mở rộng quyền tự chủ doanh nghiệp trong thương mại hóa kết quả. Ông Nguyễn Trung Chính chia sẻ, các quy định mới đã mở ra hành lang pháp lý thông thoáng cho R&D với cơ chế sandbox thử nghiệm, cơ chế chấp nhận rủi ro có kiểm soát cùng các chính sách vốn, thuế và tín dụng hỗ trợ nghiên cứu.

Từ đó, Tập đoàn CMC có thể đầu tư mạnh và dài hơi hơn vào các lĩnh vực chiến lược như AI, cloud, an ninh mạng, đồng thời rút ngắn con đường từ nghiên cứu đến thương mại hóa. Những công nghệ lõi mà tập đoàn phát triển như nhận dạng ký tự quang học (C.OCR), điện toán đám mây (C.Cloud), trí tuệ nhân tạo (C.OpenAI) sẽ có điều kiện được đưa vào ứng dụng thực tế nhanh hơn. Chính sách mới cũng giúp tập đoàn thuận lợi hơn trong hợp tác quốc tế như với Samsung, đối tác Nhật Bản và các thành viên Liên minh AI toàn cầu để đưa công nghệ Việt Nam ra thị trường thế giới.

Tận dụng cơ hội từ các chính sách mới, Công ty cổ phần Sao Thái Dương đã chủ động triển khai các nghiên cứu về sản phẩm chiến lược để tăng tính cạnh tranh trên thị trường. Hiệp hội Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ cũng đã lên kế hoạch tổ chức hội thảo thường niên kết nối cung-cầu công nghệ theo cách hoàn toàn mới là doanh nghiệp sẽ nêu các vấn đề đang gặp phải, đặt hàng các cá nhân, tổ chức giải các “bài toán” đó.

Tuy vậy, để doanh nghiệp tư nhân thật sự trở thành lực lượng tiên phong đổi mới sáng tạo, cần tập trung vào các yếu tố thực thi. Nhiều doanh nghiệp cho rằng, Chính phủ đã ban hành cơ chế sandbox đầu tiên cho các giải pháp công nghệ tài chính trong lĩnh vực ngân hàng (Nghị định 94/2025/NĐ-CP) và cần thêm nhiều sandbox được triển khai nhanh chóng cho các công nghệ mới nổi như AI, Big Data… nhằm giảm thiểu rủi ro pháp lý và khuyến khích đầu tư vào đổi mới sáng tạo.

Bên cạnh đó, cần tăng chi cho R&D, hướng tới mục tiêu đạt 2% GDP vào năm 2030 theo Nghị quyết số 57. Nguồn vốn cần được ưu tiên cho xây dựng hạ tầng kỹ thuật, từ hệ thống phòng thí nghiệm, trang thiết bị đạt chuẩn quốc tế đến việc hình thành các trung tâm nghiên cứu tiên tiến, trên cơ sở đó doanh nghiệp khoa học, công nghệ được ưu tiên khai thác. Nhà nước cần triển khai rộng rãi các mô hình hợp tác công-tư, thúc đẩy hiệu quả dự án khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo như đặt hàng các dự án trọng điểm về hạ tầng số, trung tâm dữ liệu, AI, an ninh mạng…

HÀ LINH