Nhập khẩu đường lỏng tăng vọt

Nhập khẩu đường lỏng sirô ngô - HFCS đang có xu hướng tăng mạnh qua các năm.

Theo dữ liệu của Cục Hải quan, lượng đường lỏng sirô ngô - HFCS nhập khẩu đang có xu hướng tăng dần qua các năm.

Cụ thể, năm 2020, lượng đường lỏng siro ngô - HFCS là 164.179 tấn, năm 2022 là 184.975 tấn, đến năm 2024 con số này đã lên đến 241.504 tấn. Dữ liệu 7 tháng năm 2025 ghi nhận, lượng đường lỏng sirô ngô nhập khẩu vào nước ta là 126.024 tấn.

Hầu hết đường lỏng sirô ngô nhập khẩu vào Việt Nam là loại HFCS-55, chứa 55% fructose và 45% glucose có độ ngọt cao hơn đường từ 25-60%.

Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), những năm trước đây khách hàng chính tiêu thụ đường tinh luyện là các công ty nước giải khát nhưng xu hướng chuyển sang sử dụng đường lỏng siro ngô để thay thế ngày càng rõ.

Trong khi đó tại Indonesia, quốc gia sản xuất mía đường khu vực Đông Nam Á tương tự như Việt Nam, có lượng nhập khẩu đường lỏng sirô ngô ít hơn, mức độ thiệt hại cũng thấp hơn đã nhận diện tác động tiêu cực của nhập khẩu mặt hàng đường lỏng sirô ngô không chỉ đối với ngành sản xuất trong nước mà cả đến sức khỏe cộng đồng đã áp dụng biện pháp tự vệ để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.

Ông Nguyễn Văn Lộc, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) cảnh báo, ngoài áp lực từ đường nhập lậu từ Thái Lan, nhập khẩu đường lỏng từ ngô tăng mạnh đang gây dư cung, đe dọa ngành mía đường.

VSSA kiến nghị cơ quan chức năng xem xét lại hạn ngạch thuế quan nhập khẩu và cân nhắc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, tương tự cách Indonesia đã làm để bảo vệ ngành sản xuất nội địa.

Trước đó, năm 2020, Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương) đã tiếp nhận Hồ sơ yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với sản phẩm đường lỏng chiết xuất từ tinh bột ngô có xuất xứ từ Trung Quốc và Hàn Quốc từ các doanh nghiệp đại diện cho ngành sản xuất trong nước (Bên yêu cầu).

Sau đó, quyết định điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với đường lỏng chiết xuất từ tinh bột ngô, xuất xứ từ Trung Quốc và Hàn Quốc đã được Bộ này ban hành.

Ngành sản xuất đường tinh luyện trong nước đã cáo buộc các sản phẩm đường lỏng chiết xuất từ tinh bột ngô có xuất xứ từ Trung Quốc và Hàn Quốc bán phá giá vào thị trường Việt Nam gây ra thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất đường tinh luyện của Việt Nam.

Trải qua hơn 15 tháng điều tra chống bán phá giá đối với đường lỏng chiết xuất từ tinh bột ngô nhập khẩu từ Trung Quốc và Hàn Quốc, kết quả cho thấy các sản phẩm này đang được bán phá giá tại thị trường Việt Nam và có thiệt hại đáng kể của ngành sản xuất trong nước. Tuy nhiên, mối quan hệ nhân quả giữa hai vấn đề này chưa được thể hiện rõ ràng.

Do vậy, căn cứ quy định của pháp luật về phòng vệ thương mại của Việt Nam và Hiệp định Chống bán phá giá của Tổ chức Thương mại thế giới, trên cơ sở tổng hợp ý kiến của các bên liên quan (bao gồm đại diện ngành sản xuất trong nước), Bộ Công thương quyết định chấm dứt điều tra vụ việc.

Liên quan tới với kiến nghị của VSSA và các doanh nghiệp về cân nhắc biện pháp phòng vệ thương mại với đường lỏng nhập khẩu, đại diện Bộ Công thương cho rằng, phòng vệ thương mại là công cụ quan trọng nhưng việc khởi xướng điều tra chỉ có thể tiến hành khi hồ sơ yêu cầu đầy đủ, minh bạch và có đủ chứng cứ về thiệt hại của ngành sản xuất.

Bởi theo quy định tại các điều 78, 86 và 92 của Luật Quản lý ngoại thương, việc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại phải dựa trên hồ sơ hợp lệ và kết quả điều tra công khai, minh bạch.

Bộ Công thương lưu ý VSSA và doanh nghiệp cần tăng cường phối hợp, chủ động cung cấp số liệu, đặc biệt là các minh chứng cụ thể về thiệt hại, để củng cố hồ sơ khởi kiện. Hiện mới có 16/25 doanh nghiệp tham gia cung cấp dữ liệu, con số này chưa đủ để bảo đảm hồ sơ vững chắc.

Đồng thời, tuân thủ đúng quy định pháp luật trong nước và quốc tế, đảm bảo hồ sơ có căn cứ xác thực, minh bạch, tránh rủi ro khi bị nước ngoài xem xét. Bên cạnh công cụ phòng vệ thương mại, các doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng sản phẩm và chủ động hội nhập để tạo sức cạnh tranh bền vững.

Thế Hải