Khi doanh nghiệp tư nhân giải bài toán điểm nghẽn logistics

Điều này đã được Thủ tướng Phạm Minh Chính thẳng thắn chỉ ra tại Diễn đàn Logistics Việt Nam 2025 vừa được tổ chức mới đây tại Đà Nẵng. Các điểm nghẽn này vừa mang tính kỹ thuật, vừa phản ánh những hạn chế về cấu trúc và tư duy phát triển, đòi hỏi sự tham gia mạnh mẽ của cả Nhà nước và khu vực tư nhân.

Sáu điểm nghẽn lớn của logistics Việt Nam

Tại Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: Logistics là ngành giữ vai trò huyết mạch trong luân chuyển hàng hóa, là một trong những trụ cột thúc đẩy năng lực cạnh tranh quốc gia. Thời gian qua, Đảng và Nhà nước rất quan tâm và đã có nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm phát triển ngành logistics.

Mặc dù vậy, Thủ tướng cũng nhận định: Ngành logistics Việt Nam vẫn còn những tồn tại, hạn chế, trong đó nổi bật là 6 điểm nghẽn chính, bao gồm:

Thứ nhất, chi phí logistics của Việt Nam vẫn thuộc nhóm cao nhất khu vực, chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành sản phẩm. Hiện, hệ thống vận tải vẫn dựa nhiều vào đường bộ, vốn dễ tắc nghẽn và chi phí cao, trong khi hạ tầng đường sắt và đường thủy phát triển chưa tương xứng.

Thứ hai, liên kết vùng, kết nối hạ tầng chưa đồng bộ, hạn chế, dễ bị tác động khi xảy ra thiên tai. Theo các chuyên gia, nhiều địa phương hiện nay mặc dù có năng lực sản xuất lớn nhưng vẫn phụ thuộc vào một vài tuyến giao thông độc đạo, khiến chuỗi cung ứng dễ đứt gãy khi xảy ra sự cố.

Thứ ba là sự phân mảnh của thị trường. Thủ tướng chỉ rõ: Doanh nghiệp logistics quy mô nhỏ vẫn chiếm đa số, năng lực cạnh tranh yếu, thiếu vắng các doanh nghiệp lớn. Điều này dẫn đến thực trạng thị trường thiếu những đơn vị đủ năng lực dẫn dắt và tạo tiêu chuẩn chung; gián tiếp khiến chi phí bị đội lên theo từng khâu, doanh nghiệp khó tối ưu hóa chuỗi cung ứng.

Ngành logistics Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều điểm nghẽn lớn.

Ngoài ra, tại Việt Nam hiện nay vẫn chưa hình thành được trung tâm logistics cấp quốc gia trung chuyển hàng hóa quốc tế. Ngành cũng còn thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, phù hợp với môi trường làm việc quốc tế.

Điểm nghẽn thứ năm là thể chế logistics còn chưa quy định cụ thể các loại hình dịch vụ logistics mới cho Thương mại điện tử, logistics xanh, logistics hàng đặc biệt.

Điểm nghẽn cuối cùng liên quan đến chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Các chuyên gia nhận định đây là xu hướng tất yếu của ngành logistics toàn cầu, nhưng phần lớn doanh nghiệp Việt Nam, nhất là doanh nghiệp nhỏ, chưa đủ nguồn lực để triển khai.

Thủ tướng nêu rõ, những hạn chế trên đòi hỏi phải đổi mới tư duy phát triển, chuyển đổi mạnh từ trạng thái “hỗ trợ logistics nhỏ lẻ” sang “phát triển logistics hiện đại, thông minh”; thúc đẩy liên kết vùng, khu vực và quốc tế; coi logistics là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội…

Cách doanh nghiệp tư nhân giải bài toán điểm nghẽn

Từ 6 điểm nghẽn trên, có thể thấy bài toán logistics Việt Nam không nằm ở một mắt xích, mà thuộc về cấu trúc toàn hệ thống. Trong bối cảnh đó, sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân, đặc biệt các tập đoàn có năng lực tài chính và kinh nghiệm phát triển đang tạo ra những thay đổi tích cực. Trong số này, T&T Group là một điển hình.

Bước vào sân chơi logistics không quá sớm, T&T Group nhanh chóng khẳng định vị thế bằng chiến lược khác biệt. Thay vì đầu tư vào những mảnh ghép nhỏ, Tập đoàn của Bầu Hiển hướng tới kiến tạo một hệ sinh thái hoàn chỉnh, với tầm nhìn dài hạn.

Bước đi đầu tiên được đặt xuống vào năm 2015, khi T&T trở thành cổ đông chiến lược của Cảng Quảng Ninh - cảng nước sâu quy mô quốc gia, đầu mối quan trọng trên hành lang kinh tế trọng điểm Quảng Ninh – Hải Phòng – Hà Nội. Thời điểm này, phần lớn hàng hóa miền Bắc dồn về Hải Phòng, gây áp lực lớn cho hệ thống cảng biển.

PV