Khi thiên chức làm mẹ giao thoa với nghề dạy học

Ảnh minh họa

Giáo viên nữ giữa hai vai

Ngày 21/11, Học viện Phụ nữ Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế “Bình đẳng giới và vai trò của phụ nữ trong phát triển bền vững – HERASIA 2025”. Tại hội thảo, nghiên cứu của ThS Đặng Vũ Minh Thư (Trường ĐH Sài Gòn) và ThS Lê Mai Thy chỉ ra rằng, nhiều quốc gia châu Á, nghề dạy học chịu ảnh hưởng lớn từ kỳ vọng văn hóa về phụ nữ và vai trò chăm sóc.

Ở Việt Nam, xã hội thường gắn hình ảnh giáo viên nữ với đạo đức, sự tận tâm và thiên chức nuôi dưỡng. Khi vừa là giáo viên, vừa là mẹ, phụ nữ phải đảm nhiệm cùng lúc hai nhóm trách nhiệm; sự bổ trợ giữa hai vai có thể mang lại lợi thế, nhưng cũng dễ gây áp lực và mệt mỏi.

Toàn cảnh hội thảo.

Theo nhóm tác giả, việc làm mẹ giúp giáo viên gia tăng sự thấu cảm, kiên nhẫn và nhạy cảm trong tương tác sư phạm. Tuy nhiên, chính phẩm chất chăm sóc ấy cũng khiến họ dễ đối diện nguy cơ kiệt sức khi khối lượng công việc lớn. Trong khi đó, các nghiên cứu trong nước ít đi vào mối liên hệ giữa làm mẹ và thực hành sư phạm, tạo nên khoảng trống học thuật cần tiếp tục được lấp đầy.

Kết quả nghiên cứu cho thấy “sự chăm sóc” là cầu nối cốt lõi giữa hai vai trò giáo viên – người mẹ. Giáo viên-mẹ xem chăm sóc không chỉ là trách nhiệm gia đình mà còn là định hướng đạo đức nghề nghiệp, tác động đến cách họ hỗ trợ, kỷ luật, tương tác với học sinh và quan niệm về “một giáo viên tốt”.

Nhóm nghiên cứu kiến nghị các trường cần linh hoạt hơn trong bố trí thời gian, phân bổ hợp lý khối lượng công việc và tăng hỗ trợ dịch vụ chăm sóc trẻ. Chính sách nghỉ thai sản có lương, lộ trình quay lại công việc rõ ràng và việc ghi nhận “lao động cảm xúc” của giáo viên cũng là yếu tố then chốt giúp phụ nữ duy trì sự nghiệp bền vững. Gia đình và cộng đồng cần chia sẻ trách nhiệm, thay vì mặc định đó là gánh nặng riêng của người mẹ.

PGS.TS Trần Quang Tiến – Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam phát biểu

Thu hẹp khoảng cách số theo giới

Ở góc độ truyền thông – công nghệ, các chuyên gia Viện Báo chí – Truyền thông cho rằng thu hẹp khoảng cách số theo giới phải bắt đầu từ trang bị kỹ năng số, nâng cao năng lực an toàn thông tin và bảo đảm chi phí kết nối phù hợp cho phụ nữ và trẻ em gái. Việc xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp nữ – gồm vốn, cố vấn, bảo hộ sở hữu trí tuệ, mạng lưới hỗ trợ – sẽ mở rộng cơ hội kinh tế trong bối cảnh chuyển đổi số.

Chuyên gia quốc tế chia sẻ.

Các chuyên gia nhấn mạnh cần áp dụng AI công bằng giới ngay từ khâu thiết kế để tránh thiên lệch thuật toán; đồng thời phát triển hạ tầng số và vật chất nhạy cảm giới, bảo đảm khả năng tiếp cận và an toàn cho mọi nhóm phụ nữ. Bình đẳng giới trong kỷ nguyên số – xanh là điều kiện tiên quyết để đạt phát triển bền vững; chỉ khi quá trình chuyển đổi được thiết kế bao trùm từ đầu, công nghệ mới trở thành đòn bẩy thu hẹp bất bình đẳng.

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Trần Quang Tiến – Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam – nhấn mạnh Liên Hợp Quốc coi bình đẳng giới là quyền con người cơ bản và là nền tảng của hòa bình, thịnh vượng, bền vững. Đây vừa là mục tiêu độc lập, vừa là yếu tố xuyên suốt trong 17 SDGs với gần 80 chỉ số nhạy cảm giới.

PGS.TS Trần Quang Tiến phát biểu tại hội thảo.

Ông cho rằng, nghiên cứu về giới và phát triển bền vững ngày càng thu hút các học giả quốc tế bởi giá trị lý luận và thực tiễn. Các bằng chứng khoa học cho thấy, cùng một chính sách SDG có thể tạo ra kết quả khác biệt giữa nam và nữ nếu thiếu “lăng kính giới”. Đồng thời, đầu tư vào bình đẳng giới không chỉ là yêu cầu đạo đức mà còn mang lại lợi ích kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng và giảm nghèo.

Dữ liệu cũng khẳng định trao quyền cho phụ nữ là nền tảng của thể chế bền vững, nhất là trong bối cảnh thiên tai, dịch bệnh và xung đột – khi phụ nữ và trẻ em chịu tác động nặng nề nhất.

Hội thảo nhận được nhiều ý kiến tham luận của các chuyên gia, nhà khoa học quốc tế.

Minh Phong