Khi tổ chức phát triển lệch hướng, lãnh đạo cần làm gì?

Những dấu hiệu này không phải là hiếm gặp trong hành trình phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đó là lúc tổ chức đang phát triển lệch hướng âm thầm nhưng nguy hiểm và nếu không kịp nhận diện, người lãnh đạo có thể bị cuốn vào vòng xoáy của chính tổ chức do mình tạo ra.

Lệch hướng không xảy ra trong một đêm. Nó hình thành từ những quyết định nhỏ thiếu sự soi chiếu của tầm nhìn. Khi doanh nghiệp mở rộng sản phẩm chỉ vì nhu cầu thị trường, tuyển người chỉ vì thiếu nhân lực, hay điều chỉnh mô hình chỉ vì “ai cũng làm vậy”, thì từng chút một, tổ chức bắt đầu rời xa bản chất cốt lõi đã định hình ban đầu. Lúc đầu mọi việc vẫn vận hành, thậm chí doanh thu tăng trưởng. Nhưng theo thời gian, sự rạn nứt xuất hiện: văn hóa tổ chức mờ nhạt, đội ngũ thiếu cam kết, khách hàng mất niềm tin và bản thân người đứng đầu cũng mất lửa. Đó là hệ quả của một sự phát triển thiếu định hướng, phát triển nhưng không đúng bản chất.

Để hiệu chỉnh lại hướng đi, người lãnh đạo cần quay về với ba điểm gốc: tầm nhìn – giá trị cốt lõi – năng lực lõi.

Lãnh đạo trong hoàn cảnh đó không nên phản ứng bằng cách làm thêm, cố gắng hơn hoặc đặt ra nhiều mục tiêu hơn. Điều quan trọng trước tiên là dừng lại. Dừng lại để nhìn thật kỹ xem tổ chức đang ở đâu, đang đi theo giá trị gì và đang phục vụ mục tiêu nào. Nhiều chủ doanh nghiệp SME từng thú nhận rằng chính họ cũng không còn rõ ràng về lý do tồn tại của doanh nghiệp sau vài năm vận hành. Khi người lãnh đạo không có một “la bàn nội tại” vững vàng, tổ chức rất dễ bị cuốn theo dòng chảy thị trường mà không còn điểm tựa.

Để hiệu chỉnh lại hướng đi, người lãnh đạo cần quay về với ba điểm gốc: tầm nhìn - giá trị cốt lõi - năng lực lõi. Tầm nhìn để xác định tổ chức đang muốn đi về đâu. Giá trị cốt lõi để xác lập cách doanh nghiệp tồn tại và ra quyết định. Năng lực lõi để hiểu đâu là thứ doanh nghiệp có thể làm tốt nhất và tạo giá trị bền vững nhất cho thị trường. Khi ba điểm gốc này được rà soát, làm rõ và truyền thông lại toàn hệ thống, tổ chức sẽ dần tái căn chỉnh. Từ chiến lược đến vận hành, từ đội ngũ đến văn hóa, mọi thứ đều cần được quy chiếu lại để đảm bảo đi đúng đường, không cần nhanh nhưng cần đúng.

Một doanh nghiệp SME tôi từng huấn luyện đã từng rơi vào tình trạng mở rộng quá nhiều lĩnh vực và bắt đầu “mất mình”. Sau khi người sáng lập dành thời gian tái định nghĩa lại tầm nhìn và khoanh vùng lại năng lực cốt lõi, họ quyết định cắt bỏ gần 40% hoạt động ngoài chiến lược. Điều đáng ngạc nhiên là, chỉ sau một năm, dù quy mô thu hẹp, nhưng lợi nhuận, sự gắn kết của đội ngũ và uy tín với khách hàng lại tăng mạnh. Đôi khi, hiệu chỉnh không phải là bước lùi, mà là bước lấy đà để tổ chức đi xa hơn, đúng hướng và bền vững hơn.

Khi tổ chức phát triển lệch hướng, vấn đề không nằm ở tốc độ mà nằm ở định hướng. Người lãnh đạo cần đủ bản lĩnh để dừng lại, quan sát, đánh giá và điều chỉnh trước khi mọi thứ đi quá xa. Và đôi khi, việc quan trọng nhất không phải là dẫn đầu thị trường, mà là dẫn đúng tổ chức của mình trên con đường đã chọn. Vì thế, hãy dành thời gian định hình lại phương hướng hôm nay, để tránh phải gồng mình sửa sai vào ngày mai. Đó chính là vai trò tối thượng của người lãnh đạo trong một tổ chức đang chuyển động.

ThS. Trần Gia Thông