Công chứng điện tử – cơ chế thúc đẩy giao dịch bất động sản số an toàn, minh bạch

Chiều 25/8, tại Hà Nội, Hiệp hội Bất động sản Việt Nam phối hợp Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam tổ chức hội thảo “Đảm bảo an toàn pháp lý trong số hóa giao dịch bất động sản và giải pháp công chứng điện tử”.

Phát biểu tại hội thảo, Tổng Thư ký Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam Đào Duy An nêu rõ: Bất động sản là tài sản đặc biệt có giá trị lớn, do đó an toàn pháp lý cho giao dịch bất động sản luôn luôn là sự quan tâm của chính quyền và người dân. Hoạt động công chứng đã được chứng minh là một trong các biện pháp hữu hiệu nhất để bảo đảm an toàn pháp lý đối với giao dịch bất động sản.

Nếu các sàn giao dịch bất động sản là “cái nôi”, là “cầu nối” để thị trường bất động sản phát triển thì hoạt động công chứng như là người gác cổng giúp thị trường bất động sản được an toàn, giao dịch được diễn ra thuận lợi, từ đó cũng góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững.

Quang cảnh hội thảo. (Ảnh: TH)

Theo ông Đào Duy An, trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ đối với quy trình giao dịch bất động sản như hiện nay, công chứng, đặc biệt là công chứng điện tử càng trở nên cần thiết để bảo đảm an toàn pháp lý đối với các giao dịch bất động sản.

Trong quá trình chuyển đổi số quy trình giao dịch bất động sản, các sàn giao dịch cũng cần các thông tin về bất động sản chính xác và kịp thời, vì thế trong phạm vi luật định, các sàn giao dịch bất động sản có thể tiếp cận được các thông tin liên quan tới giao dịch bất động sản chính thống nhằm hỗ trợ thông tin để kết nối được giao dịch bất động sản hiệu quả hơn. Các dữ liệu từ công chứng điện tử được kết nối vào hệ thống dữ liệu chung cũng là một trong những nguồn thông tin rất quan trọng trong hoạt động của các sàn giao dịch bất động sản…

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Doãn Hồng Nhung - Phó Trưởng ban Pháp chế Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, để bảo đảm tính minh bạch, an toàn và hiệu quả, việc hoàn thiện pháp luật trong giao dịch số hóa bất động sản là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.

Bà Nhung phân tích: Hệ thống pháp luật hiện hành tuy đã có những bước tiến như Luật Giao dịch điện tử năm 2023, Luật Đất đai năm 2024 hay các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhưng vẫn còn thiếu sự đồng bộ và chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu thực tiễn. Các quy định về hợp đồng điện tử, công chứng số, chia sẻ và kết nối cơ sở dữ liệu đất đai còn rời rạc, trong khi rủi ro về giả mạo, lộ lọt thông tin và tranh chấp pháp lý có thể ảnh hưởng lớn đến niềm tin thị trường.

Do vậy, cần xây dựng hành lang pháp lý thống nhất giữa các luật liên quan, quy định cụ thể giá trị pháp lý của hợp đồng và chữ ký số, đồng thời phát triển cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia kết nối với hệ thống công chứng, ngân hàng và thuế. Song song, Luật Công chứng được sửa đổi ghi nhận công chứng điện tử, chứng thực từ xa, cần gắn với các giải pháp xác thực danh tính hiện đại như sinh trắc học.

Tuy nhiên, đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu lại bày tỏ băn khoăn, riêng lĩnh vực về đất đai, bất động sản có cần bỏ bớt hay thêm vào một số thủ tục công chứng hay không? Công chứng truyền thống chuyển đổi sang hình thức số hóa có gặp thách thức gì không?

Hội thảo cũng đã ghi nhận nhiều ý kiến, kiến nghị quan trọng từ cơ quan quản lý, giới chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp hướng tới việc hoàn thiện hành lang pháp lý, thúc đẩy liên thông dữ liệu và triển khai rộng rãi công chứng điện tử trong lĩnh vực bất động sản từ tháng 7/2025 – khi Luật Công chứng 2024 chính thức có hiệu lực.

Hai Hiệp hội cùng nhất trí rằng vai trò của công chứng đối với thị trường bất động sản trong bối cảnh số hóa hiện nay là cần thiết. Việc xây dựng và triển khai các quy trình giao dịch bất động sản trên môi trường điện tử là cần thiết; tích hợp công chứng điện tử là giải pháp khả thi, an toàn và tiện lợi, phù hợp với chủ trương chuyển đổi số của Đảng và Nhà nước; đáp ứng các yêu cầu của xã hội hiện đại.

VY ANH