Khi 'túi rác' nghìn USD trở thành tuyên ngôn thời trang

Thương hiệu thời trang Pháp dưới thời kỳ dẫn dắt của Giám đốc sáng tạo Demna Gvasalia đã nhiều lần biến những vật dụng tầm thường thành món hàng đắt đỏ.

Chỉ mới đây thôi, hãng thời trang xa xỉ trăm tuổi đã mở bán chiếc túi tote có tên "Marché Packable", thuộc BST Winter 2025, với giá 995 USD (tương đương hơn 26 triệu đồng). Nhưng nhanh chóng, chiếc túi trở thành đề tài gây tranh cãi trên mạng xã hội vì nó có màu sắc, hình dáng nhàu nhĩ chẳng khác nào chiếc túi nilong xài rồi trong các siêu thị.

Chiếc túi nhàu nhĩ có tên "Marché Packable" từ BST mùa Đông 2025 mới nhất của Balenciaga, giá 995 USD đã trở thành tâm điểm gây tranh cãi - Ảnh: Balenciga

Chiếc túi Marché Packable không phải là sản phẩm đầu tiên gây tranh cãi của hãng thời trang tên tuổi Pháp, trước đó, chiếc túi Trash Pouch mô phỏng túi rác với giá 1.790 USD và chiếc clutch Coffee Cup lấy cảm hứng từ ly cà phê mang đi, trị giá 5.525 USD, đã trở thành biểu tượng của cả sự ngưỡng mộ lẫn chỉ trích của dư luận, cũng như giới mộ điệu thời trang.

Trash Pouch: Khi "túi rác" nâng tầm bằng da bê, giá... gần 50 triệu đồng

Ra mắt lần đầu vào năm 2022, Trash Pouch là sản phẩm khiến giới mộ điệu dậy sóng. Nhìn bề ngoài, nó giống hệt một túi rác bình thường, chỉ khác là được làm bằng da bê cao cấp và bán với mức giá gần 50 triệu đồng.

Trash Pouch ngay lập tức trở thành tâm điểm truyền thông vào năm 2022 khi "chiếc túi rác" bằng da bê được bán với giá gần 1.800 USD - Ảnh: Balenciaga

Demna Gvasalia muốn thách thức quan niệm về thời trang và giá trị, đồng thời tận dụng sự tò mò và tranh cãi để tạo hiệu ứng truyền thông. Vị giám đốc sáng tạo của nhà mốt Balenciaga không giấu giếm dụng ý của mình: “Tôi không thể bỏ lỡ cơ hội tạo ra chiếc túi rác đắt nhất thế giới, bởi vì ai lại không thích một scandal thời trang chứ?”. Và ông đã thành công!

Trash Pouch ngay lập tức trở thành tâm điểm truyền thông, lan tỏa trên TikTok, Twitter, Reddit - nơi những bức ảnh chế và bình luận chế giễu xuất hiện dày đặc. Nhưng đi kèm với sự giễu cợt là những đơn đặt hàng từ giới sưu tập, khiến sản phẩm nhanh chóng cháy hàng.

Coffee Cup Clutch: Ly cà phê... vô dụng

Nếu Trash Pouch còn mang chút hài hước, thì Coffee Cup Clutch đẩy sự ngông cuồng của Balenciga lên một tầm mới. Làm từ da bê, chiếc túi trông như ly cà phê Starbucks quen thuộc, nhưng lại có giá bằng cả một chiếc xe máy SH (5.525 USD tương đương hơn 145 triệu đồng).

Gần đây, sự xuất hiện của MC, doanh nhân Lauren Sánchez - người vợ mới đa tài của tỉ phú công nghệ Jeff Bezos - với chiếc túi này tại một sự kiện công khai hay lang thang ngoài đường phố càng khiến dư luận dậy sóng.

MC, doanh nhân Lauren Sánchez - người vợ đa tài của tỉ phú công nghệ Jeff Bezos với chiếc Coffee Cup Clutch mà nhiều người cho là... vô dụng - Ảnh: Page Six

Giới mộ điệu thời trang có phản ứng trái chiều dữ dội khi nhìn thấy chiếc túi "ly cà phê". Trên Reddit và các diễn đàn khác, nhiều người gọi đây là “quá lố và không có chút thẩm mỹ nào”, “chỉ là một trò lố dành cho người có quá nhiều tiền”.

Một số quan điểm phân tích sâu hơn, như nhà thiết kế thời trang tái chế người Ý, Orsola de Castro cho rằng: Kiểu thiết kế nhại lại vật dụng hằng ngày từng có ý nghĩa phản kháng hoặc sáng tạo, nhưng giờ đây nó trở nên "thô tục và thiếu tinh tế".

Xa xỉ hay "khoe của"

Không ít nhà phân tích cho rằng những thiết kế này phản ánh xu hướng “flaunt your wealth”, ám chỉ một cách "khoe của công khai" đang trở lại mạnh mẽ sau giai đoạn hậu khủng hoảng kinh tế 2008.

Một bài viết từ The Guardian cũng nhấn mạnh rằng việc Balenciaga khéo léo biến bình cà phê mang đi thành một thứ phụ kiện xa xỉ là dấu hiệu cho thấy thời trang đã quay về xu hướng "phô trương một cách mơ hồ", chứ không còn kín đáo hay tinh tế nữa.

Tiến sĩ Gaby Harris, giảng viên văn hóa thời trang tại Đại học Manchester Metropolitan, phân tích: Balenciaga không chỉ bán túi xách. Họ đang bán một meme, một tấm vé để tham gia vào cuộc trò chuyện văn hóa. Sở hữu túi rác không chỉ là mua một món đồ da, mà là mua quyền được nói: "Tôi đủ giàu, đủ hiểu biết để tham gia trò đùa này".

Theo bà Harris, đó là đặc quyền của giới siêu giàu: “Họ có thể chơi với tiêu dùng đại chúng, giả vờ hòa nhập, nhưng mức giá lại nhấn mạnh sự khác biệt giai cấp”.

Chiếc túi như túi rác của Balenciaga khiến các làng thời trang "dậy sóng" - Ảnh: Balenciaga

Góc độ văn hóa: Thời trang như một trò đùa nhưng đắt đỏ

Điều thú vị là các sản phẩm này, dù gây tranh cãi, lại bán chạy. Lý do nằm ở hai chữ “conversation starter” - vật phẩm khơi mào câu chuyện.

Trong một xã hội nơi hình ảnh Instagram quan trọng hơn công năng, việc sở hữu một chiếc túi rác đắt đỏ đồng nghĩa với việc bạn sẽ không bao giờ thiếu chủ đề để bàn tán ở bất kỳ sự kiện nào.

Ở tầng nghĩa sâu hơn, Balenciaga dường như đang thử nghiệm ranh giới giữa hài hước và lố bịch, giữa nghệ thuật và thương mại. Liệu chiếc túi ly cà phê là một tuyên ngôn về sự phù phiếm của giới thượng lưu, hay chỉ là chiến lược marketing để bán thêm hàng triệu đô?

Tại Việt Nam, giới trẻ theo dõi những tranh cãi này với sự hài hước và hoài nghi. Trên TikTok, nhiều video chế cũng lan truyền mạnh mẽ, trở thành meme.

Balenciaga không chỉ bán túi xách. Họ đang bán một meme, một tấm vé để tham gia vào cuộc trò chuyện văn hóa - Ảnh: NYPost

Một nhà nghiên cứu xã hội học nhận định, giới trẻ bây giờ không nhìn thời trang đơn thuần như hàng hóa. Họ nhìn nó như một narrative - một câu chuyện để thể hiện bản thân. Và Balenciaga đánh trúng tâm lý này: Bán cho họ một meme, một câu chuyện thay vì chỉ bán một chiếc túi.

Tuy nhiên, một câu hỏi lớn hơn là: Tại sao trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế, chiến tranh và biến đổi khí hậu, người ta vẫn sẵn sàng chi hàng nghìn USD cho một chiếc như chiếc túi rác?

Một mặt, đó là nhu cầu khẳng định vị thế. Trong xã hội nơi khoảng cách giàu nghèo ngày càng rõ, việc tiêu tiền vào thứ “không cần thiết” lại chính là cách thể hiện quyền lực. Mặt khác, nó phản ánh sự chán chường: Khi tất cả tin tức đều u ám, việc bỏ ra 5.000 USD cho một chiếc túi “ly cà phê” trở thành một dạng giải trí, một sự thoát ly.

Louis Vuitton cũng từng ra mắt Clutch mang hình hộp sơn - Ảnh: Louis Vuitton

Balenciaga: Kẻ tiên phong hay khiêu khích?

Dù yêu hay ghét, không thể phủ nhận Balenciaga đã thành công trong việc giữ mình ở trung tâm đối thoại văn hóa. Họ tạo ra sản phẩm không chỉ để bán, mà để buộc công chúng phải phản ứng.

Nhà cải cách thời trang của Balenciaga từng nói: “Thời trang không nên chỉ đẹp. Nó phải khiến bạn cảm thấy điều gì đó - khó chịu, thích thú, hay thậm chí giận dữ”.

Với Trash Pouch và Coffee Cup Clutch, Balenciaga đã đạt được điều đó. Balenciaga đã biến sự tầm thường thành xa xỉ, biến những vật dụng hằng ngày thành biểu tượng thời trang toàn cầu.

Đằng sau những chiếc túi rác nghìn đô hay ly cà phê tưởng như vô dụng, câu hỏi đặt ra là: Chúng ta đang mua một chiếc túi, hay đang mua quyền được tham gia vào một cuộc trò chuyện văn hóa? Và có lẽ, đó chính là bí quyết khiến Balenciaga - dù bị mỉa mai, châm chọc - vẫn không ngừng tạo ra doanh thu và ảnh hưởng.

Trong thế giới mà mọi thứ đều có thể trở thành "meme", Balenciaga đã chứng minh: Thời trang cũng có thể là trò đùa, nhưng trò đùa ấy lại trị giá hàng triệu đô.

Nhật Hạ