Khó khăn trong xử lý chất thải rắn sinh hoạt khu vực nông thôn

Lao động của HTX dịch vụ nông nghiệp - môi trường Lương Điền thu gom rác thải sinh hoạt tại xã Điền Lư.

HTX dịch vụ nông nghiệp - môi trường hoạt động dịch vụ vệ sinh môi trường thu gom RTSH trên địa bàn xã Điền Lư và Quý Lương, hiện có khoảng 2.500 hộ khách hàng, chiếm khoảng 40% tổng số hộ dân của các địa phương. Mặc dù số lượng khách hàng không nhiều, song mỗi ngày HTX thu gom khoảng 10m3 RTSH, trong đó 70% là rác hữu cơ. Việc xử lý chủ yếu là hình thức chôn lấp. Tuy nhiên, đối với chất thải rắn (CTR) thì việc phân loại, xử lý gặp nhiều khó khăn. Giám đốc HTX Lê Văn Thọ cho biết: "Mặc dù trong quá trình hoạt động, HTX đã hướng dẫn hộ dân phân loại rác tại nguồn, song việc thu gom, xử lý RTSH, nhất là CTR gặp nhiều khó khăn. Một phần do ý thức của người dân trong phân loại RTSH chưa cao và do hạ tầng xử lý rác thải của HTX và địa phương chưa đồng bộ, hiện đại”.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường, hiện trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có 28 HTX và một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực môi trường. Cùng với đó, hằng ngày toàn tỉnh có khoảng 2.500 tấn RTSH, trong đó CTR chiếm khoảng 25 - 30%. Cùng với đó, việc thu gom, xử lý RTSH của tỉnh chỉ đạt khoảng 80% với khu vực nông thôn và khoảng 95% với khu vực đô thị. Tuy nhiên, hiện nay việc thu gom rác để xử lý mới chỉ được thực hiện tại trung tâm các xã, phường có đông dân cư. Đối với các xã vùng sâu, vùng xa, việc thu gom RTSH phụ thuộc lớn vào ý thức của từng hộ gia đình. Các hộ dân tự đào hố rác gần nhà và xử lý bằng cách chôn, đốt. Tuy nhiên, RTSH hầu hết là túi nilon, chai nhựa, kim loại rất khó phân hủy. Do đó, ngay khi chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, nhiều xã, phường đã có công văn kiến nghị với Sở Nông nghiệp và Môi trường về giải quyết khó khăn, vướng mắc trong công tác thu gom, xử lý CTR sinh hoạt. Trong đó, các khó khăn, vướng mắc chủ yếu như: Trên địa bàn các xã, phường có nhiều bãi chôn lấp CTR tập trung đang bị quá tải, xuống cấp gây ô nhiễm môi trường; một số địa phương thiếu điểm tập kết, trạm trung chuyển rác tạm thời; phương tiện thu gom chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Nguồn kinh phí chi cho hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý RTSH còn hạn chế; mức đóng góp phí vệ sinh môi trường của người dân chưa ổn định. Việc ứng dụng công nghệ lò đốt rác thông thường hiện nay có công suất thấp, không đáp ứng được công nghệ xử lý khí thải, chi phí quản lý vận hành cao, nhiều địa phương chưa đủ tiềm lực để đầu tư khu chôn lấp, lò đốt xử lý tập trung...

Tại Công văn số 10691/SNNMT-MT về việc báo cáo kết quả giải quyết những vấn đề khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý CTR sinh hoạt trên địa bàn tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ rõ những nguyên nhân, tồn tại trong quản lý CTR sinh hoạt. Đồng thời, đề nghị UBND cấp xã tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn, khuyến khích người dân, đặc biệt đối với các hộ có diện tích vườn rộng thực hiện phân loại rác thải dễ phân hủy làm phân bón để giảm lượng rác thải phải xử lý. Đối với các xã có lò đốt đang hoạt động được tiếp tục hoạt động cho đến khi có phương án mới; UBND các xã nơi không có lò đốt RTSH, trước mắt nghiên cứu phối hợp lựa chọn một trong số các đơn vị có phương án xử lý hiệu quả bằng biện pháp phân loại, tái chế (ủ rác dễ phân hủy thành mùn vi sinh hoặc nuôi trùn quế; rác thải nhựa, túi ni lông tái chế thành hạt nhựa). Cùng với đó, tại các xã có khu xử lý RTSH cần phối hợp, không được hạn chế việc vận chuyển rác từ nơi khác đến nơi được quy hoạch xử lý rác trên địa bàn xã mình để xử lý, thực hiện giám sát và yêu cầu đơn vị vận hành khu xử lý phải thực hiện nghiêm quy trình xử lý rác thải, giảm thiểu mùi hôi, tránh ảnh hưởng đến khu vực xung quanh.

Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng yêu cầu các đơn vị thu gom vận chuyển (nếu được UBND các xã) lựa chọn thực hiện thu gom, vận chuyển CTR, trong quá trình vận chuyển phải đảm bảo che phủ bạt kín, không làm ảnh hưởng đến người dân dọc tuyến đường vận chuyển. Yêu cầu đơn vị được lựa chọn quản lý vận hành khu xử lý phải thực hiện đầy đủ các giải pháp đảm bảo môi trường khu vực xung quanh.

Thực tế cho thấy, việc quản lý CTR sinh hoạt là công tác quan trọng có tác động lớn đến đời sống của người dân trên địa bàn, góp phần thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường. Do đó, tỉnh Thanh Hóa luôn quan tâm, chú trọng đầu tư, xây dựng 23 khu xử lý CTR sinh hoạt bằng công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh kêu gọi đầu tư và đưa vào hoạt động 21 lò đốt rác thải, tổng công suất khoảng 400 tấn/ngày/đêm. Trưởng Phòng Môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn thị Thu Huệ cho biết: "Để tháo gỡ khó khăn, làm tốt công tác thu gom, xử lý CTR sinh hoạt cần phải thay đổi phương thức điều hành, kiểm tra và giám sát trong quá trình thực hiện công tác thu gom, vận chuyển xử lý CTR sinh hoạt. Đồng thời, các địa phương cần tích cực đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức của người dân đối với việc bảo vệ môi trường, thực hiện cách phân loại rác tại nhà. Cùng với đó, xây dựng giá dịch vụ vệ sinh môi trường phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, đặc điểm văn hóa vùng miền và bảo đảm được chi phí cho hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý RTSH tại các địa phương”.

Bài và ảnh: Lê Thanh