Khó lường 'thùng thuốc súng' Trung Đông

Vụ lãnh đạo chính trị Hamas - ông Ismail Haniyeh bị ám sát ngay tại thủ đô Tehran hôm 31-7 một lần nữa thổi bùng căng thẳng vốn đã âm ỉ giữa Iran và Israel. Giờ đây, thế giới đang hồi hộp dõi theo nhất cử nhất động của các bên liên quan tại Trung Đông với lo ngại vòng xoáy căng thẳng Iran-Israel sẽ lan rộng thành cuộc chiến tranh toàn diện tại khu vực.

Iran, Israel gửi thông điệp cảnh báo

Ngay sau vụ lãnh đạo Hamas bị ám sát, Lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố sẽ trả đũa Israel, trong khi Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran cảnh báo rằng "sự trả thù đẫm máu" cho vụ ám sát là "chắc chắn". Iran, Hamas cáo buộc Israel đứng đằng sau cái chết của lãnh đạo Hamas. Cho đến nay Israel chưa thừa nhận hoặc phủ nhận việc ám sát ông Haniyeh.

Trong cuộc gặp với Ngoại trưởng Jordan Ayman Safadi tại Tehran hồi cuối tuần qua, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian nói rằng vụ ám sát ông Haniyeh là "một sai lầm lớn của chế độ Do Thái [Israel] và không thể không đáp trả".

Những người ủng hộ lãnh đạo chính trị Hamas Ismail Haniyeh tại Yemen hôm 2-8. Ảnh: REUTERS

Tại cuộc gặp với các đại sứ nước ngoài ở Tehran hôm 5-8, ông Bagheri Kani cáo buộc Israel đang phá hủy hòa bình và an ninh khu vực và quốc tế bằng cách ám sát nhà lãnh đạo chính trị Hamas, theo hãng thông tấn IRNA. Ông Bagheri Kani cũng lưu ý rằng việc Israel ám sát ông Haniyeh ngay tại Iran “thực sự là hành vi vi phạm chủ quyền quốc gia của Iran một cách phi lý và phi pháp”.

“Hành động khủng bố này, do bản chất và hậu quả của nó, không khác gì hành vi sử dụng vũ lực bất hợp pháp, và rõ ràng là hành vi xâm lược như vậy không thể không bị đáp trả và Cộng hòa Hồi giáo được phép và có quyền đáp trả để bảo vệ lợi ích, toàn vẹn lãnh thổ và quyền chủ quyền của mình. Và phản ứng của chúng tôi sẽ là chắc chắn và quyết đoán” - quyền ngoại trưởng Iran nhấn mạnh.

Trước đó, tờ Wall Street Journal ngày 4-8 đưa tin Iran đã bác bỏ những nỗ lực của Mỹ và các nước Ả Rập nhằm hạ nhiệt căng thẳng ở Trung Đông, nhấn mạnh rằng Tehran quyết tâm đáp trả Israel và "không quan tâm nếu phản ứng đó gây ra chiến tranh".

Theo Jerusalem Post, nhà ngoại giao hàng đầu của Hungary đã gọi điện cho người đồng cấp Israel - ông Israel Katz để nói rằng ông đã được quyền Ngoại trưởng Iran Ali Bagheri Kani thông báo rằng Tehran đã quyết định tấn công Israel.

“Iran đã thông báo với chúng tôi rằng họ có ý định tấn công Israel. Thế giới cần phải khiến Iran trả giá cho bất kỳ hành động hung hăng nào mà họ thực hiện” - Ngoại trưởng Israel, ông Israel Katz xác nhận.

“Không còn nghi ngờ gì nữa, mục đích của vụ ám sát ông Haniyeh là kéo dài cuộc chiến [ở Gaza] và mở rộng phạm vi của nó. Nó sẽ có tác động tiêu cực đến các cuộc đàm phán đang diễn ra nhằm chấm dứt hành động gây hấn và rút quân đội Israel khỏi Gaza” - Tổng thống Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas nói với hãng thông tấn RIA của Nga.

Về phía Israel, nước này đang chuẩn bị ứng phó với khả năng xảy ra một cuộc tấn công từ Iran. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã cảnh báo Iran và những lực lượng ủy nhiệm rằng Israel quyết tâm “chống lại họ trên mọi mặt trận và trong mọi đấu trường", theo đài CNN.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel - ông Yoav Gallant cho biết Tel Aviv “đã chuẩn bị rất mạnh mẽ” và sẵn sàng phản ứng nhanh chóng trước bất kỳ cuộc tấn công nào từ Tehran. “Chúng tôi đã chuẩn bị rất mạnh mẽ về phòng thủ cả trên bộ và trên không, đồng thời chúng tôi sẵn sàng nhanh chóng triển khai tấn công hoặc đáp trả. Kẻ thù sẽ phải trả giá nếu dám tấn công chúng ta" - ông Gallant nói.

Thậm chí, Cơ quan an ninh Israel (Shin Bet) đã chuẩn bị một hầm trú ẩn bên dưới TP Jerusalem để các nhà lãnh đạo Israel có thể ở lại thời gian dài trong trường hợp xảy ra cuộc chiến toàn diện.

Ngày 5-8, kênh 13 (Israel) đưa tin các sĩ quan cấp cao của Lực lượng Phòng vệ Israel đã đề xuất lên Bộ trưởng Quốc phòng và Thủ tướng Israel rằng nước này không nên chờ đợi một cuộc tấn công từ Hezbollah (Lebanon) mà nên bắt đầu một cuộc tấn công phủ đầu. “Chúng ta phải làm suy yếu nhận thức của kẻ thù rằng chúng ta đang chờ đợi động thái của chúng. Bất luận thế nào, khả năng leo thang ở mặt trận phía bắc cũng đang gia tăng” - theo các sĩ quan cấp cao này.

Văn phòng Thủ tướng Israel chưa đưa ra bình luận và người phát ngôn của Lực lượng Phòng vệ Israel không bình luận về các cuộc thảo luận được phân loại tuyệt mật.

Trung Đông 'nín thở' trước căng thẳng Iran-Israel

Theo CNN, những diễn biến trong tuần này trong căng thẳng giữa Iran và Israel có thể quyết định tiến trình của cuộc chiến ở Gaza và chuyển hướng đáng kể trọng tâm khỏi vùng đất này nếu hành động trả đũa của Iran leo thang thành một cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn liên quan Mỹ và những nước khác.

Sự leo thang như vậy cũng có thể gây nguy hiểm cho các nỗ lực đạt được lệnh ngừng bắn ở Gaza và giải cứu con tin, bất chấp những tiến triển gần đây trong các cuộc đàm phán.

Tổng Tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Israel - Trung tướng Herzi Halevi (giữa bên trái) và Tư lệnh Bộ chỉ huy trung tâm Mỹ (CENTCOM) - Tướng Michael Kurilla (giữa bên phải) tại Tel Aviv (Israel) hôm 5-8. Ảnh: LỰC LƯỢNG PHÒNG VỆ ISRAEL

Iran và Israel đã có màn “ăn miếng trả miếng” trực diện vào tháng 4 sau cuộc chiến trong bóng tối kéo dài nhiều thập niên trong đó hai bên tránh tấn công lãnh thổ của nhau. Iran đã phóng khoảng 300 máy bay không người lái (UAV) và tên lửa vào Israel vào ngày 13-4 để đáp trả vụ đại sứ quán Iran tại Syria bị không kích. Israel đã đáp trả bằng một cuộc tấn công hạn chế vào Iran.

Màn “ăn miếng trả miếng” đã được Iran và Israel kiềm chế vào thời điểm đó, tuy nhiên lần này, tình hình trở nên căng thẳng và khó lường. Cả Mỹ và Israel được cho là chưa chắc chắn về mức độ hành động từ phía Iran. Dù vậy, giới quan sát nhận định cả Iran và Israel đều mong muốn né tránh một cuộc chiến tranh toàn diện vì lo ngại sự tàn phá mà nó có thể gây ra cho cả hai nước.

Trả lời phỏng vấn tờ Iran International ngày 5-8, cựu Giám đốc Cơ quan tình báo Mỹ (CIA) David Petraeus cho rằng Iran sẽ phải phản ứng vì vụ lãnh đạo Hamas bị ám sát tại Tehran “là một đòn giáng mạnh vào danh dự của Iran… Đây là một thất bại tình báo lớn và… một thất bại an ninh".

“Nhưng tôi không nghĩ rằng Iran muốn tham gia một cuộc chiến tranh trực tiếp qua lại thực sự với Israel… Và thành thật mà nói, tôi không nghĩ rằng Israel muốn tham gia một cuộc chiến tranh toàn diện thực sự với Hezbollah hoặc với Iran… Tôi không nghĩ rằng họ muốn tham gia vào cuộc chiến này với nhau, bởi vì thiệt hại cho cả hai bên sẽ rất lớn” - ông Petraeus nói.

Đầu tuần rồi, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran - ông Nasser Kanaani cũng nói rằng Tehran không muốn leo thang căng thẳng trong khu vực, nhưng tin rằng cần phải trừng phạt Israel để ngăn chặn tình trạng bất ổn hơn nữa. “Iran muốn thiết lập sự ổn định trong khu vực, nhưng điều này chỉ có thể đạt được bằng cách trừng phạt kẻ xâm lược và tạo ra sự răn đe đối với chủ nghĩa phiêu lưu của chế độ Do Thái” - ông Kanaani nói.

THẾ VINH