Khó tiếp cận đất đai, doanh nghiệp kiến nghị khung pháp lý rõ ràng và thực thi nhất quán

Vướng từ quy định đến thực tiễn triển khai

Tại tọa đàm giữa Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính với doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân ngày 31/5, ông Trần Mạnh Báo - Chủ tịch Hiệp hội Thương mại giống cây trồng Việt Nam, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn ThaiBinh Seed đã nêu một số khó khăn về chính sách đất đai đối với nghiên cứu phát triển giống cây trồng.

Theo ông Báo, đất đai là nền tảng của sản xuất nông nghiệp, là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp phát triển, nghiên cứu, thử nghiệm sản xuất.

"Tuy nhiên, hiện nay việc tiếp cận đất đai vẫn còn vướng mắc, thủ tục kéo dài, chưa có khung pháp lý riêng cho doanh nghiệp khoa học công nghệ sử dụng đất đai nghiên cứu, khảo nghiệm, chọn tạo, sản xuất, điều này khiến nhiều doanh nghiệp không thể mở rộng, định hướng", ông Báo nêu.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quốc Hiệp – Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) nhận định, dù hệ thống pháp luật thời gian qua đã có nhiều đổi mới với việc ban hành Luật Đất đai 2024, Luật Nhà ở 2023, Luật Kinh doanh bất động sản 2023… nhưng khi đi vào thực tế vẫn còn nhiều vướng mắc, đặc biệt trong các nghị định, thông tư hướng dẫn.

Ông Hiệp dẫn chứng, Nghị định 103 hướng dẫn thu tiền sử dụng đất hiện còn nhiều bất cập. Doanh nghiệp không được tham gia vào quá trình định giá đất nhưng khi việc định giá chậm trễ lại phải nộp bổ sung tiền sử dụng đất, gây thiệt hại không nhỏ. Một số quy định liên quan đến đấu thầu dự án có quyền sử dụng đất cũng còn chưa rõ ràng, khiến doanh nghiệp lúng túng trong thực hiện.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp – Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC). Ảnh: VGP.

Từ thực tế đó, ông Hiệp kiến nghị các văn bản pháp luật cần được lấy ý kiến chuyên gia và doanh nghiệp – những đối tượng trực tiếp bị điều chỉnh – ngay từ khi soạn thảo. Đồng thời, cần kiểm soát chặt chẽ chất lượng văn bản, bởi mỗi lần sửa đổi sẽ khiến doanh nghiệp tốn kém cả thời gian và chi phí.

Liên quan đến tinh thần của Nghị quyết 68 – coi doanh nghiệp là đối tượng phục vụ thay vì quản lý, ông Hiệp cho rằng đây là chuyển biến tư duy rất tiến bộ, nhưng để thực thi cần cả một cuộc “cách mạng” trong nhận thức và hành xử của đội ngũ công chức. Ông dẫn ví dụ về một thủ tục đấu thầu dự án có quyền sử dụng đất, do quy định chưa rõ ràng nên doanh nghiệp phải chờ tới 7 tháng mới được giải quyết, qua nhiều cấp, nhiều bộ, gây tốn kém và chậm trễ.

“Chúng tôi kiến nghị các địa phương nên định kỳ 6 tháng một lần tổ chức đối thoại với doanh nghiệp theo từng lĩnh vực, để lắng nghe phản ánh và kịp thời điều chỉnh những bất cập trong thực thi chính sách”, ông Hiệp đề xuất.

Ở lĩnh vực y tế, TS Nguyễn Văn Đệ - Chủ tịch Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam cho biết, để tăng tốc phát triển bênh viện tư nhân, vấn đề giao đất cần được điều chỉnh. Đặc biệt, đất y tế phải đấu giá, đấu thầu khiến các địa phương rất khó khăn, vướng mắc.

Tập trung tháo gỡ từ chính sách đến thực thi

Phản hồi các kiến nghị trên, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cho biết, thời gian qua, Bộ đã tích cực rà soát, đánh giá các vướng mắc và đang xây dựng các Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai 2024 theo trình tự rút gọn.

Dự kiến đến ngày 1/7 tới, các nghị định quan trọng như Nghị định sửa đổi Nghị định 71 (về lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất), Nghị định sửa đổi Nghị định 44 và 10 (về định giá đất) và Nghị định sửa đổi Nghị định 148 (về giao đất, cho thuê đất...) sẽ được ban hành đồng bộ.

Với trường hợp cụ thể của ThaiBinh Seed, Bộ trưởng cho biết sẽ làm việc trực tiếp với doanh nghiệp để tháo gỡ các vướng mắc liên quan đến chính sách tiền sử dụng đất cho doanh nghiệp KH&CN trong nông nghiệp. Bộ cũng đang rà soát toàn bộ chính sách liên quan đến doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp công nghệ cao để đề xuất điều chỉnh phù hợp.

Về ý kiến của ông Nguyễn Quốc Hiệp – Chủ tịch VACC về một số khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện Nghị định 71 (về định giá đất) và Nghị định 103 (về xác định nghĩa vụ tài chính đất đai đối với doanh nghiệp), theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, đây là những nội dung Bộ đã nhận diện được từ thực tiễn và đang tích cực xử lý.

Hiện nay, Bộ đang xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung một số nghị định trong lĩnh vực đất đai theo trình tự, thủ tục rút gọn, dự kiến trình Chính phủ ban hành và có hiệu lực từ ngày 1/7 tới. Riêng các nội dung nêu trên, Bộ trưởng Nông nghiệp & Môi trường đã thống nhất với Bộ trưởng Bộ Tài chính về việc nghiên cứu, tiếp thu để đưa vào bản dự thảo sửa đổi lần này.

Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy. Ảnh: VGP.

Liên quan đến ý kiến của ông Nguyễn Văn Đệ về việc tiếp cận đất đai cho các bệnh viện tư nhân,người đứng đầu Bộ Nông nghiệp & Môi trường cho biết, Luật Đất đai 2024 đã có phân định giữa đấu giá và đấu thầu dự án có sử dụng đất. Tuy nhiên, việc áp dụng trên thực tế còn nhiều lúng túng, nhất là trong các trường hợp cần giao đất, cho thuê đất mà không qua đấu giá, đấu thầu.

Do vậy, Bộ đang xây dựng Nghị định về phân cấp thẩm quyền chấp thuận nhà đầu tư, theo hướng giao quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh đối với các dự án mang tính công ích, trong đó có y tế và giáo dục. Khi nghị định này có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, dự kiến sẽ gỡ bỏ đáng kể những rào cản về mặt thủ tục hành chính.

Ngoài ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang xây dựng một dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 17 luật liên quan trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường để trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 10/2025. Đây được kỳ vọng là bước đi căn cơ, chiến lược nhằm đồng bộ thể chế, tạo hành lang pháp lý thuận lợi và rõ ràng hơn cho cộng đồng doanh nghiệp trong tiếp cận và sử dụng đất đai.

Minh Thu