'Khoảnh khắc Chernobyl': Học giả Mỹ nói về những tổn thất gây choáng váng nếu đập Tam Hiệp (TQ) vỡ

Báo Mỹ National Review mới đây đã đăng tải bài phân tích của học giả Michael Auslin, chuyên gia nghiên cứu về Châu Á Đương đại tại Viện Hoover thuộc Đại học Standford, Mỹ về viễn cảnh thảm họa nếu đập Tam Hiệp của Trung Quốc bị vỡ.

Sau đây chúng tôi xin gửi tới quý độc giả nội dung lược dịch của bài phân tích này.

Trong những tuần qua, Trung Quốc đã chứng kiến những trận mưa lịch sử, gây ra tình trạng lũ lụt tồi tệ nhất tại nước này trong nhiều thập kỷ. Cuối tuần trước, đợt lũ thứ 3 hình thành ở thượng nguồn sông Dương Tử đã gây áp lực đối với đập Tam Hiệp, khiến công trình thủy điện này phải mở cửa xả lũ hôm 27/7.

Trước đó, vào ngày 21/7, Tập đoàn Tam Hiệp - đơn vị vận hành đập Tam Hiệp - đã thừa nhận một số cấu trúc "ngoại vi" của công trình thủy điện lớn nhất Trung Quốc này đã bị cong vênh do áp lực của dòng nước lũ.

Cụ thể, tình trạng mà công ty điều hành gọi là "biến dạng nhẹ" đã xuất hiện từ ngày 18/7, sau khi đợt lũ từ các tỉnh thành phía Tây Trung Quốc (gồm Tứ Xuyên và Trùng Khánh) ở vùng thượng lưu sông Dương Tử đạt lưu lượng kỷ lục 61.000 mét khối/giây.

Ngoài ra, một số hình ảnh về những lần đập Tam Hiệp xả nước gần đây, hay hình chụp vệ tinh cho thấy con đập này bị biến dạng được chia sẻ nhiều trên các mạng xã hội đã dấy lên nhiều ý kiến lo ngại về độ an toàn của con đập này.

Theo thống kê của Bộ Quản lý Khẩn cấp Trung Quốc, tính đến ngày 12/7, khoảng 47 triệu người dân ở hơn 20 tỉnh thành đã bị mưa lũ ảnh hưởng, gây ra thiệt hại trực tiếp về kinh tế hơn 80 tỉ Nhân dân tệ. Khoảng 28.000 ngôi nhà đã bị sập, hàng triệu người phải sơ tán, và ít nhất 141 người đã thiệt mạng hoặc mất tích trong các trận lũ lụt.

Tuy nhiên, nếu như đập Tam Hiệp bị vỡ, con số thiệt hại sẽ còn kinh khủng hơn thế.

Đập Tam Hiệp xả lũ hôm 27/7

Giả thuyết vỡ đập Tam Hiệp: Những tổn thất "gây choáng váng"

Được xây dựng từ năm 1994-2006, công trình thủy điện trị giá 31 tỉ USD và khiến 1,4 triệu người phải di dời nhà ở này ra đời vì mục tiêu giảm thiểu thiệt hại của những trận lũ lụt trên sông Dương Tử - một vấn đề kinh niên mà Trung Quốc đã phải đối mặt từ thời cổ đại.

Lưu vực sông Dương Tử đóng góp gần 50% tổng sản lượng nông nghiệp của Trung Quốc, và con sông này cũng chảy qua nhiều thành phố lớn, trong đó bao gồm thành phố Vũ Hán với 10 triệu dân sinh sống.

Trong trường hợp mưa lớn tiếp diễn, và những con đập nhỏ hơn, lâu năm hơn và kém an toàn hơn ở khu vực thượng nguồn sông Dương Tử bị tràn hoặc vỡ, thì áp lực rất lớn sẽ đổ dồn về đập Tam Hiệp.

Sẽ là thảm họa đối với Trung Quốc nếu như đập Tam Hiệp bị vỡ. Đó là sẽ "khoảnh khắc Chernobyl" của Trung Quốc, khi trận "sóng thần" từ vết vỡ đập quét sạch hàng triệu mẫu đất canh tác ngay trước vụ thu hoạch mùa thu, cùng với đó là nguy cơ xảy ra nạn đói.

Bên cạnh đó, đập Tam Hiệp cũng là nhà máy thủy điện lớn nhất thế giới, do đó việc con đập này bị vỡ có thể gây ra tình trạng mất điện trên diện rộng. Những thành phố có hàng triệu người dân sinh sống ở khu vực hạ nguồn sông Dương Tử có thể trở thành những vùng đất mà con người không thể sinh sống, và con số thương vong sẽ gây choáng váng.

Trung tâm sản xuất của Trung Quốc và tuyến đường vận chuyển hàng hóa dọc sông Dương Tử - con sông chảy ra biển Hoa Đông - sẽ bị lũ lụt ở hạ nguồn ảnh hưởng nghiêm trọng, có thể dẫn đến tình trạng gián đoạn kinh tế trầm trọng trong nội địa Trung Quốc và cả ở nước ngoài.

Đến nay, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vẫn chưa đích thân đến thị sát đập Tam Hiệp, có thể là bởi ông vẫn tin tưởng vào các kỹ sư và chuyên gia thủy lợi của Trung Quốc, tin tưởng rằng công trình thủy điện này có thể chống chọi được dòng nước lũ hiện tại. Nhưng rõ ràng, chẳng ai muốn đập Tam Hiệp gặp sự cố, bởi năm 2020 đã có quá nhiều điều kinh khủng diễn ra với nhân loại.

Hồng Anh