Khởi nghiệp ở tuổi U-80

Ngay ngày đầu lên sàn chứng khoán vào thứ Ba tuần trước, giá cổ phiếu Trump Media có lúc tăng cao đến 79,38 đô la so với giá ngày hôm trước là 49,95 đô la; cuối ngày giá đóng cửa là 57,99 đô la, tăng 16%, đưa giá trị vốn hóa công ty này lên gần 8 tỉ đô la.

8 tỉ đô la là mức giá quá cao của Trump Media, vì chín tháng đầu năm 2023 chỉ có doanh thu 3,3 triệu đô la từ tiền quảng cáo trên mạng Truth Social trong khi phải ghi nhận mức lỗ đến 49 triệu đô la chi phí vận hành. Nói theo kiểu phân tích chứng khoán, giá trị vốn hóa của Trump Media gấp gần 2.000 doanh thu ước tính hàng năm, một tỷ lệ quá cao. Mạng Truth Social có chừng 5 triệu lượt người dùng vào tháng 2-2024; để tiện so sánh, cùng thời gian này Facebook có 15,2 tỉ lượt người dùng.

Tuy nhiên, không thể dùng cách phân tích chứng khoán bình thường với công ty của ông Trump được vì nhiều lý do. Đầu tiên, không rõ do đâu, cổ phiếu Trump Media đã trở thành loại cổ phiếu tăng nóng do sức đẩy của cộng đồng mạng, các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Loại cổ phiếu này, được gọi tên “meme-stock”, từng xảy ra với các công ty thua lỗ bỗng thấy giá cổ phiếu tăng như pháo thăng thiên như GameStop, AMC Entertainment… Nếu các nhà đầu tư cá nhân tiếp tục rót tiền vào Trump Media, giá cổ phiếu sẽ tiếp tục tăng. Hiện tượng “meme-stock” sớm nở tối tàn, giá thị trường GameStop lúc đỉnh cao lên đến 20 tỉ đô la vào tháng 1-2021 nay chỉ còn chừng 4 tỉ đô la; AMC cũng rơi từ mốc 29 tỉ đô la còn 1,5 tỉ đô la. Chưa biết bao giờ thì Trump Media có số phận tương tự.

Thứ nữa, những người ủng hộ ông Trump bày tỏ trên mạng Truth Social cho biết họ mua cổ phiếu công ty này không phải vì chuyện thị giá mà muốn duy trì một mạng xã hội mà theo họ đang tập trung vào “chân lý”.

Đầu năm 2021, sau khi mạng Twitter cấm cửa ông Trump sau vụ bạo loạn ở tòa nhà Quốc hội Mỹ vào ngày 6-1, hai thí sinh từng tham gia chương trình truyền hình thực tế “The Apprentice” của ông này bèn nảy ra ý xây dựng một mạng xã hội riêng, trong đó tài khoản của ông Trump sẽ là cục nam châm thu hút người dùng. Ông Trump tỏ vẻ thích thú với ý tưởng của hai người, Andy Litinsky và Wes Moss; một vài tuần sau, các bên ký kết thỏa thuận và sau đó mạng Truth Social ra đời vào đầu năm 2022. Ông Trump từng có 87 triệu người theo dõi trên Twitter trước khi tài khoản bị khóa; nay trên mạng Truth Social, ông có 6,5 triệu người theo dõi.

Nay mặc dù giá cổ phiếu tăng vọt như thế, ông Trump chưa thể bán bớt cổ phiếu để có tiền lo các vụ kiện dân sự vì bị ràng buộc phải giữ cổ phiếu ít nhất sáu tháng sau khi lên sàn. Mặc dù ông có thể dùng quyền chi phối để thay đổi quy định, việc bán cổ phiếu ngay sẽ làm giảm giá không phanh nếu người mua chứng kiến cảnh ông Trump quay lưng với Truth Social.

Ngoài ông Trump ra, nhiều người khác cũng trở thành triệu phú qua đêm nhờ Trump Media, như hai người sáng lập, Wes Moss và Andy Litinsky hiện nắm lượng cổ phiếu trị giá chừng 436 triệu đô la. Devin Nunes, cựu dân biểu Hạ viện chuyển sang làm Tổng giám đốc cho Trump Media từ năm 2022, đang nắm số cổ phiếu trị giá 8 triệu đô la.

Từ năm 2019 đến nay, 9 trong 10 công ty vỏ bọc kiểu Digital World Acquisition Corporation, tức các SPAC sụt giá mạnh sau khi sáp nhập với công ty đích. Bình quân giá cổ phiếu các SPAC giảm chừng 60%. Chưa biết bao giờ Trump Media sẽ rơi vào vòng xoáy giảm giá đã thành quy luật này; trước mắt nó vẫn giúp ông Trump có thêm vài tỉ đô la trong tài sản như một trong những doanh nhân khởi nghiệp lớn tuổi nhất.

Nguyễn Vũ