Khơi nguồn sáng tạo, bứt phá tương lai số - Kỳ 3: Khát vọng trung tâm đổi mới sáng tạo vùng

Học sinh các trường THPT trên địa bàn tỉnh tham dự Vòng chung kết Cuộc thi sáng tạo Robotics với chủ đề “Đường tới Tân Cương, Thái Nguyên”.

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đồng bộ

Một trong những bước đi đột phá được tỉnh Thái Nguyên vừa mới triển khai là ký kết biên bản ghi nhớ với Công ty TNHH KCTC Việt Nam và Công ty TNHH ThePRECON (Hàn Quốc) về việc hợp tác đầu tư Trung tâm dữ liệu. Theo đó, các bên thống nhất phối hợp khảo sát, nghiên cứu và xúc tiến đầu tư Trung tâm dữ liệu tại Thái Nguyên với quy mô tối thiểu 20 MW, tổng vốn đầu tư gần 200 triệu USD. Trong đó, Công ty TNHH KCTC Việt Nam đóng vai trò điều phối và kết nối với các nguồn lực trong nước, đảm bảo triển khai dự án đúng tiến độ và tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế.

Ngay sau đó, theo lãnh đạo tỉnh, hiện có hơn 15 ngân hàng lớn trong nước đã cam kết “đặt chỗ” sử dụng dịch vụ tại Trung tâm ngay khi chính thức đi vào vận hành. Với lợi thế về hạ tầng điện - viễn thông, nhân lực công nghệ thông tin, tỉnh cam kết tạo điều kiện về mặt bằng và thủ tục hành chính. Dự án không chỉ là bước đi chiến lược trong thúc đẩy chuyển đổi số, mà còn là dấu mốc quan trọng trong việc nâng cấp hạ tầng dữ liệu vùng miền Bắc, góp phần thu hút dòng vốn đầu tư công nghệ cao, chuyển đổi số, và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Lực lượng thanh niên xung kích, tiên phong trong chuyển đổi số. Ảnh: T.L

Dấu ấn nổi bật khác là việc ra mắt dự án phim trường số tại Trường Đại học Công nghệ Thông tin và Truyền thông (Đại học Thái Nguyên) với hệ thống xử lý đồ họa tiên tiến và trường quay phim chuyên dụng. Đây là một mô hình toàn diện, đồng bộ, kết hợp giữa công nghệ - đào tạo - sản xuất - sáng tạo nội dung; kết hợp giữa nghệ thuật và công nghệ, giữa bản sắc văn hóa dân tộc và xu hướng toàn cầu. Nhân lực chính gồm hơn 200 chuyên gia công nghệ - truyền thông của Tập đoàn Minh Việt, Công ty CP CinePlus và khoảng 2.000 sinh viên chuyên ngành đồ họa số.

Ngay sau khi triển khai, dự án phim đầu tiên mang dấu ấn của phim trường số là bộ phim hoạt hình số “Dế mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm lầy lội”, đã được khởi chiếu toàn quốc từ ngày 30/5/2025 (hiện đạt doanh thu trên 20 tỷ đồng).

PGS.TS Phùng Trung Nghĩa, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông, nhấn mạnh: Phim trường số đặt ra sứ mệnh cung cấp nhân lực chất lượng cao cho thị trường nội dung số trong nước và toàn cầu. Từ năm 2026, dự án đặt mục tiêu mỗi năm sản xuất ít nhất một tác phẩm điện ảnh khai thác đề tài văn hóa - lịch sử Việt Nam.

Cùng với dấu ấn nổi bật nêu trên, Thái Nguyên đang tích cực mời gọi đầu tư tham gia dự án Khu công nghệ thông tin tập trung Yên Bình (diện tích gần 200ha, tổng mức đầu tư hạ tầng khoảng 3.500 tỷ đồng). Tỉnh cũng tiên phong phát triển thương mại điện tử và là địa phương đầu tiên có gian hàng nông sản chung trên Sàn thương mại điện tử Shopee.

Học sinh Trường THCS Chu Văn An (TP. Thái Nguyên) ứng dụng công nghệ - thông tin, trí tuệ nhân tạo vào học tập.

Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh xây dựng các nền tảng dữ liệu mở, hệ thống quản trị số G-ThaiNguyen, trục tích hợp chia sẻ dữ liệu LGSP, từng bước tạo lập môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, các viện nghiên cứu, trường đại học và tổ chức quốc tế cùng hợp tác phát triển.

Đổi mới sáng tạo và đầu tư công nghệ thăng hạng

Tín hiệu tích cực từ các chính sách và mô hình triển khai của Thái Nguyên đã nhanh chóng được phản ánh vào các chỉ số quan trọng. Đáng chú ý nhất là Chỉ số sáng tạo cấp địa phương (PII) của tỉnh có sự thăng hạng. Cụ thể năm 2023, Thái Nguyên đứng thứ 10/63 tỉnh, thành cả nước và đứng đầu vùng Trung du và miền núi phía Bắc; năm 2024, tỉnh tăng một bậc xếp vị trí thứ 9/63, đặc biệt được đánh giá cao về khía cạnh năng lực nghiên cứu, phát triển và chuyển giao công nghệ.

Trong thông báo kết luận mới đây, đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh: Các sở, ngành, địa phương cần đôn đốc, chỉ đạo triển hiệu quả các công trình, sản phẩm khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đang triển khai của tỉnh Thái Nguyên; phải tạo ra các sản phẩm cuối cùng, đem lại lợi ích cho phát triển kinh tế - xã hội.

Tỉnh phấn đấu giai đoạn 2025-2030, tối thiểu 10 doanh nghiệp công nghệ có sản phẩm ứng dụng ở tầm cỡ quốc gia; đặc biệt chú trọng phát triển các doanh nghiệp tiêu biểu khai thác hiệu quả các thị trường ngách, phù hợp với điều kiện thực tiễn và thế mạnh của địa phương.

Mới đây, Sở Khoa học và Công nghệ cũng tổng hợp, công bố danh mục 13 bài toán về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của tỉnh. Cụ thể là: Mô hình công dân số (kết nối hiệu quả giữa chính quyền và người dân thông qua ứng dụng trên điện thoại thông minh); mô hình ứng dụng chính quyền số (trao đổi, cộng tác, làm việc giữa cán bộ, công chức, viên chức trong cơ quan chính quyền theo hướng “phẳng hóa”); cung cấp dịch vụ công trực tuyến tối ưu (nâng cao chất lượng, hiệu quả và mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp khi sử dụng dịch vụ công trực tuyến).

Học sinh THPT trên địa bàn dự Cuộc thi Thiết kế 3D nông cụ “Thái Nguyên xanh”.

Cùng với đó là các bài toán về: Trường học số, bệnh viện số, chuyển đổi số trong doanh nghiệp dệt may, doanh nghiệp số trong lĩnh vực giao thông vận tải, hợp tác xã số trong lĩnh vực trồng trọt, hợp tác xã số trong lĩnh vực chăn nuôi, hợp tác xã số trong lĩnh vực chế biến thực phẩm, gian hàng Thái Nguyên trên các sàn thương mại điện tử, phim trường số và dịch vụ trao đổi (bán/tặng) hàng hóa đã sử dụng theo yêu cầu...

Việc công bố danh mục bài toán ưu tiên trong lĩnh vực khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là bước đi thiết thực nhằm huy động trí tuệ xã hội, các tổ chức nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ cùng chung tay giải quyết những vấn đề cốt lõi của tỉnh. Thay vì triển khai dàn trải, tỉnh hướng đến cách làm “giải bài toán - đo hiệu quả - nhân rộng mô hình”, qua đó từng bước hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo gắn với địa phương. Đây cũng là cơ sở để thu hút đầu tư công nghệ cao, hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và đẩy nhanh quá trình xây dựng chính quyền số, công dân số, kinh tế số một cách bền vững và hiệu quả.

Kiến tạo tương lai số

Từ một địa phương công nghiệp, Thái Nguyên đang chuyển mình mạnh mẽ để trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của vùng trung du và miền núi phía Bắc. Với nền móng là chuyển đổi số, trụ cột là khoa học - công nghệ, và động lực là tư duy đổi mới, tỉnh xác định tiếp tục thực hiện những cú huých chiến lược để bứt phá.

Mô hình điện năng lượng mặt trời của Tổ Toán - Lý, tại Ngày hội STEAM Trường THPT Dương Tự Minh.

Theo ông Phạm Việt Đức, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, trên cơ sở Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW, Thái Nguyên tập trung vào 3 khâu đột phá: hoàn thiện thể chế đổi mới sáng tạo; đầu tư hạ tầng chiến lược về khoa học công nghệ, chuyển đổi số đồng bộ; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Cùng với đó là các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nghiên cứu ứng dụng, phát triển sản phẩm mới, đăng ký sở hữu trí tuệ và tiếp cận các cơ chế đặt hàng nghiên cứu, đầu tư theo kết quả đầu ra, mua sắm công nghệ theo nhu cầu thực tiễn. Mục tiêu là kiến tạo một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thực chất, vận hành hiệu quả, gắn với phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. - ông Phạm Việt Đức

Kể từ ngày 1/7/2025 tới đây, tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn chính thức sáp nhập, vai trò trung tâm vùng của Thái Nguyên càng trở nên rõ nét. Việc kết nối giữa một tỉnh có nền tảng mạnh về công nghiệp, giáo dục, công nghệ với một địa phương giàu tiềm năng tài nguyên, du lịch, bản sắc sẽ mở ra không gian phát triển mới, đòi hỏi tư duy quản trị sáng tạo và liên kết vùng chặt chẽ.

Thái Nguyên đã chủ động chuẩn bị các điều kiện cần thiết từ thể chế, nhân lực, hạ tầng đến giải pháp công nghệ để không chỉ đáp ứng yêu cầu của giai đoạn hợp nhất, mà còn giữ vai trò hạt nhân đổi mới sáng tạo cho một thực thể hành chính - kinh tế lớn mạnh hơn trong tương lai.

Khát vọng trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo không còn là khẩu hiệu, mà đang được cụ thể hóa bằng những công trình, dự án và hành động kiên trì, quyết liệt của cả hệ thống chính trị. Từng sáng kiến, từng mô hình đang lan tỏa trong cộng đồng, doanh nghiệp, trường học, cơ quan hành chính đã tạo nên dòng chảy đổi mới từ cơ sở. Đó chính là nền tảng vững chắc để Thái Nguyên tự tin bước vào giai đoạn phát triển mới, năng động hơn, hội nhập sâu hơn và bền vững hơn.

Nhóm P.V