Khôi phục giống vịt cỏ Vân Đình: Giữ lại nguồn gen quý để tránh nguy cơ tuyệt chủng

Vịt cỏ Vân Đình đang có giá bán cao hơn nhiều so với vịt ngoại, vịt lai.

UBND huyện Ứng Hòa và Công ty Cổ phần Giống vật nuôi Hà Nội vừa trình lên UBND TP Hà Nội đề xuất dự án: “Phục tráng, khai thác và phát triển giống vật nuôi bản địa Vịt cỏ Vân Đình theo hướng hữu cơ quy mô lớn, ứng dụng nông nghiệp sinh thái tuần hoàn, du lịch trải nghiệm, xây dựng chuỗi liên kết khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm”.

GIỐNG VỊT QUÝ ĐỨNG TRƯỚC NGUY CƠ BIẾN MẤT

Ông Phạm Văn Hoạch, Trưởng phòng Kinh tế của huyện Ứng Hòa, cho biết trong hai thập kỷ qua, phần lớn nông dân trên địa bàn Hà Nội nói chung, nông dân ở huyện Ứng Hòa nói riêng đã bỏ nuôi các giống vịt chạy đồng bản địa, chuyển sang nuôi các giống vịt ngoại, vịt lai nuôi cho ăn thức ăn công nghiệp. Nguyên nhân do các giống vịt ngoại và vịt lai lớn nhanh, cho năng suất cao, giá thành sản xuất thấp.

Tuy nhiên, trong bối cảnh đất nước ngày càng hội nhập sâu với thế giới, ngành chăn nuôi thời gian qua phải đương đầu với nhiều khó khăn và cạnh tranh với sản phẩm nhập khẩu ngày càng khốc liệt. Giá vịt công nghiệp 3 năm gần đây liên tục giảm, nhiều giai đoạn thấp hơn giá thành sản xuất. Đợt giảm giá sâu kéo dài từ tháng 10/2020 cho đến hết tháng 6/2023, giá vịt công nghiệp, vịt cánh trắng, vịt bơ giá xuống thấp 18.000-30.000đ/kg hơi. Tình trạng này khiến người chăn nuôi vịt lỗ nặng.

Chính vì vậy, hiện nay trên địa bàn Hà Nội, chăn nuôi vịt các giống công nghiệp có xu hướng giảm, nông dân đang quay về chăn nuôi vịt bản địa chạy đồng. Giá vịt cỏ chạy đồng những năm gần đây rất cao, năm 2018 -2023 bình quân 50.000 - 60.000 đồng/kg.

Nhiều trang trại đang quay về chăn nuôi vịt bản địa chạy đồng.

“Các giống vit nuôi công nghiệp số lượng lớn vào thời điểm xuất bán bắt buộc phải tiêu thụ vì nếu để lâu tiêu tốn thức ăn công nghiệp rất lớn, hiện tượng tích mỡ sau giai đoạn đến thời điểm xuất chuồng rất cao. Do xảy ra hiện tượng cung lớn hơn cầu, khiến giá rớt thê thảm, có những lúc giá bán chỉ bằng 40% giá thành sản xuất.

Trong khi, nếu nuôi các giống vịt cổ truyền chạy đồng, đến ngày xuất bán mà giá rớt sâu, thì có thể tiếp tục nuôi thêm vài tháng chờ đến lúc giá tăng cao. Giờ đây, người chăn nuôi vịt thịt chạy đồng có lợi nhuận và thu nhập cao, tận dụng được nguồn thức ăn tự nhiên rất lớn đặc biết sau mỗi vụ gặt”, ông Phạm Văn Hoạch chia sẻ.

Theo ông Hoạch, trên địa bàn huyện Ứng Hòa có giống vịt cỏ Vân Đình nổi tiếng từ xưa, cho thịt thơm ngon, lại tận dụng nguồn thức ăn thiên nhiên dồi dào tại các vùng chiêm trũng. Tuy nhiên, nhiều năm qua, vịt cỏ Vân Đình được nuôi lẫn với các giống vịt ngoại, vịt lai, dẫn đến giống vịt này đang bị pha tạp nhiều.

“Đến nay, còn rất ít hộ giữ được giống vịt cỏ thuần. Nhiều hộ nông dân đã và đang quay lại tìm những giống vịt cỏ cổ truyền để đưa vào sản xuất theo hướng thị trường, nhưng đã bộc lộ những điểm yếu về giống. Không chỉ là suy thoái nguồn gen, việc “giả mạo vịt cỏ Vân Đình” và từ bỏ giống vịt truyền thống của Vân Đình cũng đánh mất thương hiệu loài vật nuôi quý này”, ông Hoạch nêu thực tế.

Trăn trở với việc đàn vịt cỏ Vân Đình suy thoái nghiêm trọng, bà Nguyễn Thị Thu Hương, Giám đốc Công ty Cổ phần Giống vật nuôi Hà Nội, cho biết công ty đã tiến hành chăn nuôi bảo tồn và phục tráng giống vịt này. Năm 2015, công ty đã mua đàn giống gốc ông bà tại Trung tâm nghiên cứu Vịt Đại Xuyên, bộ giống đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận làm giống gốc. Công ty tham gia vào chuỗi sản xuất và cung cấp sản phẩm vịt Vân Đình của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội, cung cấp 140.000 con giống vịt cỏ 1 ngày tuổi cho các hộ nông dân chăn nuôi.

Bà Hương cho biết thêm hiện nay, nhiều quán vịt nướng ở Hà Nội giới thiệu nguyên liệu là vịt cỏ Vân Đình, nhưng thực tế hầu hết đều là vịt lai, vịt bơ, vịt ngoại. Vịt cỏ Vân Đình chuẩn giống cổ truyền, có thân hình thon nhỏ, ngắn. Con mái toàn thân có màu lông cánh sẻ (màu cà cuống); con trống có màu trắng đục hoặc trắng pha đen, màu xanh đen ở đầu đuôi. Con mái có mỏ màu vàng nhạt, con trống có mỏ màu vàng xanh. Vịt cỏ kiếm mồi giỏi, dáng đi nhanh nhẹn, tỷ lệ nuôi sống rất cao, có tập tính theo đàn và có khả năng chống chịu bệnh tật rất tốt, tỷ lệ nuôi sống rất cao. Vịt cỏ khi nuôi 10 tuần tuổi đạt khối lượng 1,3 kg đối với con mái 1,3kg, con trống đạt 1,4kg. Vịt cỏ nuôi dài ngày (90-100 ngày) đạt trọng lượng 1,5kg-1,7kg. Thịt vịt cỏ Vân Đình rất ít mỡ, khi nấu chín có màu hồng, rất thơm ngon".

PHỤC TRÁNG, PHÁT TRIỂN ĐÀN VỊT CỎ VÂN ĐÌNH

Công ty Cổ phần Giống vật nuôi Hà Nội có kế hoạch phát triển đàn vịt cỏ Vân Đình tại trang trại của Công ty với quy mô 10.000 con vào năm 2025; 20.000 con vào năm 2026. Dự kiến đến năm 2026, sẽ có 500.000 con giống vịt cỏ Vân Đình 1 ngày tuổi được Công ty cung cấp cho các trang trại, các hộ chăn nuôi trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Từ năm 2027, sẽ sản xuất ra 1.000.000 con vị cỏ Vân Đình 1 ngày tuổi cung cấp cho các trang trại, hộ chăn nuôi trên.

Đề án “Phục tráng, khai thác và phát triển giống vật nuôi bản địa Vịt cỏ Vân Đình theo hướng hữu cơ quy mô lớn, ứng dụng nông nghiệp sinh thái tuần hoàn, du lịch trải nghiệm, xây dựng chuỗi liên kết khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm” vừa được UBND huyện Ứng Hòa và Công ty Cổ phần Giống vật nuôi Hà Nội trình lên UBND TP Hà Nội, đề xuất sẽ triển khai trong thời gian 5 năm (2024 – 2028).

Theo đó, Cơ quan chủ quản dự án là UBND Thành phố Hà Nội, Cơ quan thực hiện là UBND huyện Ứng Hòa phối hợp với Trung tâm phát triển Nông nghiệp Hà Nội; Trung tâm Khuyến nông Hà Nội; Chi cục Chăn nuôi và Thú y Hà Nội; Công ty Cổ phần Giống vật nuôi Hà Nội; HTX Chăn nuôi Dịch vụ Tổng hợp Hòa Mỹ. Các Huyện vệ tinh tham gia dự án: Thanh Oai, Mỹ Đức, Phú Xuyên, Thường Tín, Chương Mỹ, Quốc Oai.

Vịt cỏ Vân Đình nuôi dài ngày (100 ngày) đạt khối lượng đến 1,6-1,7 kg.

Mục tiêu của dự án, sẽ phục tráng, duy trì bảo tồn nguồn gen giống vịt đặc sản bản địa nhằm khai thác đưa giống vịt này khỏi tình trạng có nguy cơ tuyệt chủng, khai thác và sử dụng hiệu quả kinh tế, xây dựng thương hiệu giống Vịt Cỏ Vân Đình.

Mục tiêu cụ thể: tạo đàn hạt nhân của giống vịt cỏ với quy mô 2.000 con; tạo đàn sản xuất của giống Vịt cỏ với quy mô 20.000 con; cung ứng vịt cỏ giống 1 ngày tuổi cho thị trường từ 600.000 – 2.000.000 con/năm. Xây dựng mô hình trang trại mẫu về chăn nuôi vịt cỏ chạy đồng chất lượng cao, để định hướng cho người chăn nuôi tại 7 huyện: Ứng Hòa, Thanh Oai, Mỹ Đức, Phú Xuyên, Thường Tín, Chương Mỹ và Quốc Oai.

Dự án cũng hướng đến phát triển được 500 trại chăn nuôi vịt thịt chất lượng cao đảm bảo và được cấp chứng nhận tiêu chuẩn VietGAP và hướng hữu cơ trên 7 huyện. Xây dựng được chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm Vịt cỏ Vân Đình hướng hữu cơ, xây dựng thương hiệu và sản phẩm OCOP 5 sao cho sản phẩm vùng miền địa phương.

Dự án cũng đặt ra kế hoạch quản lý thông tin đàn vịt thịt, bao tiêu toàn bộ đầu ra của dự án thông chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm, kết nối và quảng bá các sản phẩm chăn nuôi có nguồn gốc xuất xứ, bảo đảm an toàn với Công ty Cổ phần Giống vật nuôi Hà Nội, Công ty cổ phần Organic Green, Công ty CP Ngôi sao xanh, Công ty cổ phần Tư vấn dịch vụ và thương mại nông sản thực phẩm nông thôn.

Chu Khôi