Đề xuất không tăng thuế rượu, bia lên 100%

VBA đề xuất không tăng thuế rượu, bia lên 100%. Ảnh: Nam Khánh.

Tại dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) với đồ uống có cồn (bia, rượu) và nước ngọt đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến, cơ quan này đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình với rượu trên 20 độ lên 100% vào năm 2030. Tương tự, với rượu dưới 20 độ sẽ chịu thuế TTĐB 50% từ năm 2020 sau đó tăng lên cao nhất 70%. Bia các loại cũng tăng dần từ 80% lên 100%.

Bộ Tài chính cho rằng việc tăng thuế TTĐB đối với đồ uống có cồn (bia, rượu) sẽ làm tăng giá bán, góp phần hạn chế việc sản xuất và tiêu thụ mặt hàng này, từ đó hạn chế tác hại của việc uống rượu, bia nhiều, ảnh hưởng đến sức khỏe nhân dân.

Đề xuất lùi thời điểm hiệu lực của Luật

Liên quan đến dự thảo này, Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho biết đã nhận được khá nhiều phản hồi và trao đổi từ cộng đồng doanh nghiệp trong hơn 2 tuần qua. "Nhiều nội dung trong dự thảo Luật đang là mối quan ngại lớn nhất của cộng đồng doanh nghiệp ngành đồ uống", Hiệp hội nhấn mạnh.

VBA cho biết báo cáo đánh giá tác động sử dụng trước đại dịch Covid-19, không phản ảnh đúng thực tế tình hình doanh nghiệp hiện nay.

Đánh giá chung thị trường, đơn vị này cho rằng giai đoạn từ năm 2020 tới nay, ngành đồ uống đã liên tục phải chịu rất nhiều tác động lớn từ dịch bệnh, xung đột địa chính trị thế giới, các chính sách hạn chế đồ uống có cồn... dẫn tới sự sụt giảm báo động và ghi nhận sự "tụt dốc" về nhiều chỉ tiêu sản lượng, doanh thu, lợi nhuận của các doanh nghiệp.

Do đó, VBA kiến nghị lùi thời điểm hiệu lực của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) xuống năm 2027, thay vì năm 2026 như dự kiến của Bộ Tài chính.

Đồng thời, VBA đề xuất cơ quan quản lý xem xét giảm mức tăng thuế và giãn lộ trình tăng một cách hợp lý để tránh gây "sốc", tạo điều kiện để doanh nghiệp thích nghi với việc tăng thuế trong trong thời gian tới.

Cụ thể, về thuế suất, đối với rượu từ 20 độ trở lên, VBA đề nghị tăng thuế TTĐB từ 70% vào năm 2027, theo lộ trình lên 80% vào năm 2031. Với rượu dưới 20 độ, mức thuế sẽ tăng từ 40% lên tối đa 50%. Bia các loại tăng từ 70% lên cao nhất 80%.

Hiện tại, mức thuế TTĐB với bia là 65%, rượu là 35-65% tùy độ cồn dưới hay trên 20 độ. Bộ Tài chính muốn tăng thuế nhằm điều chỉnh giá bán thêm 10% theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Tuy nhiên, VBA cho rằng cơ sở đề xuất điều chỉnh thuế, đánh giá tác động của cơ quan soạn thảo chỉ tập trung vào mục tiêu tăng giá bán, chưa nhìn nhận ở góc độ ảnh hưởng tới giảm tiêu dùng, ngân sách hay doanh nghiệp.

Khó khăn kéo dài

Trên thực tế, VBA cho biết ngành bia chiếm 98,6% thị phần ngành đồ uống có cồn. Việt Nam sản xuất, tiêu thụ khoảng 4 tỷ lít bia/năm. Trong đó Sabeco, Heineken Việt Nam, Habeco, Carlsberg là những doanh nghiệp nắm giữ gần 95% thị phần và tổng sản lượng ngành.

Tuy nhiên, hiện các doanh nghiệp này đều đang chứng kiến sự sụt giảm mạnh về sản lượng, doanh thu và lợi nhuận, thậm chí còn có nhà máy bia phải đóng cửa.

Heineken mới đây đã thông báo tạm dừng hoạt động nhà máy bia ở Quảng Nam. Ảnh: Heineken.

Theo số liệu của Hiệp hội, Heineken Việt Nam - doanh nghiệp chiếm thị phần bia lớn nhất cả nước - lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ đã chứng kiến sự sụt giảm thị phần 2 con số trong năm 2023.

Bên cạnh đó, từ năm 2021 tới nay, Sabeco cũng đều ghi nhận tăng trưởng âm so với năm 2019 cả về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận từ một tới hai con số.

"Các nhà máy sản xuất gia công trong hệ thống kiệt quệ bởi giá đầu vào tăng 20-40%, trong khi giá bán không thể tăng kéo theo hàng loạt hệ thống dịch vụ nhà khách sạn với hàng triệu lao động đi kèm", Hiệp hội cho hay.

Cũng chung tình trạng này, Habeco - doanh nghiệp nắm phần lớn thị trường bia ở miền Bắc với thương hiệu bia Hà Nội - cũng ghi nhận sản lượng tiêu thụ năm 2023 giảm khoảng 30% so với năm 2019, ngân sách giảm 10% và phải cắt giảm 25% lao động.

Tương tự, Halico - chủ hãng rượu Vodka Hà Nội - đã liên tục thua lỗ nhiều năm nay. Đến cuối năm 2023, Halico đã ghi nhận lỗ quý thứ 27 liên tiếp, lũy kế lên gần 460 tỷ đồng.

Ngoài khó khăn của doanh nghiệp, VBA cho rằng khi tăng thuế, giá sản phẩm tăng cao, người tiêu dùng sẽ có xu hướng chuyển sang các mặt hàng khác rẻ tiền hơn, tiêu dùng các sản phẩm trôi nổi, chất lượng kém, hàng lậu, hàng giả... Đồng thời, làm giảm tính cạnh tranh của các sản phẩm trong nước.

Ngoài ra, kinh nghiệm quốc tế cho thấy tăng thuế cao sẽ tạo ra khoảng cách lớn về lợi ích giữa sản phẩm chính thống và bất hợp pháp cho hàng lậu sẽ tăng cao, tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với sức khỏe người tiêu dùng, phát sinh chi phí cho các cơ quan quản lý thị trường, hải quan chống hàng lậu...

Theo khảo sát thực tế tại một số địa phương, tình hình các doanh nghiệp tư nhân sản xuất các sản phẩm bia nhái các thương hiệu lớn và bán trên thị trường với giá rất rẻ gần như bằng với giá thành sản xuất không có thuế. Ước sản lượng những sản phẩm bia nhái các thương hiệu hiện khoảng 200-300 triệu lít.

Bên cạnh giải pháp tăng thuế, VBA cho rằng cần nghiên cứu và thực hiện các giải pháp, thực thi nghiêm chống hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ để bảo vệ các doanh nghiệp kinh doanh hợp pháp, chống thất thu ngân sách và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

Liên Phạm