KHƠI THÔNG 'ĐIỂM NGHẼN', BỨT PHÁ KINH TẾ BIÊN MẬU AN GIANG - Bài 3: Muốn bứt phá, phải gỡ 'điểm nghẽn'

Lực lượng Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Hà Tiên cùng hải quan kiểm tra hàng hóa trước khi xuất khẩu qua Campuchia. Ảnh: DANH THÀNH

Hạ tầng chưa đồng bộ

Trên quốc lộ 80B - tuyến đường vốn được xem là tuyến huyết mạch của giao thương biên giới, anh Nguyễn Văn Lợi lái xe tải vận chuyển nông sản từ Sa Đéc (Đồng Tháp) hướng về Cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương. Càng về cuối tuyến, đoạn qua xã Vĩnh Xương, xe lăn bánh chậm lại vì mặt đường hẹp, nhiều đoạn xuống cấp. Anh tấp vào một quán nước ven đường, lắc đầu than: “Đường nhỏ, nhiều đoạn ổ gà, trong khi xe tải trọng lớn, nhiều khi chúng tôi phải “canh đường” mà né nhau. Tôi mong tuyến này sớm được đầu tư mở rộng để đáp ứng nhu cầu lưu thông của xe container, xe tải nặng vận chuyển hàng hóa xuất, nhập khẩu đến Cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương”.

Lời anh Lợi cũng là nỗi trăn trở chung của chính quyền và người dân địa phương. Ngoài quốc lộ 80B, xã Vĩnh Xương mong muốn sớm xây dựng tuyến đường tỉnh 950 kết nối Cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương và Cửa khẩu quốc gia Khánh Bình để hình thành trục giao thương liên hoàn. Hiện nay do chưa có đường kết nối thẳng nên xe vận chuyển hàng hóa từ Cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương đến Cửa khẩu quốc gia Khánh Bình phải đi vòng qua các xã khác, khiến chi phí logistics đội lên. Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) xã Vĩnh Xương Bùi Thái Hoàng kiến nghị: “Chúng tôi mong muốn Trung ương đầu tư đồng bộ hạ tầng tại Cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương, gắn với việc nâng cấp, mở rộng các tuyến huyết mạch như quốc lộ 80B, đường tỉnh 950 và các trục kết nối liên vùng để tạo điều kiện thuận lợi cho xã khai thác hiệu quả tiềm năng, phát triển kinh tế biên mậu”.

Cửa khẩu quốc gia Khánh Bình đang chuẩn bị nâng cấp thành cửa khẩu quốc tế. Theo đó, quốc lộ 91C, con đường nối trực tiếp từ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng đến cửa khẩu này cũng cần được mở rộng để tạo “trục xương sống” giao thương mới giữa Việt Nam và Campuchia. Cử tri trong tỉnh nhiều lần kiến nghị xây dựng tuyến nối này. Thế nhưng, theo Bộ Xây dựng, do khó khăn về nguồn vốn, giai đoạn 2021 - 2025 chưa thể bố trí vốn cho các đoạn trọng điểm.

Theo Trưởng Ban Quản lý Khu Kinh tế tỉnh Trần Minh Nhựt, thời gian qua, An Giang nỗ lực tận dụng lợi thế từ các cửa khẩu nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế biên mậu. Tuy nhiên, mạng lưới đường bộ nối từ cửa khẩu về các trung tâm sản xuất và tiêu thụ hiện chưa được hoàn thiện, khiến hoạt động giao thương còn thiếu tính kết nối và liền mạch. Mặc dù tỉnh đã có quy hoạch phát triển các tuyến kết nối như cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, quốc lộ N1, đường tỉnh 950, nhưng tiến độ triển khai còn chậm, chưa kết nối hết nội vùng.

An Giang xác định kinh tế biên mậu là một trong những trụ cột chiến lược để tập trung phát triển đồng bộ trong giai đoạn 2021 - 2025. Tuy nhiên, UBND tỉnh thẳng thắn đánh giá kinh tế biên mậu tuy được quan tâm phát triển nhưng nguồn lực đầu tư còn hạn chế. Kết cấu hạ tầng giao thông chưa đáp ứng nhu cầu phát triển, đặc biệt là hạ tầng công nghiệp và logistics còn chưa đồng bộ, phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn đầu tư công. Chủ tịch UBND xã Khánh Bình Tạ Văn Khương chỉ ra rằng: “Hạ tầng chưa đồng bộ, nhất là đường giao thông nông thôn; thiếu cụm công nghiệp, nhà máy chế biến nông sản. Thêm vào đó, chính sách đất đai, thu hút đầu tư chưa thật sự thông thoáng, nguồn vốn đâu tư hạn hẹp. Đây chính là những nguyên nhân khiến xã chưa khai thác được hết lợi thế biên mậu”.

Phường Hà Tiên được định hướng đến năm 2030 cùng với Rạch Giá, Long Xuyên, Châu Đốc trở thành “tứ giác động lực” của tỉnh, phát triển logistics, du lịch văn hóa, kinh tế biển, thương mại biên giới và là đầu mối giao thương, hợp tác với Vương quốc Campuchia. Tuy nhiên, theo các ngành chức năng của Hà Tiên, lĩnh vực thương mại biên giới chưa được phường khai thác tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Nguyên nhân do các mô hình sản xuất, kinh doanh chủ yếu quy mô nhỏ. Việc huy động doanh nghiệp tham gia đầu tư, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất tại khu vực biên giới còn gặp nhiều khó khăn. Hạ tầng và cơ sở vật chất chưa đáp ứng nhu cầu.

Thiếu liên kết vùng và quốc tế, hạ tầng logistics còn yếu

An Giang giáp Campuchia và kết nối thuận tiện với các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, nhưng sự phối hợp liên tỉnh, liên quốc gia thời gian qua chủ yếu ở cấp độ hành chính, chưa đủ độ sâu để thúc đẩy hợp tác kinh tế thực chất. Đây là một trong những nguyên nhân khiến kinh tế biên mậu của An Giang chưa đủ sức để bứt phá. “Hiện vẫn chưa có cơ chế liên kết hiệu quả để hình thành chuỗi giá trị xuyên biên giới, đặc biệt trong lĩnh vực nông sản, thủy sản và logistics”, ông Trần Minh Nhựt nói.

Ông Trần Minh Nhựt phân tích thêm, hiện hạ tầng logistics và dịch vụ hỗ trợ biên mậu của An Giang còn yếu và thiếu chuẩn hóa. Các trung tâm logistics, kho bãi, dịch vụ giao nhận và hỗ trợ xuất, nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu hiện chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, dẫn đến chi phí vận chuyển cao, thời gian lưu thông kéo dài, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa địa phương.

Thêm vào đó, việc thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao và chậm ứng dụng công nghệ quản lý hiện đại cũng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả vận hành khu vực cửa khẩu. Các hệ thống hải quan điện tử, kiểm soát biên giới bằng công nghệ số, truy xuất nguồn gốc và quản lý chuỗi cung ứng còn chưa được áp dụng rộng rãi, khiến môi trường đầu tư, kinh doanh tại khu vực biên giới chưa thực sự hấp dẫn đối với doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, nếu không sớm tháo gỡ những điểm nghẽn trên, kinh tế biên mậu An Giang sẽ mãi là tiềm năng chưa được khai mở trọn vẹn. Với vị trí “hai cửa” hiếm có, vừa giáp biển vừa giáp biên giới, vùng đất này xứng đáng được đầu tư để trở thành trở thành trung tâm giao thương biên mậu của cả vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Ngoài 7 cửa khẩu, An Giang còn có nhiều chợ biên giới. Các chợ này vừa phục vụ nhu cầu mua bán hàng hóa của cư dân biên giới vừa thúc đẩy giao thương với các vùng lân cận và cả với nước bạn Campuchia. Tuy nhiên, hiện đa phần chợ chỉ sôi động vào buổi sáng, nhiều ki ốt bỏ trống, hạ tầng xuống cấp, thiếu kho lạnh, nhà lồng...

(Còn tiếp)

TÚ LY - DANH THÀNH