Không để 'mất bò mới lo làm chuồng'

Cầu Vĩnh Tuy tróc bê tông, trơ lõi thép sau vụ cháy bãi xe gầm cầu. Ảnh: Quang Phong/Báo Tin tức và Dân tộc.

Ngay sau khi xảy ra vụ hỏa hoạn nghiêm trọng, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Công điện số 157/CĐ-TTg yêu cầu Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội rà soát ngay việc cấp phép và tổ chức quản lý bãi trông giữ xe trong vụ hỏa hoạn nêu trên; làm rõ nguyên nhân xảy ra vụ hỏa hoạn, đồng thời phải có biện pháp xử lý nghiêm trách nhiệm của tổ chức, cá nhân vi phạm liên quan đến hoạt động cấp phép, quản lý, biện pháp bảo đảm phòng cháy, chữa cháy bãi xe dưới gầm cầu, gầm đường bộ và biện pháp bảo đảm an toàn công trình cầu theo đúng quy định của pháp luật.

Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chỉ đạo rà soát toàn bộ các bãi trông giữ xe dưới gầm cầu, gầm đường bộ trên địa bàn, có biện pháp chấn chỉnh, xử lý nghiêm các sai phạm theo đúng quy định của pháp luật và phải chịu trách nhiệm toàn diện nếu để tồn tại hoạt động trông giữ xe dưới gầm cầu, gầm đường bộ trái quy định của pháp luật, làm uy hiếp an toàn công trình cầu đường bộ trên địa bàn.

Ngày 3/9, Sở Xây dựng Thành phố Hà Nội cũng đã có văn bản yêu cầu rà soát, di dời toàn bộ bãi trông giữ xe ra khỏi gầm cầu cạn trước 30/10, trong khi đó Bộ Xây dựng cũng yêu cầu các tỉnh, thành phố rà soát, xử lý nghiêm các vi phạm trong quản lý hành lang an toàn đường bộ; đồng thời lên kế hoạch di dời toàn bộ bãi xe dưới gầm cầu. Đây là những biện pháp cần thiết, kịp thời để trấn chỉnh ngay những vi phạm các qui định về phòng cháy chữa cháy, tránh xảy ra những vụ việc nghiêm trọng hơn.

Có thể thấy, tại các đô thị lớn, do quỹ đất hạn hẹp, nhiều bãi xe tận dụng gầm cầu, vỉa hè, khu đất trống để trông giữ phương tiện. Theo thống kê, Hà Nội hiện có gần 8 triệu phương tiện giao thông và mỗi năm lại gia tăng thêm từ 4 - 5%, nhưng hạ tầng giao thông tĩnh của thành phố mới chỉ đáp ứng được khoảng 10% nhu cầu đỗ gửi xe. Tuy nhiên, rõ ràng việc tận dụng không gian dưới các gầm cầu làm bãi trông giữ xe đã cho thấy tình trạng lợi bất cập hại. Không ít nơi thiếu hệ thống báo cháy, họng nước chữa cháy, trong khi bình chữa cháy thì chỉ mang tính hình thức; phương tiện xếp chen chúc, không có khoảng cách an toàn; nhân viên trông giữ chưa qua tập huấn kỹ năng xử lý sự cố. Những “bãi xe tạm bợ” ấy, trong mắt người dân, chỉ đơn giản là chỗ gửi phương tiện, nhưng thực chất lại tiềm ẩn nguy cơ trở thành “quả bom nổ chậm” giữa lòng thành phố. Rõ ràng, lợi ích nhỏ từ việc giữ xe không thể so sánh với thiệt hại khổng lồ nếu xảy ra sự cố.

Những chiếc ô tô đỗ sát nhau dưới gầm cầu Chương Dương sẽ phải di chuyển đi trước ngày 30/10. Ảnh: Quốc Khánh - TTXVN

Trên thực tế, Luật phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ, cùng các nghị định, thông tư hướng dẫn, đã quy định đầy đủ tiêu chuẩn an toàn đối với bãi đỗ xe: phải có thiết kế, thẩm duyệt, phương tiện phòng cháy chữa cháy tại chỗ... Tuy nhiên, nhiều bãi xe, nhất là các điểm trông giữ tạm thời, vẫn ngang nhiên hoạt động mà không đáp ứng những yêu cầu tối thiểu. Phải chăng, khoảng cách lớn nhất hiện nay không nằm ở khung pháp lý, mà ở khâu chấp hành và giám sát?

Từ vụ vụ việc ở gầm cầu Vĩnh Tuy có thể thấy có nhiều nguyên nhân trực tiếp dẫn tới hỏa hoạn tại các bãi xe, từ việc , xe chứa xăng dầu dễ bắt lửa, hệ thống điện chiếu sáng khu vực được câu mắc tạm bợ, không gian chật hẹp so với số lượng phương tiện quá lớn, cho tới ý thức của một số người gửi và trông giữ xe còn hạn chế. Song gốc rễ của vấn đề lại nằm ở sự quản lý lỏng lẻo khi mà không ít điểm trông giữ xe “chui” vẫn tồn tại công khai, thậm chí ngay dưới gầm cầu – nơi vốn không được quy hoạch làm bãi xe. Rõ ràng, khi các quy định pháp luật chưa được thực thi nghiêm túc, nguy cơ cháy nổ là hệ quả tất yếu.

Chính vì vậy, yêu cầu trước mắt là phải kiểm tra, xử lý dứt điểm những bãi xe không bảo đảm điều kiện an toàn tại tất cả các bãi trông xe công cộng; thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ liên quan đến sự tồn tại của các bãi trông xe dưới các khu vực gầm cầu, gầm đường bộ trái qui định. Song song với đó, đối với các bãi trông giữ xe công cộng khác cũng cần rà soát và đầu tư cơ sở vật chất một cách phù hợp, trong đó chú trọng việc trang bị hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động, bố trí lối thoát hiểm hợp lý, duy trì khoảng cách giữa các phương tiện. Đặc biệt, nhân viên trông giữ xe phải được huấn luyện kỹ năng phòng cháy chữa cháy, bởi sự chủ động ban đầu có thể quyết định thành bại trong dập lửa. Về lâu dài, có lẽ các cấp có thẩm quyền cần phải xem xét quy hoạch lại hệ thống bãi đỗ xe. Các đô thị cần dành quỹ đất xây dựng bãi xe nhiều tầng, bãi xe thông minh đáp ứng chuẩn an toàn, thay thế dần các bãi tạm bợ, chắp vá.

Mặt khác, cũng cần phải hiểu rằng đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy không chỉ là nhiệm vụ của chính quyền hay lực lượng chức năng. Người dân cũng cần nâng cao ý thức tự bảo vệ tài sản bằng cách gửi xe ở những điểm được cấp phép, tuân thủ quy định, không tùy tiện sạc điện trong bãi. Mỗi hành vi nhỏ đều có thể góp phần ngăn ngừa hoặc châm ngòi cho một thảm họa.

Vụ cháy ở gầm cầu Vĩnh Tuy là một lời nhắc nhở nghiêm khắc. Nếu công tác quản lý và ý thức cộng đồng không thay đổi, những vụ việc tương tự hoàn toàn có thể tái diễn, gây thiệt hại nặng nề hơn. Đã đến lúc phải coi bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy ở bãi gửi xe công cộng là nhiệm vụ cấp thiết, không thể làm qua loa, càng không thể để “mất bò mới lo làm chuồng”.

Hoài Nam