Không gian trưng bày bút tích của các vua nhà Nguyễn qua Châu bản

Châu bản triều Nguyễn là hệ thống văn bản hành chính được sản sinh trong quá trình hoạt động quản lý Nhà nước của bộ máy chính quyền triều Nguyễn, bao gồm văn bản do các Hoàng đế ban hành và văn bản do các cơ quan trong hệ thống chính quyền đệ trình lên Hoàng đế phê duyệt bằng mực màu son đỏ. Hệ thống văn bản này được giao cho Nội các triều Nguyễn tập hợp và quản lý thống nhất thành một khối văn thư của triều đình.

Châu bản triều Nguyễn còn lại hiện nay gồm hơn 86.000 văn bản gốc của 11 triều vua nhà Nguyễn là Gia Long, Minh Mệnh, Thiệu Trị, Tự Đức, Kiến Phúc, Hàm Nghi, Đồng Khánh, Thành Thái, Duy Tân, Khải Định và Bảo Đại. Trong đó, có 10 vị vua để lại bút tích phê duyệt bằng mực son trên văn bản. Hai triều vua không có Châu bản là Dục Đức và Hiệp Hòa.

Đây là tài liệu hành chính gốc duy nhất ở Việt Nam và thuộc số ít trên thế giới còn lưu được bút tích phê duyệt trực tiếp của các hoàng đế trên văn bản.

Trải qua 143 năm tồn tại (1802 - 1945), triều Nguyễn đã lưu dấu ấn trong lịch sử về thống nhất giang sơn, xác lập chủ quyền, quan hệ bang giao, kiến thiết kinh đô, văn hóa giáo dục, đời sống xã hội, thiết chế hành chính, chế định luật pháp, khoa cử thư tịch..., tất cả đều được phản ánh rõ nét qua Châu bản triều Nguyễn.

Tập phiên bản Châu bản triều Nguyễn về chủ quyền Hoàng Sa, Trường Sa

Triển lãm còn trưng bày những hiện vật tiêu biểu của triều Nguyễn. Ấn Mệnh đức chi bảo bằng vàng năm Minh Mạng thứ 8 (năm 1827).

Một số văn bản tiêu biểu trong trưng bày lần này gồm có: Châu bản năm Minh Mạng 19 (1838) cho biết từ đây quốc hiệu nước ta là Đại Nam; văn bản năm Tự Đức 12 (1859); Châu bản triều Nguyễn ghi chép về nghi lễ tiết Nguyên đán và tuyên đọc ân chiếu; bản Dụ Cần vương duy nhất trong Châu bản triều Nguyễn đề ngày 12 tháng 6 năm Hàm Nghi nguyên niên.

Một trong những điểm đáng chú ý của trưng bày lần này là sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, không gian thiết kế ấn tượng kết hợp công nghệ trình chiếu, nghệ thuật sắp đặt, làm tôn lên giá trị của tài liệu, hiện vật trưng bày đem đến cho người xem những trải nghiệm sống động.

Bên cạnh đó, khách tham quan còn được trực tiếp tương tác để tìm hiểu, khám phá thêm nhiều thông tin lịch sử bổ ích, thú vị từ Châu bản.

Trưng bày Châu bản triều Nguyễn kết hợp công nghệ trình chiếu ánh sáng bắt mắt.

Những hoạt động chính trị, văn hóa, xã hội thời Nguyễn được tái hiện sống động.

Đây là khối tài liệu gốc quý giá với thông tin có độ tin cậy cao, nội dung phản ánh hầu như mọi mặt xã hội Việt Nam dưới triều Nguyễn. Năm 2014, Châu bản triều Nguyễn được UNESCO vinh danh là Di sản tư liệu khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Năm 2017, Châu bản triều Nguyễn được UNESCO vinh danh là Di sản tư liệu thế giới.

Quá khứ khép lại, lịch sử đã bước sang trang mới nhưng những câu chuyện của tiền nhân luôn là sự gắn kết giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Châu bản triều Nguyễn được lưu giữ và công bố cũng là cách những thế hệ hiện tại trân trọng lịch sử hào hùng. Châu bản triều Nguyễn - Ký ức một triều đại mở cửa đón công chúng tự do tham quan và trải nghiệm tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, Hà Nội.

Những dòng cảm tưởng được nhiều bạn trẻ ghi lại sau khi tham quan không gian trưng bày “Châu bản triều Nguyễn – Ký ức một triều đại”.

Quách Sơn