Không phải SGK, sách tham khảo ở bậc phổ thông mới là 'gánh nặng' cho phụ huynh
Danh mục sách tham khảo dùng cho thư viện trường học năm học 2019-2020 chỉ riêng bậc tiểu học đã lên đến 409 đầu sách.
Thời gian qua, câu chuyện về chuyện bán sách giáo khoa kèm sách bài tập, sách tham khảo tiếp tục là vấn đề được dư luận đặc biệt quan tâm.
Đáng nói, nhiều phụ huynh phản ánh, các năm học trước họ cũng phải mua sách lớp 1 nguyên bộ nhưng hết một năm học, có nhiều quyển sách còn mới tinh, học sinh không dùng đến một trang nào.
Từ sự việc này, người viết đã tìm hiểu danh mục sách tham khảo dùng trong thư viện trường học hiện nay thế nào thì cảm thấy "choáng" vì số lượng đầu sách.
Danh mục sách tham khảo năm học 2020-2021 bậc tiểu học, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam có 393 đầu sách. (Ảnh: Cao Nguyên)
Cho đến thời điểm này, trên trang web của Nhà xuất bản Đại học Sư phạm giới thiệu khá nhiều sách tham khảo cho các bậc học. Cụ thể, bậc tiểu học có 200 đầu sách; bậc trung học cơ sở có 61 đầu sách; bậc trung học phổ thông có 12 đầu sách. [1]
Ngày 25/6/2022, người viết truy cập danh mục sách tham khảo của Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh và Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh thì không có thông tin liên quan. [2], [3]
Riêng Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã công bố chi tiết danh mục sách tham khảo dùng cho thư viện trường học các năm 2019, 2020, 2021, 2022 (quý 1).
Theo đó, ngày 21/8/2019, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ra công văn số 1073/NXBGDVN-TTTV gửi Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo các tỉnh, thành phố; Giám đốc các công ty sách, thiết bị trường học về giới thiệu Danh mục sách tham khảo dùng cho thư viện trường học năm học 2019-2020.
Nội dung công văn cho biết, mục đích của việc công bố Danh mục sách tham khảo để giúp các trường học có cơ sở lựa chọn, bổ sung sách cho thư viện, phục vụ nhu cầu giảng dạy của giáo viên, nhu cầu học tập, nâng cao kĩ năng, kiến thức cho học sinh, đồng thời giúp ngành giáo dục địa phương quản lí chất lượng nguồn sách, đánh giá xếp loại thư viện trường học.
Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đề nghị các Sở Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn các cơ sở giáo dục triển khai bổ sung sách mới cho thư viện trường để đáp ứng nhu cầu giáo viên và học sinh, góp phần nâng cao văn hóa đọc của nhà trường. [4]
Theo đó, Danh mục sách bậc tiểu học lên đến 409 đầu sách, cuốn có giá thấp nhất là 10.000 đồng và cao nhất là 150.000 đồng.
Riêng sách tham khảo lớp 1, theo tôi, nhiều cuốn chưa thực sự cần thiết như: Thực hành giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 1 (Bộ Giáo dục và Đào tạo); Giáo dục thể chất 1 - dành cho học sinh (Bộ Giáo dục và Đào tạo); Thủ công thực hành lớp 1 (Nguyễn Hữu Hạnh); Văn hóa giao thông dành cho học sinh lớp 1 (Bộ Giáo dục và Đào tạo)...
Học sinh lớp 1 nhiều em chưa đọc thông viết thạo, có cần tham khảo hàng loạt tài liệu như thế này hay không? (Ảnh: Cao Nguyên)
Danh mục sách bậc trung học cơ sở có 271 đầu sách, cuốn có giá thấp nhất là 6.000 đồng và cuốn cao nhất là 75.000 đồng.
Danh mục bậc trung học phổ thông có 73 đầu sách, có giá giao động từ 25.000 đồng đến 50.000 đồng và cuốn có giá cao nhất là 140.000 đồng.
Còn tạp chí, chuyên đề có 16 cuốn, chủ yếu là tạp chí Toán học và Tuổi trẻ, Văn học và Tuổi trẻ với giá dao động từ 9.500 đồng đến 199.000 đồng.
Thống kê cho thấy, tổng số đầu sách tham khảo của bậc tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông dùng cho thư viện trường học của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là 769 đầu sách. [5]
Trên trang web của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam cũng công bố Danh mục sách tham khảo dùng cho thư viện trường học năm học 2020-2021 gồm 428 đầu sách. [6]
Cụ thể, bậc tiểu học có 270 đầu sách, bậc trung học cơ sở có 123 đầu sách, bậc trung học phổ thông có 7 đầu sách và sách dùng chung có 28 đầu sách.
Năm 2022, Danh mục sách tham khảo tháng 3/2022 do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành bao gồm 98 đầu sách.
Bộ sách Hướng dẫn ôn tập kì thi trung học phổ thông quốc gia (kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông - tác giả chú thích) năm 2021-2022 gồm 5 cuốn, tương ứng với 5 bài thi: Toán, Ngữ văn, Tiếng Anh, Khoa học tự nhiên (tổ hợp Vật lí, Hóa học, Sinh học) và Khoa học xã hội (tổ hợp Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân). [7]
Danh mục sách tham khảo tháng 4/2022 của Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam bao gồm 153 đầu sách sách.
Trong đó, bộ sách 35 đề ôn luyện Tiếng Việt lớp 1, lớp 2 có lời giới thiệu là "được biên soạn bám sát nội dung các tuần học trong sách học sinh... Các em có thể tự học dưới sự hướng dẫn của cha mẹ, thầy cô bằng cách “thử sức” qua các đề ôn luyện, qua đó tự đánh giá được năng lực học tập của mình cũng như phát triển các kĩ năng cần thiết".
Qua những liệt kê như trên có thể thấy rằng, số lượng sách tham khảo bậc tiểu học rất lớn. Và một trong những lý do khiến các gia đình có con đi học bức xúc vì nhiều trường đóng danh mục sách giáo khoa có kèm theo các sách tham khảo, sách bài tập. Không ít phụ huynh khi được nhà trường gửi danh mục sách đăng ký nghĩ rằng phải mua đủ theo danh mục trường gửi.
Một vấn đề băn khoăn là, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 bậc tiểu học quy định thời lượng giáo dục thực hiện dạy học 2 buổi/ngày, mỗi ngày bố trí không quá 7 tiết học; mỗi tiết học 35 phút. [8] Riêng học sinh lớp 1 năm vừa qua, một số giáo viên cho biết, đến cuối năm học vẫn rất nhiều em chưa thể đọc thông, viết thạo. Vậy, các em có thể đọc hàng đống sách tham khảo như thế?
Liên quan đến sách tham khảo, tại Chương trình làm việc Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, ngày 02/6/2022, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định nhấn mạnh, rất nhiều nhà giáo dục kinh nghiệm trên thế giới đã chỉ ra rằng, sách tham khảo chỉ dùng cho các thầy cô giáo sử dụng để phong phú bài giảng của mình. Còn học sinh tiểu học không cần có sách tham khảo.
Thiết nghĩ, chức năng của nhà trường là dạy học và giáo dục học sinh sao cho tốt. Vậy nên, Bộ Giáo dục cần có quy định cấm bán sách tham khảo trong trường học. Hơn nữa, việc kinh doanh sách tham khảo ở trường khiến hình ảnh người thầy ít nhiều bị ảnh hưởng, trong khi đó, nói thẳng "chiết khấu" bán sách tham khảo nào đến được tay thầy cô.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://nxbdhsp.edu.vn/ProductList/26-sach-tham-khao-bo-tro
[2] http://epub.hcmue.edu.vn/?product_cat=sach-tham-khao
[3] https://vnuhcmpress.edu.vn/
[4] https://www.nxbgd.vn/bai-viet/danh-muc-sach-tham-khao-dung-trong-tvth-tu-nam-hoc-2019-2020
[5] https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https://www.nxbgd.vn/attachments/files/excel/danh%20muc%20sach%20tvth%20nam%202019%20ban%20cong%20bo.xls
[6] https://sachdientu.sachthietbigiaoduc.vn/tin-tuc/danh-muc-sach-tham-khao-dung-cho-thu-vien-truong-hoc-tu-nam-hoc-2020-2021.html
[7] https://www.nxbgd.vn/bai-viet/danh-muc-sach-tham-khao-do-nxb-giao-duc-viet-nam-phat-hanh-thang-3-nam-2022
[8] http://rgep.moet.gov.vn/chuong-trinh-gdpt-hien-hanh/chuong-trinh-giao-duc-pho-thong-cap-tieu-hoc-4542.html
