Không thu phí vào nội đô dịp cuối tuần, nhiều xe được miễn, giảm

Không thu ngày nghỉ lễ, cuối tuần, khung giờ đêm

Tại Dự thảo Đề án thu phí vào nội đô do Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội đệ trình Sở GTVT, các đối tượng thu phí, miễn phí đã được thông tin khá cụ thể.

Hà Nội thường xuyên ùn tắc do lưu lượng quá tải - Ảnh minh họa

Theo đó, Đề án xác định chỉ thu phí ô tô di chuyển từ bên ngoài Vành đai 3 vào trong khu vực thu phí có nguy cơ ùn tắc giao thông. Nhóm xe được miễn phí, gồm: xe ưu tiên theo quy định hiện hành, xe công an, quân đội, xe cứu thương, xe cứu hỏa; xe công vụ; xe buýt công cộng...

Nhóm xe được giảm phí gồm ô tô của các doanh nghiệp công ích, ô tô kinh doanh vận tải hành khách (xe hợp đồng, xe du lịch, taxi, xe tuyến cố định, xe vận tải trung chuyển hành khách); vận tải nội bộ từ 10 chỗ trở lên (bao gồm cả lái xe); ô tô kinh doanh vận tải hàng hóa (xe taxi tải, xe kinh doanh vận tải hàng hóa thông thường, xe kinh doanh vận tải hàng hóa không thu tiền trực tiếp); ô tô từ 9 chỗ trở xuống (bao gồm cả lái xe) của hộ gia đình trong khu vực thu phí, ô tô của cơ quan công sở trong khu vực thu phí.

Về thời gian thực hiện, từ nay đến năm 2023, Sở GTVT Hà Nội và các đơn vị có liên quan sẽ khảo sát, xây dựng lắp đặt các trạm thu phí, thời gian dự kiến bắt đầu thu phí xe vào nội đô là trong năm 2024.

Theo kết quả điều tra xã hội học cho thấy, mức phí người dân chấp nhận được là 22,3 nghìn đồng (năm 2019) và 31,8 nghìn đồng (năm 2022). Nếu tiến hành thu phí ở mức này sẽ có 55% người sử dụng phương tiện sẽ chấp nhận trả phí để đi lại nhanh chóng bằng các phương tiện xe ô tô con, số còn lại sẽ chuyển sang phương tiện khác được miễn hoặc giảm phí.

Để xác định được khoảng phí tối thiểu - tối đa, các kết quả về giảm lưu lượng giao thông và tổng tiền phí thu được dự báo lần lượt theo các mức phí 25.000đ - 60.000đ/ lượt nhằm xác định hiệu quả giảm ùn tắc giao thông tương ứng từng mức phí.

Dựa trên các nguyên tắc và căn cứ xác định mức thu nói trên, mức phí đề xuất dự kiến: Giờ cao điểm ngày thường (các ngày làm việc trong tuần): đối với các ô tô là đối tượng thu phí, mức thu đề xuất 50.000đ/lượt.

Mức phí giờ cao điểm, ngày thường đối với các xe ô tô được giảm phí sẽ là 10.000đ/ lượt, tỷ lệ xe taxi dưới 9 chỗ trở xuống được giảm phí là 10%, xe ô tô cá nhân được miễn phí 15%.

Đáng chú ý, mức thu linh hoạt thay đổi theo các khung giờ (giờ cao điểm, giờ thường và giờ thấp điểm). Trong đó, giờ thấp điểm sẽ thu thấp hơn hoặc miễn phí hoàn toàn cho các phương tiện.

Giờ cao điểm sáng từ 6h00 - 9h00 và cao điểm chiều từ 16h00 - 19h30. Không thu các giờ đêm từ 21h00 - 5h00. Các giờ còn lại mức phí bằng 50% giờ cao điểm. Không thu ngày cuối tuần, ngày lễ.

Tổng tiền thu phí hàng năm được xác định trên cơ sở phi lợi nhuận trong giai đoạn khấu hao thiết bị hệ thống thu phí khoảng 5 năm (trên thế giới thời gian khấu hao thiết bị hệ thống thu phí khoảng 3 - 5 năm.

Dự kiến với mức phí này, giai đoạn 1 (thí điểm 15 cổng) thu được khoảng hơn 483 tỷ đồng/ năm. Giai đoạn 2 (thêm 59 cổng) khoảng hơn 714 tỷ đồng/năm. Giai đoạn 3 (thêm 13 cổng) đạt khoảng hơn 785 tỷ đồng/năm.

Số tiền thu được từ phí dùng để bù đắp chi phí vận hành và bảo trì (O&M) hàng năm. Sau khi bù hết chi phí O&M và chi phí đầu tư hệ thống thu phí, số tiền thu được còn lại sẽ nộp vào ngân sách thành phố và được sử dụng cho các mục đích nâng cao năng lực hệ thống giao thông đô thị, giảm ùn tắc giao thông của thành phố.

Các tuyến đường vào trung tâm TP hiện đang quá tải nhiều lần so với thiết kế, trong ảnh đường Lê Văn Lương "chật ních" phương tiện

Nghiên cứu kỹ càng, tạo sự đồng thuận

Trao đổi với Báo Giao thông, chuyên gia Nguyễn Thị Thu Thủy cho rằng, tình trạng ùn tắc giao thông vào các khung giờ cao điểm đang xảy ra phức tạp, gây ảnh hưởng không nhỏ đến công việc và tâm lý của người dân.

Nếu thành phố không đưa ra các giải pháp đồng bộ từ tổ chức giao thông, phát triển vận tải công cộng, đến kiểm soát phương tiện bằng kinh tế thu phí, sẽ khó cải thiện được tình hình.

Khẳng định để có một đô thị hiện đại, văn minh, trong đó giao thông không ùn tắc, không khí không ô nhiễm, người dân cần chia sẻ với thành phố vì những nhiệm vụ chung, song bà Thủy cho rằng ở chiều ngược lại, Hà Nội cần nghiên cứu rất kỹ càng, lấy ý kiến người dân, tuyên truyền, tạo sự đồng thuận của xã hội.

"Tôi đã di chuyển qua một số nước có thu phí phương tiện. Đơn cử như Singapore họ không thu ở tất cả các tuyến đường, tất cả các khung giờ. Việc này đảm bảo quyền lợi cho chủ xe người dân có sự lựa chọn và nhận được sự đồng thuận cao của dư luận.

Họ chỉ thu phí trên các tuyến đường, khu vực thường xuyên ùn tắc, nếu vào nội đô, chủ xe đi vào các tuyến đường khu vực này sẽ mất phí. Nếu vào nội đô bằng cách đi tránh, đi vòng, họ sẽ không mất phí. Các khu vực thu phí chỉ thu vào giờ cao điểm, vào các giờ thấp điểm như sáng sớm, buổi trưa và buổi tối…, chủ phương tiện sẽ không mất phí. Vì vậy, quá trình hoàn thiện đề án Hà Nội cần hết sức lưu ý điều này", bà Thủy cho hay.

Về công nghệ thu phí, bà Thủy lưu ý Hà Nội áp dụng công nghệ thu phí tự động, đảm bảo người mất phí không gặp cảnh ùn tắc trên con đường họ di chuyển vào.

Đồng quan điểm, TS.Nguyễn Hữu Đức - chuyên gia giao thông nói: Việc lập trạm thu phí để giảm ô tô chỉ là một trong những giải pháp. Hà Nội sẽ còn phải nghiên cứu rất nhiều mới có thể triển khai vào thực tế.

"Nếu mục đích thu phí để giảm lượng xe ô tô thì điều kiện quan trọng và tiên quyết nhất, theo tôi, đó là Hà Nội phải xây dựng được một hệ thống vận tải công cộng tương đối phát triển, khuyến khích và thu hút người dân sử dụng thì mới có thể nghĩ đến việc thu phí để lượng giảm xe ô tô đi vào nội đô", ông Đức nói và cho rằng cần học hỏi kinh nghiệm của các nước đã triển khai việc thu phí vào nội đô.

Tất nhiên, việc áp dụng như thế nào cũng cần phải xét đến các yếu tố đặc thù của từng quốc gia, cụ thể là trình độ phát triển, thu nhập bình quân đầu người, tỷ lệ sử dụng các phương tiện công cộng...

Lê Tươi