Khu công nghiệp xanh định hình chiến lược mới trong thu hút đầu tư của TP.HCM

Quốc hội vừa thông qua Nghị quyết số 260/2025/QH15 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, trong đó có việc trao quyền cho Thành phố chủ động xây dựng danh mục và tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chiến lược, dựa trên những chuẩn mực rõ ràng về quy mô vốn, năng lực công nghệ, kinh nghiệm triển khai các dự án. Đồng thời, Nghị quyết số 260/2025/QH15 cũng cho phép TP.HCM áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt đối với một số dự án trọng điểm.

Trong bối cảnh dòng vốn FDI toàn cầu đang dịch chuyển mạnh sang các tiêu chuẩn ESG và mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, TP.HCM xác định phát triển khu công nghiệp xanh, sinh thái là hướng đi chiến lược nhằm nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng cao trong thu hút đầu tư.

Điều này đã được Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP.HCM nhiệm kỳ 2025-2030 đề ra. Trong đó, việc triển khai đề án chuyển đổi, chuyển dịch các khu công nghiệp, khu chế xuất, tái cấu trúc các ngành công nghiệp chủ lực và hình thành các khu công nghiệp công nghệ thông tin tập trung sẽ là nhiệm vụ trọng tâm trong những năm tới.

Báo điện tử Đầu tư- Baodautu.vn có cuộc trao đổi với ông Võ Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội các doanh nghiệp khu công nghiệp TP.HCM (HBA) về chủ đề xây dựng và chuyển đổi các khu công nghiệp xanh.

Thưa ông, TP.HCM xác định phát triển khu công nghiệp xanh, sinh thái là một trụ cột trong chiến lược thu hút đầu tư giai đoạn tới. Dưới góc nhìn của ông, vì sao có thể nói đây là bước chuyển mang tính chiến lược không chỉ về môi trường mà còn về chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh của Thành phố?

Theo tôi đánh giá đây là một chủ trương đúng đắn, có tầm nhìn dài hạn và phù hợp với xu thế toàn cầu hiện nay. Trong xu hướng đầu tư mới, hiện nay các tập đoàn đa quốc gia khi lựa chọn địa điểm đầu tư không chỉ nhìn vào chi phí lao động, hạ tầng giao thông, mà giờ đây họ đặc biệt coi trọng các tiêu chí phát triển bền vững, mức độ phát thải carbon thấp và khả năng sử dụng năng lượng sạch…

Trong bối cảnh đó, nếu các khu công nghiệp tại TP.HCM (sau sáp nhập) vẫn phát triển theo mô hình truyền thống thì rất khó để cạnh tranh thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao. Vì vậy, định hướng phát triển khu công nghiệp xanh, sinh thái không chỉ là yêu cầu về môi trường, mà là điều kiện tiên quyết để Thành phố nâng cao chất lượng tăng trưởng và giữ vai trò đầu tàu thu hút đầu tư FDI của cả nước.

Ông Võ Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội các doanh nghiệp khu công nghiệp TP.HCM (HBA) - Ảnh: Lê Toàn

Khi chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp xanh, sinh thái, theo ông, đâu là những lợi ích dài hạn, mang tính nền tảng, giúp doanh nghiệp đứng vững và đi xa hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu?

Vừa rồi tôi đi thực tế một số khu công nghiệp tại TP.HCM đang triển khai thực hiện theo mô hình khu công nghiệp sinh thái thì thấy rằng, việc đầu tư khu công nghiệp xanh, hạ tầng thông minh mang lại lợi ích kinh tế rất rõ ràng trong dài hạn.

Thứ nhất là các khu công nghiệp xanh, hạ tầng thông minh có lợi thế vượt trội trong thu hút nhà đầu tư thứ cấp, đặc biệt là doanh nghiệp công nghệ cao, công nghiệp sạch và các tập đoàn lớn đang áp dụng giảm phát thải trong chuỗi cung ứng.

Thứ hai là việc sử dụng hiệu quả năng lượng, nước và nguyên vật liệu giúp doanh nghiệp giảm chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả sản xuất.

Quan trọng hơn, chuyển đổi xanh giúp doanh nghiệp gia tăng giá trị thương hiệu, nâng cao uy tín và dễ dàng tiếp cận các nguồn vốn xanh, tín dụng ưu đãi từ các tổ chức tín dụng, quỹ đầu tư phát triển bền vững.

Có thể nói đầu tư khu công nghiệp sinh thái sẽ mang lại lợi ích rất lớn cho tất cả các bên. Vậy chuyển động thực tế hiện nay tại các khu công nghiệp như thế nào thưa ông?

Nhiều doanh nghiệp đầu tư hạ tầng khu công nghiệp đã chủ động chuyển đổi tư duy đầu tư, đưa yếu tố xanh, hạ tầng thông minh vào ngay từ giai đoạn lập quy hoạch dự án. Điều này thể hiện qua việc đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt chuẩn cao, phát triển năng lượng tái tạo, tăng diện tích đất cây xanh, cũng như hướng tới mô hình cộng sinh công nghiệp. Một số khu công nghiệp đã thí điểm các giải pháp kinh tế tuần hoàn, chia sẻ hạ tầng và tài nguyên giữa các doanh nghiệp trong khu.

Thời gian qua, nhiều doanh nghiệp phát triển hạ tầng khu công nghiệp đã chủ động thay đổi cách tiếp cận, không chờ chính sách hoàn thiện mới bắt đầu làm, mà ngay từ giai đoạn lập quy hoạch, yếu tố xanh, sinh thái, hạ tầng thông minh đã được đưa vào như một tiêu chí bắt buộc, giảm mật độ xây dựng thuần, tăng tỷ lệ đất cây xanh, mặt nước, giao thông, bố trí không gian xanh trong sản xuất, dịch vụ, hạ tầng xã hội.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng đầu tư mạnh cho hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn cao, từng bước ứng dụng năng lượng tái tạo, điện mặt trời áp mái và các giải pháp quản lý thông minh. Một số khu công nghiệp đã bắt đầu hướng tới mô hình cộng sinh công nghiệp, trong đó chất thải của doanh nghiệp này trở thành nguyên liệu đầu vào cho doanh nghiệp khác, hình thành chuỗi giá trị tuần hoàn.

Hiện nay, TP.HCM đang thực hiện thí điểm Đề án chuyển đổi 5 khu chế xuất (KCX), khu công nghiệp (KCN) gồm Tân Thuận, Hiệp Phước, Tân Bình, Cát Lái, Bình Chiểu, nhiều doanh nghiệp hoạt động tại các khu công nghiệp này đã chủ động lên phương án chuyển đổi sản xuất bằng việc thay thế các dây chuyền sản xuất cũ sang công nghệ hiện đại, thông minh, phù hợp với nội dung đề án chuyển đổi sắp được phê duyệt.

TP.HCM đang hình thành nhiều khu công nghiệp xanh, sinh thái. Trong ảnh là Khu công nghiệp Phú Mỹ 3, TP.HCM- Ảnh: Lê Toàn

Khi triển khai các dự án khu công nghiệp xanh, những “điểm nghẽn” lớn nhất hiện nay mà doanh nghiệp gặp phải là gì thưa ông?

Khó khăn lớn nhất hiện nay là nguồn kinh phí đầu tư cho chuyển đổi theo mô hình hạ tầng xanh, thông minh, công nghệ xử lý môi trường hiện đại đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu lớn, trong khi thời gian hoàn vốn kéo dài, thời hạn sử dụng đất ngắn.

Về pháp lý hiện nay đã có Nghị định số 35/2022/NĐ-CP quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế và Thông tư số 05/2025/TT-BKHĐT hướng dẫn xây dựng khu công nghiệp sinh thái. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn phản ánh rằng các quy định pháp lý này còn nhiều điểm chưa rõ ràng khiến doanh nghiệp còn lúng túng khi triển khai.

Đối với hạ tầng dùng chung, đặc biệt là năng lượng tái tạo và xử lý chất thải theo mô hình tuần hoàn, cũng cần thêm sự hỗ trợ và đồng bộ chính sách từ cơ quan quản lý Nhà nước.

Vậy Hiệp hội có kiến nghị gì đến các cơ quan chức năng để tạo động lực mạnh mẽ hơn, giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư vào khu công nghiệp xanh ?

Hiệp hội kiến nghị Chính phủ và TP.HCM sớm bổ sung, hoàn thiện khung pháp lý đối với mô hình khu công nghiệp xanh, sinh thái, hạ tầng thông minh. Đồng thời có các cơ chế, chính sách ưu đãi cụ thể về đất đai, tín dụng xanh, thuế và phí để doanh nghiệp yên tâm đầu tư.

Ngoài ra, cần tăng cường đối thoại công - tư, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn quốc tế và chia sẻ các mô hình tốt để tạo hiệu ứng lan tỏa trong cộng đồng doanh nghiệp.

Với các mô hình khu công nghiệp sinh thái mới, ông có nghĩ đây sẽ là lợi thế khác biệt lớn nhất giúp Thành phố đón làn sóng đầu tư FDI xanh?

Với các cơ chế đặc thù mà Quốc hội vừa thông qua tại Nghị quyết số 260/2025/QH15 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, tôi tin rằng trong vài năm tới, TP.HCM sẽ hình thành được nhiều khu công nghiệp sinh thái kiểu mẫu để thu hút đầu tư các ngành công nghệ cao.

Điều này TP.HCM hoàn toàn có thể làm được vì hiện nay, sau khi mở rộng Thành phố hội đủ các lợi thế về quy mô thị trường, hệ sinh thái công nghiệp, dịch vụ tài chính và nguồn nhân lực chất lượng cao.

Khi những lợi thế này được kết hợp với mô hình khu công nghiệp xanh, sinh thái, TP.HCM không chỉ thu hút được dòng vốn đầu tư xanh, mà còn tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng bền vững, nâng cao vị thế của Thành phố trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Xin cảm ơn ông!

Lê Quân