Khu tái định cư còn phải hình thành được cộng đồng phát triển bền vững

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan trả lời chất vấn. Ảnh: Hồ Long

Đây là chia sẻ của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan khi trả lời chất vấn tại phiên chất vấn với nhóm lĩnh vực kinh tế ngành chiều nay, 6.11.

Dự kiến nâng chi trả khoán chăm sóc, bảo vệ rừng lên 400 - 600 nghìn đồng

ĐBQH Hồ Thị Kim Ngân (Bắc Kạn) cho biết, năm 2021, nhiều địa phương đã thực hiện giao khoán bảo vệ rừng cho cộng đồng dân cư, hộ gia đình các xã khu vực 2, khu vực 3, trong đó có tỉnh Bắc Kạn. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, việc thanh toán tiền nhân công khoán bảo vệ rừng năm 2021 vẫn chưa được thực hiện với Bắc Kạn là trên 28 tỷ đồng.

Đề nghị Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ rõ nguyên nhân của việc chậm chi trả? Đến bao giờ người dân ở địa phương có rừng như Bắc Kạn được chi trả tiền khoán chăm sóc, bảo vệ rừng?

Đại biểu Quốc hội Hồ Thị Kim Ngân (Bắc Kạn) chất vấn. Ảnh: Hồ Long

Trả lời chất vấn nêu trên, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho biết, để thực hiện chủ trương đóng cửa rừng tự nhiên, Chính phủ đã ban hành các chính sách để hỗ trợ khoán rừng, trong đó có cân đối giữa định mức và nhu cầu thực tế của ngân sách thì đang áp dụng với định mức từ 300 - 400 nghìn đồng. Qua nhiều kỳ họp Quốc hội, các địa phương cũng đã phản ánh định mức này rất thấp. Do đó, hiện nay chấp hành ý kiến của Thủ tướng Chính phủ, Bộ đang tiến hành sửa đổi Luật Lâm nghiệp, dự thảo một Nghị định để nâng lên mức từ 400 - 600 nghìn đồng.

Về nhu cầu, theo định mức của Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn thì phải khoảng từ 1,1 - 1,3 triệu đồng, nhưng phải cân đối từ nguồn lực chung. Hiện Bộ đang chuẩn bị trình Thủ tướng Chính phủ các đề án phát huy giá trị đa dịch vụ hệ sinh thái rừng để tìm, tạo ra nhiều việc làm và sinh kế dưới tán rừng, chứ không chỉ thuê bảo vệ rừng vì còn có lực lượng cán bộ kiểm lâm và các chủ rừng nữa. Và "vấn đề cụ thể sẽ báo cáo Quốc hội sau", Bộ trưởng cho biết.

Khó khăn trong bố trí quỹ đất sản xuất khu tái định cư

Tại Nghị quyết 134 của Quốc hội có yêu cầu Chính phủ xây dựng, triển khai Đề án tổng thể về sắp xếp, di dời, bố trí lại dân cư vùng có nguy cơ hoặc vùng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của thiên tai. Tại Quyết định 590 của Thủ tướng Chính phủ đề ra mục tiêu giai đoạn 2021 - 2025 bố trí ổn định cho 47.159 hộ vùng thiên tai, song giai đoạn 2021 - 2022 mới bố trí ổn định được cho hơn 5.000 hộ, so với mục tiêu đề ra của Thủ tướng đến năm 2025 thì cả nước cần bố trí ổn định cho 42.000 hộ vùng có nguy cơ thiên tai. Đây là nhiệm vụ hết sức khó khăn.

Nêu thực tế trên, ĐBQH Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) đề nghị, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết nguyên nhân của sự chậm trễ, trách nhiệm thuộc về ai? Và nếu không thực hiện được mục tiêu đề ra thì sẽ phải chịu trách nhiệm trước Quốc hội như thế nào?

Đại biểu Quốc hội Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) chất vấn

Thẳng thắn thừa nhận có sự chậm trễ trong sắp xếp, di dời, bố trí lại dân cư vùng có nguy cơ hoặc vùng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của thiên tai, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu rõ, đây là nhiệm vụ cần sự phối hợp giữa Trung ương và các địa phương. “Đôi khi các địa phương khi đăng ký các dự án để bố trí tái định cư, thì khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt rồi lại có lý do không còn quỹ đất để bố trí và phải điều chuyển, di dời. Đây là một vấn đề rất là lớn”, Bộ trưởng nói.

Cũng liên quan tới các dự án bố trí tái định cư, Bộ trưởng cho biết, còn kèm theo những điều kiện để người dân có đất sản xuất và tất cả những khu vực liên quan tới bố trí tái định cư rất khó khăn về bố trí quỹ đất sản xuất cho bà con. Ngay cả những dự án các địa phương đã bố trí dân cư, thì có những nơi không phát huy hiệu quả, bà con đến ở một thời gian nhưng vì lý do sinh kế, khu tái định cư không phù hợp với tập quán văn hóa nên bỏ ra ngoài… cũng gây chậm trễ.

Qua thực tế kiểm tra, giám sát, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, khu vực tái định cư đang còn rất nhiều vấn đề và đến lúc phải “định vị” lại chủ trương này. Vì lẽ đó, Bộ đang đánh giá lại để trình với Chính phủ và thảo luận với các địa phương để làm sao thực sự khu tái cư không chỉ đạt hiệu quả mà còn hình thành một cộng đồng phát triển bền vững. Đồng thời, sẽ có những giải pháp phi công trình thay thế, không nhất thiết là phải cấp đất sản xuất mà có thể tạo ra việc làm để chuyển đổi nghề nghiệp hoặc phát triển ngành du lịch cộng đồng trong điều kiện đất đai càng ngày càng hạn hẹp và khó khăn.

T. Thành