Khủng hoảng nội bộ EU: Pháp - Đức mâu thuẫn về chính sách mua sắm vũ khí

Theo Financial Times, trong khi Berlin đề xuất mở rộng cơ hội cho các quốc gia không thuộc EU tham gia vào sáng kiến này, Paris lại kiên quyết giữ vững lập trường rằng các khoản chi tiêu phải ưu tiên cho sản xuất trong khối.

Mâu thuẫn giữa Pháp và Đức về quỹ quốc phòng EU có thể làm chậm tiến độ, gây căng thẳng và ảnh hưởng đến chiến lược an ninh châu Âu - Ảnh: FT

Bất đồng về chính sách quốc phòng

Làn sóng tái vũ trang của châu Âu đã tăng tốc đáng kể sau những lo ngại về cam kết phòng thủ của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump. Việc Mỹ có thể giảm bớt vai trò bảo vệ châu Âu khiến các nước EU phải xem xét lại chiến lược quân sự của mình. Với sự đồng thuận chung về việc tăng cường năng lực phòng thủ nội khối, câu hỏi quan trọng đặt ra là liệu số tiền khổng lồ này có thể được sử dụng để mua vũ khí từ các đối tác ngoài EU hay không.

Ủy ban châu Âu (EC) gần đây đã đề xuất một kế hoạch cho phép các nước thành viên vay tới 150 tỉ euro nhằm thúc đẩy sản xuất quân sự. Tuy nhiên, tranh luận nổ ra khi Đức nhấn mạnh rằng các khoản vay này nên được mở cửa cho các đối tác không thuộc EU như Anh, Na Uy, Thụy Sĩ và Thổ Nhĩ Kỳ. Thủ tướng Đức Olaf Scholz lập luận rằng việc hợp tác với các nước này là cần thiết để đảm bảo sức mạnh quân sự và khả năng phòng thủ chung.

Ngược lại, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phản đối mạnh mẽ, khẳng định rằng ngân sách này phải dành riêng cho các nhà sản xuất trong EU. Ông nhấn mạnh rằng châu Âu cần phải độc lập hơn trong lĩnh vực quốc phòng thay vì tiếp tục phụ thuộc vào các đối tác bên ngoài. Theo ông Macron, quỹ này nên được sử dụng để phát triển năng lực sản xuất của các công ty châu Âu, từ đó tăng cường tự chủ chiến lược của EU.

Lo ngại từ Brussels

Sự khác biệt trong quan điểm giữa Pháp và Đức không chỉ gây chia rẽ hai nền kinh tế hàng đầu của châu Âu mà còn khiến các quan chức EU lo lắng về tương lai của quỹ quốc phòng này. Tranh cãi tương tự đã từng làm trì hoãn chương trình Công nghiệp quốc phòng châu Âu (EDIP) trị giá 1,5 tỉ euro. Chương trình này đã gặp nhiều trở ngại do yêu cầu từ phía Paris về việc giới hạn tỷ lệ chi tiêu cho các công ty ngoài EU.

Các nhà ngoại giao tại Brussels đang cố gắng tìm kiếm một giải pháp dung hòa, nhằm đảm bảo rằng kế hoạch 150 tỉ euro không bị đình trệ. Hiện tại, các quan chức cấp cao của Ủy ban châu Âu đang làm việc chặt chẽ với Paris, Berlin và các nước thành viên khác để đạt được sự đồng thuận trước thời hạn chót.

Một quan chức EU giấu tên chia sẻ: "Chúng tôi chỉ mới thảo luận về đề xuất này trong vòng một tuần, nhưng mọi thứ phải được hoàn tất trong chưa đầy hai tuần nữa. Sẽ có những thỏa hiệp cần được thực hiện".

Dự kiến, Ủy ban châu Âu sẽ công bố kế hoạch chi tiết trong 10 ngày tới, với mục tiêu cung cấp tài chính cho bảy lĩnh vực quan trọng, bao gồm phòng không, tên lửa, pháo binh và máy bay không người lái. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhấn mạnh rằng chương trình này không chỉ giúp các quốc gia thành viên củng cố năng lực quân sự mà còn đảm bảo nguồn cung thiết bị ngay lập tức cho Ukraine trong bối cảnh cuộc chiến với Nga vẫn tiếp diễn.

Ba Lan, nước hiện đang giữ chức chủ tịch luân phiên của EU, có trách nhiệm lãnh đạo các cuộc đàm phán và thúc đẩy đạt được thỏa thuận nhanh chóng. Mặc dù kế hoạch này có thể được thông qua với sự ủng hộ của đa số 27 quốc gia thành viên, nhưng việc có được sự chấp thuận của Pháp vẫn đóng vai trò quan trọng, ngay cả khi Paris có thể bị bỏ phiếu chống.

Một nhà ngoại giao EU nhận định: "Chúng ta cần hành động nhanh chóng thay vì đợi một giải pháp hoàn hảo. Nếu việc thông qua gói 1,5 tỉ euro trước đây đã gặp khó khăn vì sự phản đối của Pháp, vậy thì làm sao chúng ta có thể thực hiện kế hoạch 150 tỉ euro này?".

Tác động đối với EU

Mâu thuẫn giữa Pháp và Đức có nguy cơ làm chậm tiến độ triển khai quỹ quốc phòng EU, đồng thời làm gia tăng căng thẳng nội bộ trong khối. Trong khi Pháp kiên định với chiến lược tự chủ quốc phòng châu Âu, Đức lại chủ trương mở rộng hợp tác với các đối tác ngoài EU, đặc biệt là Anh, Na Uy và Thổ Nhĩ Kỳ. Sự khác biệt này không chỉ phản ánh quan điểm đối lập giữa hai nền kinh tế hàng đầu châu Âu mà còn đặt ra thách thức lớn cho nỗ lực thống nhất chiến lược quốc phòng chung.

Nếu không đạt được sự đồng thuận, EU có thể đối mặt với nguy cơ tiếp tục phụ thuộc vào Mỹ và NATO, điều mà nhiều nước thành viên mong muốn hạn chế trong bối cảnh địa chính trị biến động. Sau xung đột Nga - Ukraine, nhu cầu củng cố năng lực phòng thủ của châu Âu ngày càng cấp thiết, nhưng cách thức triển khai vẫn còn nhiều tranh cãi.

Dù chung mục tiêu tăng cường sức mạnh quân sự, Pháp và Đức vẫn chưa thống nhất về cách thức phân bổ quỹ quốc phòng mới. Tranh cãi giữa hai quốc gia này không chỉ phản ánh sự khác biệt trong chính sách quốc phòng mà còn cho thấy những rào cản trong quá trình định hình chiến lược chung của EU.

Trong thời gian tới, các cuộc đàm phán sẽ tiếp tục nhằm tìm ra một giải pháp cân bằng giữa tự chủ chiến lược và hợp tác quốc tế. Đây là thời điểm quan trọng đối với EU, khi những quyết định được đưa ra sẽ ảnh hưởng đến vị thế của châu Âu trong hệ thống an ninh toàn cầu.

Hoàng Vũ